«Էլեկտրական հաստատուն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
clean up oգտվելով ԱՎԲ
չ BekoBot (քննարկում) մասնակցի խմբագրումները հետ են շրջվել Albero մասնակցի վերջին տարբերակին։
Տող 1.
'''Էլեկտրական հաստատուն''', '''վակուումի դիէլեկտրիկական թափանցելիություն''', '''դիէլեկտրիկական հաստատուն''', [[ֆիզիկական մեծություն]], [[Վակուում|վակուումի]] [[էլեկտրական թափանցելիություն]]ը: Սովորաբար նշանակվում է ''ε''<sub>0</sub>՝
'''Էլեկտրական հաստատուն''', '''վակուումի դիէլեկտրիկական թափանցելիություն''', '''դիէլեկտրիկական հաստատուն''', [[ֆիզիկական մեծություն]], [[վակուում]]ի [[էլեկտրական թափանցելիություն]]ը։ Սովորաբար նշանակվում է ''ε''<sub>0</sub>՝:&epsilon;<sub>0</sub> = 8.854 187 817... x 10<sup>−12</sup> [[ֆարադ|Ֆ]]/ [[մետր|մ]] (Ֆ•մ<sup>−1</sup>):Էլեկտրական հաստատունը կապ է հաստատում [[էլեկտրական լիցք]]ի և մեխանիկական մեծությունների միջև, օրինակ, ըստ [[Կուլոնի օրենք]]ի՝ երկու լիցքերի միջև փոխազդեցության ուժը տրվում է:<math>\ F_C = \frac{1} {4 \pi \varepsilon_0} \frac{q_1 q_2} {r^2}</math>բանաձևով, որտեղ ''q''<sub>1</sub>-ը և ''q''<sub>2</sub>-ը լիցքերն են, ''r''-ը՝ հեռավորությունը դրանց միջև։ ''ε''<sub>0</sub> հաստատունն առկա է նաև [[Մաքսվելի հավասարումներ]]ում, որոնք նկարագրում են [[Էլեկտրական դաշտ|էլեկտրական]] և [[Մագնիսական դաշտ|մագնիսական]] դաշտերը։Մաքսվելի հավասարումներում [[էլեկտրական ինդուկցիա]]յի '''D''' վեկտորի և էլեկտրական դաշտի '''E''' [[Էլեկտրական դաշտի լարվածություն|լարվածության]] կապը վակուումում տրվում է էլեկտրական հաստատունով՝: <math>\mathbf{D} = \varepsilon_0 \ \mathbf{E}</math>Միջավայրի համար :<math>\mathbf{D} = \varepsilon \mathbf{E} = \varepsilon_{\text{r}} \varepsilon_0 \mathbf{E}</math>որտեղ ''ε''-ը միջավայրի [[բացարձակ դիէլեկտրիկական թափանցելիություն]]ն է, ''ε''<sub>r</sub>-ը՝ [[հարաբերական դիէլեկտրիկական թափանցելիություն]]ը։== Արժեքը ==''ε''<sub>0</sub> էլեկտրական հաստատունի արժեքը ''սահմանվում է'' :<math> \varepsilon_0 =\frac {1}{\mu_0 c^2}</math>բանաձևով, որտեղ ''c''-ն լույսի արագությունն է վակուումում, իսկ ''μ''<sub>0</sub>-ն՝ [[մագնիսական հաստատուն]]ը (վակուումի մագնիսական թափանցելիություն)։ Քանի որ ''μ''<sub>0</sub>-ի սահմանված արժեքը 4π&nbsp;×&nbsp;10<sup>−7</sup>&nbsp;H&nbsp;m<sup>−1</sup>,<ref>See the last sentence of the [http://physics.nist.gov/cuu/Units/ampere.html NIST definition of ampere].