«Էրոզիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ robot Adding: vi:Xói mòn; cosmetic changes
Տող 1.
{{այլգործածություն2|ապարների քայքայմանը||Էրոզիա}}
'''Էրոզիան''' հողմահարման ժամանակ ապարների քայքայումն է՝ վերածվելով փուխր նյութի կամ հանքաքարերի լուծույթի։ Էրոզիա են կոչվում բոլոր այն ուղիները, որոնցով լուծված նյութը կամ փուխր ապարի մասերն իրենց գտնվելու նախնական վայրից տարվում են այլ վայրեր՝ սովորաբար ծանրության [[ուժ|ուժի]] ազդեցությամբ։ Ապարի կտորներր տեղաշարժվում են [[ջուր|ջրի]], [[սառույց|սառցադաշտի ]] կամ էլ քամու միջոցով։ Տեղաշարժված ապարների քանակությունր կախված է ջրի հոսանքի արագությունից, այդ պատճառով արագընթաց հորդ գետերը էրոզիայի են ենթարկում հսկայական տարածքներ։ էրոզիայի ենթարկված և տեղաշարժված ապարների կտորները տեսակավորվում են րստ իրենց չափի ե բնույթի։ էուծված քիմիական տարրերը հասնում են ծով, որի հետեանքով ջուրն էլ ավելի է աղիանում։ Բարեխառն կլիմայական պայմաններում, որոնց բնորոշ են հաճախակի անձրևներր, կավի և ավազի հատիկներր սկզբում քշում է անձրևաջուրր՝ լվանալով լանջերը, այնուհետև՝ գետերը։ Ապարների ամենածանր կտորներն առաջինն են կանգ առնում այն վայրերում, ուր գետի արագությունը նվազում է։ Ափերի մոտ, որտեղ ժայռերը շփվում են ծովի ջրի հետ, ցամաքային զանգվածն անընդհատ էրոզիայի է ենթարկվում։
 
== Գահավիժող ջուր ==
Երբ գետերը լեռներից դեպի ծով ճանապարհ են հարթում, ապարների կամ այլ խոչընդոտների հանդիպելով ջուրն առաջացնում է սահանքներ, ջրվեժներ կամ լճեր։ Գետի հունի այն մասերում, որտեղ գոյություն ունեն ջրվեժներ, տեղի է ունենում ակտիվ էրոզիա։ Ջրվեժները սովորական երևույթ են նաև այն հովիտներում, որոնք ժամանակին պատված են եղել սառցադաշտով
 
== Անկանոն ափագիծ ==
[[Պատկեր:ankanon_ap.jpg|thumb|Անկանոն ափ]]
Ափին զարնվող ալիքներն առաջինը բախվում են հրվանդաններին։
Տող 19.
 
 
== Ալիքները՝ էրոզիայի պատճառ ==
[[Պատկեր:Aliqner@.jpg|left|thumb|Ալիքներ]]
Ալիքներն առաջանում են ջրի մակերևույթին փչող քամու հետևանքով։ Ալիքների ճակատային մասերը ջրի խորքում զուգահեռ են միմյանց։ Հասնելով ծանծաղ ջրի՝ ալիքներր կորանում են և բախվում ափին։ Կորացած ալիքները ձևավորում են ափագիծը։ Ափամերձ խութերը թուլացնում են ալիքների ուժը։ Արդյունքում՝ գոյացած կոր ալյակները ծովախորշին յուրահատուկ ձև են տալիս։ Ափին զարնվող ալիքներից յուրաքանչյուրը շարժում է գլաքարերն ու ավազն ափի երկայնքով, իսկ հետ հոսող ջուրը ափից հեռացնում է դրանք։
 
== Ժայռի տեսքի փոփոխությունը ==
[[Պատկեր:tesqi_popox.jpg|thumb|Ժայռ]]
Զառիվեր քարափի հանդիպող ալիքներն ամբողջ ուժով բախվում են ժայռի ստորոտին։ Աղի ջուրը շարունակ թրջում է ժայռը, որ տեղատվության ժամանակ չորանում է։ Դա ուղեկցվում է ապարների լուծմամբ և հողմահարմամբ։ Աղը բյուրեղանում է, և ապարից մասնիկներ են փշրվում։ Ալիքները մաշում են ժայռերի ստորոտները։ Ի վերջո, վերին մասերն ընկնում են՝ ջարդվելով ապարի ճեղքի երկայնքով։ Քարափի ձևը կախված է տարբեր ապարների ալիքների նկատմամբ ունեցած դիմադրողականությունից։
Տող 78.
[[tr:Erozyon]]
[[uk:Ерозія]]
[[vi:Xói mòn]]
[[zh:侵蚀作用]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Էրոզիա» էջից