«Անհոգնական գոյականներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Անհոգնական գոյականներ''', մի շարք առարկայանիշ բառեր, որոնք պակասավոր են հոգնակի թվով արտահայտվելու հնարավորությունից<ref>Գ. Խաչատրյան, Հայոց լեզվի ոլորաններում, Վանաձոր, 1994, էջ 27-28:</ref>:։

Անհոգնակիությունը պայմանավորող գործոնները աշխարհի լեզուներում ունեն իմացական (իմաստային) ընդհանրական հիմքեր, սակայն կառուցվածքային որոշ գծեր, յուրահատկություններ երբեմն նեղացնում կամ ընդլայնում են նրա դրսևորումների շրջանը:շրջանը։ [[Ռուսերեն]]ում, օրինակ, կան թվարկվող առարկայի հասկացություն արտահայտող որոշ բառեր, որոնք հոգնակի ձևեր չեն կազմում, օրինակ`օրինակ՝ ''пальто, купе, интервю'':։ Սրանք ըստ էության կառուցվածքով են անհոգնական:անհոգնական։ Անհոգնականները հայերենում կառուցվածքային ուրույն գծեր չունեն:չունեն։ Բնորոշ են միայն նրանով, որ քանակական [[թվական անուն|թվական]] լրացում չեն հանդուրժում, [[ենթակա]]յի գործառույթ կատարելիս սովորաբար ունենում են եզակի թվով [[ստորոգյալ]]:։ Կառուցվածքային թույլ գծեր են նկատվում անհոգնականությունը պայմանավորող բառիմաստային խմբավորումներում:խմբավորումներում։

Եթե թվի քերականական կարգը ներկայանում է իբրև եզակի–հոգնակի հակադրություն, որի հիմքում ընկած է մեկի կամ մեկից ավելիի իմացական ասպեկտը, ապա բնականաբար անհոգնականները դուրս են մնում թվակարգի ոլորտից:ոլորտից։ Սրանք ոչ թե եզակի թիվ են ներկայացնում, այլ եզականաձև բառեր են ուրույն բառիմաստով, և բառիմաստային հատկություններով պայմանավորված`պայմանավորված՝ կազմում են առանձին խմբավորումներ:խմբավորումներ։ Սա պայմանավորված է համապատասխան բառի իմաստով. դրանք կամ եզակի ձևով արտահայտում են հավաքականության իմաստ (''ուսանողություն'') և հոգնակի ձևավորելու կարիք չունեն, կամ արտահայտում են այնպիսի երևույթներ, վերացարկված հատկանիշներ (''արգրավում, հուսալիություն''), որոնք հաշվական չեն, և այդ պատճառով էլ նրանց հոգնակին տրամաբանորեն սպասելի չէ:չէ։

Անհոգնական գոյականները քերականական այդ հատկանիշի տեսանկյունից կարելի է բաժանել երկու խմբի`խմբի՝

# մասնակի անհոգնական բառեր, որոնցում անհոգնականությունը դրսևորվում է մասնակիորեն, այսինքն`այսինքն՝ որոշ կիրառություններում հոգնակի թիվ չունեն, իսկ այլ կիրառություններում կարող են ունենալ:ունենալ։

Արդի հայերենում անհոգնակի գոյականներից են`են՝

* մարդկանց և կենդանիներին տրվող անունները (''Վահան, Թադևոս, Բողար''), հիմնարկ-ձեռնարկություններին, հրատարակչություններին և գրականության ու արվեստի ստեղծագործություններին տրվող պայմանական անունները (''Երևանի պետական համալսարան, «Կռունկ», «Անասնաֆերմա»''), որոնք տրվում են այդ առարկաներին՝ մյուսներից տարբերվելու համար, ուստի և հոգնակի եզր չեն ենթադրում:ենթադրում։