</ref> է, իսկ ''c''-ի արժեքը՝ 299 792 458&nbsp;մ•վ<sup>−1</sup>,<ref>See the last sentence of the [http://physics.nist.gov/cuu/Units/meter.html NIST definition of meter].</ref>, ''ε''<sub>0</sub>-ի արժեքը կլինի:''ε''<sub>0</sub> ≈ 8.854187817620 × 10<sup>−12</sup>Ֆ•մ<sup>−1</sup> (կամ [[Ամպեր|Ա]]<sup>2</sup>•[[վայրկյան|վ]]<sup>4</sup>•[[կիլոգրամ|կգ]]<sup>−1</sup>•մ<sup>−3</sup> ՄՄՀ հիմնական միավորներով կամ [[Կուլոն (չափման միավոր)|Կլ]]<sup>2</sup>•[[Նյուտոն (չափման միավոր)|Ն]]<sup>−1</sup>•մ<sup>−2</sup> կամ [[Կուլոն (չափման միավոր)|Կլ]]•[[Վոլտ|Վ]]<sup>−1</sup>•մ<sup>−1</sup>) ՄՄՀ ածանցյալ միավորներով<ref>Տես [http://physics.nist.gov/cgi-bin/cuu/Value?ep0 CODATA]</ref><ref>Սահմանումները ''c'', ''μ''<sub>0</sub> and ''ε''<sub>0</sub> մեծությունների համար տրված են 2006 CODATA զեկույցում, տես [http://physics.nist.gov/cuu/Constants/codata.pdf CODATA զեկույց, էջ. 6-7 (անգլ.)]</ref>:=== Էլեկտրական հաստատունի վերասահմանումը ===Եթե [[Ամպեր]]ը սահմանենք որպես միավոր ժամանակում անցած [[տարրական էլեկտրական լիցք|էլեկտրոնների]] քանակ, ապա էլեկտրական հաստատունը չի ունենա ճշգրիտ արժեք։ Էլեկտրոնի լիցքի մեծությունն այդ դեպքում տրված թիվ է, ոչ թե չափման ենթակա արժեք, հետևաբար μ<sub>0</sub> կդառնա չափման ենթակա մեծություն, և ε<sub>0</sub> կհետևի դրան։ Ինչպես նախկինում, այն կարելի է որոշել ε<sub>0</sub>= 1/(μ<sub>0</sub>c<sup>2</sup>) արտահայտությունից, բայց այս դեպքում հաշվի առնելով մագնիսական հաստատունին վերաբերող չափման սխալը։ Այս նույն չափման սխալը կարելի է վերագրել նաև α [[նուրբ կառուցվածքի հաստատուն]]ին, քանի որ :<math> \varepsilon_0 = \frac {1}{\mu_0 c^2} = \frac {e^2}{2\alpha h c}\ ,</math>որտեղ ''e''-ն ճշգրիտ [[տարրական էլեկտրական լիցք|տարրական լիցքն]] է, ''h''-ը՝ ճշգրիտ [[Պլանկի հաստատուն]]ը, ''c''-ն՝ ճշգրիտ [[լույսի արագություն]]ը վակուումում։ Նուրբ կառուցվածքի հաստատունի համար այստեղ օգտագործեցինք:<math>\alpha=\frac {\mu_0 c e^2}{2 h } \ </math>արտահայտությունը։ Այսպիսով, ε<sub>0</sub>-ի արժեքի հարաբերական անորոշությունը կլինի նույնը, ինչ նուրբ կառուցվածքի հաստատունինը՝ 6.8{{e|−10}}<ref>Տե՛ս CODATA հանձնարարելի արժեքները հիմնարար ֆիզիկական հաստատունների համար</ref>։==Տես նաև==*[[Կազիմիրի էֆեկտ]]*[[Կուլոնի օրենք]]== Ծանոթագրություններ =={{ծանցանկ}}[[Կատեգորիա:Էլեկտրամագնիսականություն]][[Կատեգորիա:Հիմնարար ֆիզիկական հաստատուններ]]
 
