«Հնդեվրոպական լեզուներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, replaced: է: → է։, բ: → բ։ (2), ը: → ը։ (9), թ: → թ։, ի: → ի։ (3), լ: → լ։, ղ: → ղ։, մ: → մ։ (5), ն: → ն։ (10), ջ: → ջ։, ռ: → ռ։ (2), ս: oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎ... |
No edit summary |
||
Տող 1.
'''Հնդեվրոպական լեզուների'''
== Անվանումը ==
«'''Հնդեվրոպական
Հնդեվրոպական
==Հնդկական ճյուղ==
Հնդկական ճյուղի մեջ է մտնում հին հնդկերենը, որով գրված են Վեդաները և մի քանի արձակ գրվածքներ, Վեդաները կազմում են հին հնդկերենի սրբազան գիրքը։ Հին հնդկերենով գրված է նաև գեղարվեստական, փիլիսոփայական ու գիտական գրականությունը. այս լեզուն կոչվում է
Ժամանակակից հնդկական լեզուներն են` հինդի, բենգալի, ուրիա, հուջարաթի, փենջաբի, մինդհի, մարաթի, նեպալի, քաշմիրի և այլն։ Այս տեղական լեզուներին զուգընթաց Հնդկաստանում գործածվում է գրական ընդհանուր մի լեզու, որ
==Իրանական ճյուղ==
Տող 19.
==Հայերեն==
Հայերենը հնդեվրոպական ընտանիքի առանձին ճյուղ է:
19-րդ դարի առաջին կեսում, երբ դեռ նոր էր հիմնադրվել համեմատական լեզվաբանությունը, եվրոպական մի շարք արևելագետներ (Պետերման, Վինդիշման, Գոշե և այլն) ուսումնասիրելով հայերենը, ցույց տվեցին, որ այն ևս հնդեվրոպական լեզու է, բայց սխալ կերպով համարեցին հնդ-իրանական ճյուղի իրանական ենթաճյուղին պատկանող մի բարբառ։ Դրա հիման վրա Ֆրանց Բոպպն էլ իր համեմատական քերականության երկրորդ հարատարակության ժամանակ հայերենը նույնպես մտցրեց հնդեվրոպական լեզուների ընտանիքի մեջ` որպես հնդ-իրանական ճյուղի մի բարբառ։ Այդ սխալ տեսակետը ընդունվեց նաև այլ լեզվաբանների կողմից (Մյուլլեր, Պոլ դը լագարդ և այլոք) մինչև 1875 թվականը, երբ լույս տեսավ Հայնրիխ Հյուբշմանի Die Grundlage der Armenischen Sprache im Kreise der indogermanischen Sprachen «Հայերենի դիրքը հնդեվրոպական լեզուների շարքում» աշխատությունը։ Այդ աշխատության մեջ Հյուբշմանը, ճիշտ կիրառելով հնչյունափոխական օրենքները հայերենում, կարողացավ զատել հայերենի սեփական (բնիկ) հնդեվրոպական բառերը փոխառյալ բառերից և, դրանով իսկ, վեր հանեց այն առանձնահատկությունները, որ ունի հայերենը թե' իրանական, թե' հնդեվրոպական մյուս լեզուների համեմատությամբ։ Դրա հիման վրա էլ նա այն եզրակացությանը եկավ, որ հայերենն իբրև հնդեվրոպական լեզու ինքնուրույն մի ճյուղ է ներկայացնում և չի մտնում հնդ-իրանական ճյուղի մեջ։ Իր այդ եզրակացությունը Հյուբշմանը հետագայում հաստատեց մի շարք արժեքավոր ուսումնասիրություններով, որոնք նոր հունի մեջ դրին հայերենի համեմատական ուսումնասիրությունը։ Հյուբշմանի հետևողությամբ շարունակեցին ուսումնասիրել հայերենը հնդեվրոպական լեզվաբանության բազմաթիվ ներկայացուցիչներ։ Այս տեսակետից առանձնապես մեծ է Հրաչյա Աճառյանի վաստակը, որ իր աշխատությունների մեջ ամփոփել է այն ամենը, ինչ որ արված է հայոց լեզվի համեմատական ուսումնասիրության ներկայացուցիչների կողմից։ Ի մի բերելով հայերենի բոլոր հնդեվրոպական տարրերը (բառեր, մասնիկներ, քերականական ձևեր)` Աճառյանը ցույց է տվել, որ հնդեվրոպական լեզուների արևելյան խմբի մեջ մտնելով` հայերենը ինքնուրույն ճյուղ է ներկայացնում և առավել մերձավոր ցեղակցության մեջ է իրանական, հունական ու սլավոնական լեզուների հետ։
| |||