* '''-ություն''', '''-երեն''' և '''-եղեն''' ածանցներով վերջացող [[գոյական]]ները, որոնք արտահայտում են հավաքական իմաստ կամ լեզու, օրինակ`օրինակ՝ ''աշակերտություն, աշխատավորություն, մրգեղեն, կանաչեղեն, բանջարեղեն, ոսկեղեն, չինարեն, հայերեն, գերմաներեն'':։

* Ածականներից և գոյականներից '''-ություն''' ածանցով կազմված բազմաթիվ գոյականներ (ազգակցական անուններ, երևույթներ), օր`օր՝ ''ծուլություն, աշխատասիրություն, սպիտակություն, հետևողականություն, հեզություն'' և այլն:այլն։ Այս դեպքում կան մի շարք բառեր, որոնք իմաստային յուրահատկության պատճառով կարող են ցույց տալ տվյալ հատկանիշի մեկից ավելի մասնավոր արտահայտություն, օր.`''ընդունակություն (ներ), մոլորություն(ներ), կամայականություն(ներ), հարստություն(ներ)'':

* Արհեստ, մասնագիտություն, արտադրության ճյուղ նշանակող բառերը, ինչպես` ''ատաղծագործություն, դարբնություն, երկրագործություն'':։

* Հասարակարգ նշանակող բառեր`բառեր՝ ''ֆեոդալիզմ, ստրկատիրություն'':։

* Գիտության բնագավառ, ճյուղ նշանակող բառեր`բառեր՝ ''հասարակագիտություն, լեզվաբանություն, ֆիզիկա, քիմիա'':։

* Գիտական, կրոնական ուսմունք, հասարակական-քաղաքական հոսանք, ստեղծագործական ուղղություն, դավանանք և նման երևույթներ անվանող գոյականներ, որոնք հիմնականում ձևավորված են որևէ վերջածանցով`վերջածանցով՝ ''ռեալիզմ, ռոմանտիզմ, քրիստոնեություն, լուսավորչականություն, իմպրեսիոնիզմ'':։

* Բազմաթիվ բայանուններ, որոնք մեծամասամբ ձևավորված են '''-ք''' կամ '''-յուն''' ածանցով՝ ''քայլք, նայվածք, հևք, շրշյուն, շառաչյուն, առևտուր, արհամարհանք, ծաղրանք'':։

* Այն անունները, որոնք միայն մի առարկա է անվանում`անվանում՝ ''երկրագունդ, Լուսին, Մարս, Մոսկվա, Երևան, Վանաձոր'':։ Այն անուններ, որոնք մեկից ավելի առարկաներ են անվանում, կարող են գործածվել հոգնակի թվով`թվով՝ ''Արամներ, Գրիգորյաններ, Մասիսներ'':։

* Որոշ ժամանականիշ գոյականներ՝ գարնանամուտ, ապրիլ, երկուշաբթի, միջօրե, մթնշաղ, կեսօր:կեսօր։

* -'''ական'''//-'''ելի'''//-'''ալի'''//-'''ող'''//-'''ոտ'''//-'''կոտ'''//-'''ուն'''//-'''ացի'''//-'''որդ'''//-'''իչ''' + '''ություն''' ածանցներով կազմված վերացական գոյականները՝ ''հուզականություն, վարվեցողություն, վախկոտություն, սիրունություն, գյուղացիություն, ճամփորդություն, նկարչություն'':։

* Նյութի մի շարք անուններ`անուններ՝ ''օդ, կաթ, արճիճ, գինի'':։ Սրանց`Սրանց՝ հոգնակի կազմելու կամ չկազմելու հարցում դեր կատարում է նրանց իրական վիճակը, այսինքն`այսինքն՝ տվյալ նյութը իր վիճակով ենթակա՞ է հաշվվելու, ընկալելու քանակական կազմով, թե՞ ոչ:ոչ։ Որպես նյութի անուն չունեն հոգնակի, որպես տեսակ ունի:ունի։ Այսպես՝ ''Գինին ալկոհոլային խմիչք է - Գինիները մեզ դուր եկան'':։