|
'''Կենսաբանական թաղանթներ''', Մոլեկուլային չափի բարակ, սահմանային կառուցվածքներ, որոնք տեղադրված են բջիջների, ենթաբջջային մասնիկների մակերևույթում: Կենսաբանական թաղանթների հաստությունը մինչև 10A է: Հիմնական ֆունկցիան՝ իոնների[[իոններ]]ի, [[շաքարներիշաքարներ]]ի, [[ ամինաթթուներիամինաթթուներ]]ի և նյութափոխանակության այլ արգասիքների տեղաշարժման կարգավորումն է (տես՝ Կենսաբանական թաղանթների թափանցելիություն): Կենսաբանական թաղանթները զբաղեցնում են մեծ մակերես (օրինակ, մարդու օրգանիզմում միայն մակերևութային թաղանթները տասնյակ հազար մ2 են) և նյութափոխանակության գործընթացում իրականացնում են բազմաբնույթ գործառույթներ:[[ԲջիջըԲջիջ]]ը ծածկելով և առանձնացնելով շրջապատող միջավայրից՝ կենսաբանական թաղանթները ապահովում են բջիջների և [[ենթաբջջային մասնիկներիմասնիկներ]]ի ամբողջականությունը, ամրությունը և առաձգականությունը: Կենսաբանական թաղանթները պահպանում են կալիումի,նատրիումի, քլորի և այլ իոնների անհավասարաչափ տեղաբաշխումը [[պրոտոպլազմայիպրոտոպլազմա]]յի ու շրջապատող միջավայրի միջև,ինչպես նաև նպաստում կենսաբանական պոտենցիալների առաջացմանը (տես՝ Կենսաէլեկտրական պոտենցիալներ)։ Կենսաբանական թաղանթների հատկությունները պայմանավորում են գրգիռի առաջացումն ու հաղորդումն ինչպես նյարդային ու մկանային բջիջներում, այնպես էլ սինապսային վերջավորություններում:
[[Միտոքոնդրիումների]] կենսաբանական թաղանթներում գտնվում են էներգիայով հարուստ միացությունների սինթեզին մասնակցող խիստ կանոնավոր դասավորված ֆերմենտներ: էլեկտրոնային մանրադիտակով, ռենտգենակառուցվածքային վերլուծությամբ, օպտիկական և կենսաքիմիական մեթոդներով պարզվել է, որ էրիթրոցիտների, նյարդային և մկանային բջիջների, բակտերիաների և այլ բջիջների մակերևույթի ու ենթաբջջային մասնիկների (էնդոպլազմային ցանց, միտոքոնդրիումներ, բջջի կորիզ, լիզոսոմներ և այլն) թաղանթներն ունեն նման կառուցվածք: Կազմված են երկմոլեկուլային լիպիդային շերտից,որի հաստությունը 35A է, և երկու ոչ լիպիդային շերտից (յուրաքանչյուրի հաստությունը՝ 20A): Շատ կենսաբանական թաղանթների արտաքին մակերևույթը պատված է մուկոբազմաշաքարներով, ներքինը՝ կառուցվածքային կամ ֆերմենտային սպիտակուցով: Ենթադրվում է, որ [[ֆոսֆոլիպիդների]] և սպիտակուցի մոլեկուլների միջև գոյություն ունի էլեկտրաստատիկ ձգողություն: Ստացվել են արհեստական ֆոսֆոլիպիդային թաղանթներ, որոնք հատկություններով մոտ են բնական թաղանթներին, և որոնց վրա կատարված հետազոտությունները նպաստում են կենսաբանական թաղանթների կառուցվածքի և գործառույթների դեռևս չպարզաբանված հարցերի լուծմանը: ▼
Գրկ .PodepTHc 3. քյշ, Hobhhckhh B., Caac Փ., 5աաօոա kjictkh, nep. c aHrji., M.,1967; PodepTcoH Jl hcm MeM6paHa skhboh kjictkh, bc6.; CTpyKTypa h <i>yHKii,HH KfleTKH, nep. c amvi.i M., 1964.
▲[[ ՄիտոքոնդրիումներիՄիտոքոնդրիումներ]] ի կենսաբանական թաղանթներում գտնվում են էներգիայով հարուստ միացությունների սինթեզին մասնակցող խիստ կանոնավոր դասավորված ֆերմենտներ: էլեկտրոնային մանրադիտակով, ռենտգենակառուցվածքային վերլուծությամբ, օպտիկական և կենսաքիմիական մեթոդներով պարզվել է, որ էրիթրոցիտների, նյարդային և մկանային բջիջների, բակտերիաների և այլ բջիջների մակերևույթի ու ենթաբջջային մասնիկների (էնդոպլազմային ցանց, միտոքոնդրիումներ, բջջի կորիզ, լիզոսոմներ և այլն) թաղանթներն ունեն նման կառուցվածք: Կազմված են երկմոլեկուլային լիպիդային շերտից,որի հաստությունը 35A է, և երկու ոչ լիպիդային շերտից (յուրաքանչյուրի հաստությունը՝ 20A): Շատ կենսաբանական թաղանթների արտաքին մակերևույթը պատված է մուկոբազմաշաքարներով, ներքինը՝ կառուցվածքային կամ ֆերմենտային սպիտակուցով: Ենթադրվում է, որ [[ ֆոսֆոլիպիդներիֆոսֆոլիպիդներ]] ի և սպիտակուցի մոլեկուլների միջև գոյություն ունի էլեկտրաստատիկ ձգողություն: Ստացվել են արհեստական ֆոսֆոլիպիդային թաղանթներ, որոնք հատկություններով մոտ են բնական թաղանթներին, և որոնց վրա կատարված հետազոտությունները նպաստում են կենսաբանական թաղանթների կառուցվածքի և գործառույթների դեռևս չպարզաբանված հարցերի լուծմանը:
{{ՀՍՀ}}
[[Կատեգորիա:կենսաբանոությունԿենսաբանություն]]
|
