«Գենետիկական կոդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Գենետիկական կոդ''', ժառանգական ինֆորմացիայի ծածկագրման համակարգ [[նուկլեինաթթուներ]]ի համակարգում, [[կենդանիներ]]ի, [[բույսեր]]ի, [[բակտերիաներ]]ի և [[վիրուսներ]]ի մոտ իրականացվում է նուկլեոաիդների հաջորդականությամբ: Բնական նուկլեինաթթուներում՝ [[դեզօքսիռիբոնուկլեինաթթոդեզօքսիռիբոնուկլեինաթթու]]ւ ([[ԴՆԹ]]) և [[ռիբոնուկլեինաթթու]] ([[ՌՆԹ]]), հանդիպում են նուկլեոտիդների 5 տարածված ձևեր (յուրաքանչյուր նուկլեինաթթվում 4-ը), որոնք միմյանցից տարբերվում են ազոտային հիմքով: ԴՆԹ պարունակում է [[ադենին]] (Ա), [[գուանին]] (Գ), [[ցիտոզին]] (Ց), [[թիմին]] (Թ), ՌՆԹ-ում թիմինի փոխարեն [[ուրացիլ]] է (Ու): Սպիտակուցում[[Սպիտակուց]]ում ամինաթթուների[[ամինաթթու]]ների քանակությունն (20) ու գենետիկական կոդը կոդավորող նշանները (4) չեն համապատասխանում, հետևաբար կոդային թիվը, այսինքն՝ 1 ամինաթթուն կոդավորող նուկլեոտիդների քանակը 1 լինել չի կարող: Ամերիկացի գիտնական Գ. [[Գամով]]ը (1954-ին) առաջարկել է գենետիկական կոդի տրիպլետային մոդել, որտեղ 1 ամինաթթուն կոդավորվում է 3 նուկլեոտիդների խմբով՝ կոդոնով: Առաջարկվեցին գենետիկական կոդի տարբեր մոդելներ, որոնցից ուշադրության արժանացան 3-ը՝ ծածկող կոդ առանց ստորակետի, չծածկող կոդ առանց ստորակետի և ստորակետներով կոդ: [[1961]]-ին Ֆ. [[Կրիկ]]ը ([[Մեծ Բրիտանիա]]) աշխատակիցների հետ միասին հաստատեց տրիպլետային չծածկող,առանց ստորակետի կոդի հիպոթեզը: Հաստատվել են գենետիկական կոդի հետևյալ օրինաչափությունները. 1. գոյություն ունի գծային համապատասխանություն նուկլեոտիդների և կոդավորող ամինաթթուների հաջորդականության միջև: 2. գենետիկական կոդի հաշվումը սկսվում Է որոշակի կետից, մեկ ուղղությամբ, մեկ գենի սահմանում: 3. Կոդը չծածկող է: 4. Գենետիկական կոդը, որպես կանոն ունի այլասերում՝ 1 ամինաթթուն կոդավորում են 2 և ավելի տրիպլետ-սինոնիումներ: 5. կոդային թիվը հավասար է 3-ի: 6. Գենետիկական կոդը կենդանի բնության մեջ ունիվերսալ է (առանձին բացառությամբ): Ամերիկացի գիտնականներ Մ. [[Նիրենբերգ]]ի, Ս. [[Օլոա]]յի, Խ. [[Կորան]]ի հետազոտություններով պարզվեց ոչ միայն կոդոնի կազմը, այլև նուկլեոտիդների հաջորդականությունը բոլոր կոդոններում: Ըստ Ֆ. Կրիկի նշված աղյուսակը կենսաբանության համար ունի այն նշանակությունը, ինչ քիմիական [[Պարբերական աղյուսակ|տարրերի պարբերական աղյուսակ]]ը [[քիմիա]]յի համար: Աղյուսակից երևում է, որ կոդն ունի շատ համանուններ, այսինքն՝ յուրաքանչյուր ամինաթթու ներկայացված է մի քանի կոդոններով, բացառությամբ երկուսի (մեթիոնին, տրիպտոֆան), որոնք ունեն եզակի կոդոն: 2. Կոդն ունի որոշակի կառուցվածք, ամինաթթվի տարբեր կոդոններ պատահականորեն չեն դասավորված աղյուսակում: 3. Կոդն ունի նաև կոդոններ, որոնց ամինաթթու չի համապատասխանում: Դրանցից ՈւԱԱ-ն, ՈւԱԴ-ն, ՈւԴԱ-ն ազդարարում են [[սպիտակուց]]ի շղթայի ավարտը (թերմինացնող կոդոններ), իսկ ՈԻԱԴ-ն, ԴՈԻԴ-ն, ՈԻՈԻԴ-ն՝ սպիտակուցի սինթեզի սկիզբը (ինիցող): Գենետիկական կոդի իրացումը [[Բջիջ|բջջ]]ում տեղի է ունենում 2 փուլով, առաջինը՝ կորիզում, երկրորդը՝ [[ցիտոպլազմա]]յում, [[ռիբոսոմ]]ներում: