«Կետանմաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Դատարկություն տեղափոխեց էջը «Կետ (կենդանի)»-ից «Կետանմաններ»: Սա կետանմանների կարգ մասին է, կետերի համար, տես՝ համապատասխան հոդվածը:
չNo edit summary
Տող 1.
{{taxobox
[[Պատկեր:Eubalaena glacialis with calf.jpg|աջից|մինի|200px|կետեր]]
|name = Կետանմաններ
'''Կետեր''', և [[կետանմաններ]] (Cetacea), ջրային [[կաթնասուններ]]ի կարգ: Հսկա չափերի (1,2-33 մ) կենդանիներ են:
|image file = Eubalaena glacialis with calf.jpg
Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանումէ հորիզոնական երկթիակ լողակով: Առջևի վերջավորությունները վեր են ածվել լողակների, ետինները անհետացել են:Մազածածկը, քրտինքային, ճարպային գեղձերը և արտաքին ականջը ետ են զարգացել: Մաշկային ճարպաշերտը շատ հաստ է, որը փոքրացնում է մարմնի տեսակարար քաշը և պաշտպանում ջերմային կորուստներից: Քթանցքերը ծածկված են փականներով: Թոքերը խիստ առաձգական են:
|image descr =
|regnum = Կենդանիներ
|phylum = [[Քորդավորներ]]
|classis = [[Կաթնասուններ]]
|ordo = [[Կետանմաններ]]
|latin = Cetacea
|author = Brisson, 1762
|syn =
|typus =
|section name = Ենթակարգեր
|section text=
* † {{bt-armlat|Հնագույն կետեր|Archaeoceti}}
* {{bt-armlat|Բեղավոր կետեր|Mysticeti}}
* {{bt-armlat|Ատամնավոր կետեր|Odontoceti}}
|commons = Category:Cetacea
|wikispecies = Cetacea
|itis = 180403
|ncbi = 9721
|eol = 7649
}}
'''ԿետերԿետանմաններ''', և [[կետանմաններ]]'''կետեր''' ({{lang-lat|Cetacea}}), ջրային [[կաթնասուններ]]ի կարգ: Հսկա չափերի (1,2-33 մ) կենդանիներ են:
Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանումէվերջանում է հորիզոնական երկթիակ լողակով: Առջևի վերջավորությունները վեր են ածվել լողակների, ետինները անհետացել են:Մազածածկը, քրտինքային, ճարպային գեղձերը և արտաքին ականջը ետ են զարգացել: Մաշկային ճարպաշերտը շատ հաստ է, որը փոքրացնում է մարմնի տեսակարար քաշը և պաշտպանում ջերմային կորուստներից: Քթանցքերը ծածկված են փականներով: Թոքերը խիստ առաձգական են:
 
Կմախքը[[Կմախք]]ը սպունգանման է, ողնաշարը [[սրբոսկր]] չունի: Կողերը 17 զույգ են, սակայնկրծոսկրիսակայն [[կրծոսկր]]ի հետ միացած են 1 -1 զույգը: Լավ զարգացած են լսողությունը, համի, շոշափելիքի և մաշկային զգացողությունը: Շոշափելիքի օրգան են ծառայում գլխի վրայի [[վիբրիսները]]:Աչքերը մանր են, [[արցունքագեղձեր]] չունեն:
 
Կետերի կարգն ունի 2 ենթակարգ. [[անատամ կետեր,]] կամ [[բեղավորներ կետեր]], ունեն 3 ընտանիք, և [[ատամնավոր, կետերնկետեր]]ն ունեն 4 ընտանիք: Հայտնի է 38 սեռ, 83 տեսակ՝ տարածված համաշխարհային օվկիանոսում՝ [[Արկտիկա]]յից մինչև [[Անտարկտիկա]]:ՍՄՀՄ-ում՝ 25 սեռ, 32 տեսակ: Մեծ մասը ձմռանը գնում են դեպի տաք ջրեր (բազմանալու), ամռանը՝ սառը ջրեր (գիրանալու, ճարպ կուտակելու): Ատամնավոր կետերը սնվում են ձկներով, գլխոտանի [[փափկամորթներ]]ով, անատամները՝ պլանկտոնային [[խեցգետնանմաններ]]ով:Ատամների քանակը 2-ից մինչե 240 է: Ծնում են 1 խոշոր ձագ: Սեռահասուն են 2-6 տարում,կյանքի տևողությունը 30-50 տարի է:Ապրում են ընտանիքով կամ հոտերով:Կետերի նախնիները (հավանաբար [[կրեոդոնտները]]) ջրային կյանքի են անցել համարյա 60 մլն տարի առաջ: Հայտնի են 127 սեռի բրածո կետեր: ԱԱՀՄ-ում բրածո կետերն գտնվել են ստորին [[օլիգոցեն]]ի շերտերում (Կովկասում) և վերին [[միոցեն]]ի շերտերում ([[Մոլդավիա]]յում, [[Ղրիմ]]ում, [[Կովկաս]]ում): Կետորսության օբյեկտ են, որը կարգավորում է Միջազգային կետորսության հանձնաժողովը: Որոշ տեսակների միսը օգտագործվում է որպես սնունդ, ստանում են մեծ քանակությամբ կետաճարպ: {{ՀՍՀ}} [[Կատեգորիա:Կենդանիներ]]