Ճարպաթթուներ

Ճարպաթթուները ալիֆատիկ կարբոնաթթուներ են,պարունակում են C2-C28 և կարող են լինել՝հագեցած և չհագեցած:
Չհագեցած ճարպաթթուներ:Չհագեցած ճարպաթթուները կարող են լինել մեկ կրկնակի կապով(մոնոենային թթու)և երկուսից ավելի կրկնակի կապերով(պոլիենային թթուներ)

                Հագեցած ճարպաթթուների բնութագրեր               

Աղյուսակ 1

Մոլեկուլային բանաձևը	Ընդհանուր անվանումը	Համակարգային անվանումը
C2H4O2	քացախաթթու (ացետատ)	էթանաթթու
C3H6O2	պրոպիոնաթթու	n-պրոպանաթթու
C4H8O2	-կարագաթթու (բուտիրատ)	n-բութանաթթու
C6H12O2	կապրոնաթթու	n-հեքսանաթթու
C8H16O2	կապրիլաթթու	n-օկտանաթթու
C9H18O2	պելարգոնաթթու	n-նոնանաթթու
C10H20O2	կապրինաթթու	n-դեկանաթթու
C12H24O2	լաուրինաթթու	n-դոդեկանաթթու
C14H28O2	միրիստինաթթու	n-տետրադեկանաթթու
C16H32O2	պալմիտինաթթու	n-հեքսադեկանաթթու
C18H36O2	ստեարինաթթու	n-օկտադեկանաթթու
C20H40O2	արախինաթթու	n-էյկոզանաթթու
C22H44O2	բեհենաթթու	n-դոկոզանաթթու
C24H48O2	լիգնոցերինաթթու	n-տետրակոզանաթթու
C26H52O2	ցերոտինաթթու	n-հեքսակոզանաթթու
C28H56O2	մոնթանաթթու	n-օկտակոզանաթթու
C24H48O3	ցերեբրոնաթթու	2-հիդրօքսի-n-տետրակոզանաթթու

2Աղյուսակում բերված են կարևոր բնական չհագեցած ճարպաթթուները.

Մոլեկուլային բանաձևը	Ընդհանուր անվանումը
C16H30O2	պալմիտաօլեաթթու
C18H34O2	օլեինաթթու
C18H34O2	վակցենաթթու
C18H32O2	լինոլաթթու
C18H30O2	á-լինոլենաթթու
C20H32O2	արախիդոնաթթու
C24H46O2	ներվոնաթթու
C22H34O2	կլուպանոդոնաթթու
C22H32O2	ցերվոնաթթու

Չհագեցած կապեր ունեցող մի շարք ճարպաթթուներ հանդիպում են բուսական և կենդանական օրգանիզմներում: Օրինակ՝ լինոլաթթվով և լինոլենաթթվով հարուստ են ընկույզը, ցորենի, եգիպտացորենի, սոյայի հատիկները, արախիդոնաթթուն պարունակվում է գետնանուշի ,ուղեղի ֆոսֆոլիպիդների, կլուպանոդոնաթթուն և ցերվոնաթթուն՝ ձկան յուղի, ուղեղի ֆոսֆոլիպիդների մեջ:
Չհագեցած ճարպաթթուների կարևոր խումբ են կազմում նաև էյկոզանոիդները և նրանց ածանցյալները: Դրանք բաժանվում են պրոստանոիդների և լեյկոտրիենների,որոնք առաջանում են արախիդոնաթթվից: Պրոստանոիդներին են պատկանում պրոստագլանդինները,պրոստացիկլինները և թրոմբոքսանները: Պրոստագլանդիններն առաջին անգամ հայտնաբերվել են շականակագեղձի և սերմնահեղուկի մեջ: Այստեղից ել ծագում է նրանց անվանումը, չնայած հետագայում պարզվել է, որ նրանք առկա են երկու սեռերի բոլոր բջիջներում և իրենցից ներկայացնում են ֆիզիոլոգիական ու դեղաբանական ակտիվ նյութեր: Թրոմբոքսանները մասնակցում են արյան մակարդման, ընկերքի կրճատման մոլեկուլային մեխանիզմին:

Կիրառությունը
Ճարպաթթուների կալիումական և նատրիումական աղերը իրենցից ներկայացնում են օճառներ: Կալիումական օճառը հեղուկ է, իսկ նատրիումականը՝ պինդ:
Սննդի արդյունաբերության մեջ կիրառվող ճարպաթթուները գրանցված են որպես սննդամթերքի հավելում E570:

Էսենցիալ ճարպաթթուներ 

Հաստատված է, որ ճարպազրկված սննդի ընդունման դեպքում կենդանիների մոտ առաջ է գալիս աճի ուշացում, մաշկի թերզարգացում, մազաթափում,որոնք զուգորդվում են ախտաբանական երևույթներով: Այդ երևույթները վերացնում են սննդի մեջ ավելացնելով լինոլաթթու և լինոլենաթթու: Նույն ազդեցությունն է ունենում նաև արախիդոնաթթուն: Մոնոենաթթուները և հագեցած ճարպաթթուները չեն վերացնում հիվանդագին երևույթները:Այս դիտարկումները հիմք են տվել հաստատելու, որ գոյություն ունեն ճարպաթթուներ՝լինոլաթթու և լինոլենաթթու, որոնք օրգանիզմում չեն սինթեզվում և պետք ե մուտք գործեն սննդի միջոցով:

Գրականության Ցանկ 
1.Peter N.Campbell,Anthony D.Smith. Biochemistry Illustrated. Churchill Livingstone.2000. 
2.William W. Christie. Fatty acids: branched-chain – structures, occurrence and biosynthesis
3.W.M. Amin, A.A. Sleem: "Chemical And Biological Study Of Aerial Parts Of Dill (Anethum   Graveolens L.)", In: Egyptian Journal of Biomedical Sciences, 23. 2007, S. 73–90