:&epsilon;<sub>0</sub> = 8.854 187 817... x 10<sup>−12</sup> [[ֆարադ|Ֆ]]/ [[մետր|մ]]] (Ֆ•մ<sup>−1</sup>):
 
Էլեկտրական հաստատունը կապ է հաստատում [[էլեկտրական լիցք]]ի և մեխանիկական մեծությունների միջև, օրինակ, ըստ [[Կուլոնի օրենք]]ի՝ երկու լիցքերի միջև փոխազդեցության ուժը տրվում է
 
 
:<math>\ F_C = \frac{1} {4 \pi \varepsilon_0} \frac{q_1 q_2} {r^2}</math>
 
բանաձևով, որտեղ ''q''<sub>1</sub>-ը և ''q''<sub>2</sub>-ը լիցքերն են, ''r''-ը՝ հեռավորությունը դրանց միջև: ''ε''<sub>0</sub> հաստատունն առկա է նաև [[Մաքսվելի հավասարումներ]]ում, որոնք նկարագրում են [[Էլեկտրական դաշտ|էլեկտրական]] և [[Մագնիսական դաշտ|մագնիսական]] դաշտերը:
Մաքսվելի հավասարումներում [[Էլեկտրական ինդուկցիա|էլեկտրական ինդուկցիայի]] '''D''' վեկտորի և էլեկտրական դաշտի '''E''' [[Էլեկտրական դաշտի լարվածություն|լարվածության]] կապը վակուումում տրվում է էլեկտրական հաստատունով՝
: <math>\mathbf{D} = \varepsilon_0 \ \mathbf{E}</math>
Միջավայրի համար
:<math>\mathbf{D} = \varepsilon \mathbf{E} = \varepsilon_{\text{r}} \varepsilon_0 \mathbf{E}</math>
որտեղ ''ε''-ը միջավայրի [[բացարձակ դիէլեկտրիկական թափանցելիություն]]ն է, ''ε''<sub>r</sub>-ը՝ [[հարաբերական դիէլեկտրիկական թափանցելիություն]]ը:
 
 
== Արժեքը ==
''ε''<sub>0</sub> էլեկտրական հաստատունի արժեքը ''սահմանվում է''
:<math> \varepsilon_0 =\frac {1}{\mu_0 c^2}</math>
բանաձևով, որտեղ ''c''-ն լույսի արագությունն է վակուումում, իսկ ''μ''<sub>0</sub>-ն՝ [[մագնիսական հաստատուն]]ը (վակուումի մագնիսական թափանցելիություն): Քանի որ ''μ''<sub>0</sub>-ի սահմանված արժեքը 4π&nbsp;×&nbsp;10<sup>−7</sup>&nbsp;H&nbsp;m<sup>−1</sup>,<ref>See the last sentence of the [http://physics.nist.gov/cuu/Units/ampere.html NIST definition of ampere].</ref> է, իսկ ''c''-ի արժեքը՝ 299 792 458&nbsp;մ•վ<sup>−1</sup>,<ref>See the last sentence of the [http://physics.nist.gov/cuu/Units/meter.html NIST definition of meter].</ref>, ''ε''<sub>0</sub>-ի արժեքը կլինի
:''ε''<sub>0</sub> ≈ 8.854187817620 × 10<sup>−12</sup>Ֆ•մ<sup>−1</sup> (կամ [[Ամպեր|Ա]]<sup>2</sup>•[[վայրկյան|վ]]<sup>4</sup>•[[կիլոգրամ|կգ]]<sup>−1</sup>•մ<sup>−3</sup> ՄՄՀ հիմնական միավորներով կամ [[Կուլոն (չափման միավոր)|Կլ]]<sup>2</sup>•[[Նյուտոն (չափման միավոր)|Ն]]<sup>−1</sup>•մ<sup>−2</sup> կամ [[Կուլոն (չափման միավոր)|Կլ]]•[[Վոլտ|Վ]]<sup>−1</sup>•մ<sup>−1</sup>) ՄՄՀ ածանցյալ միավորներով<ref>Տես [http://physics.nist.gov/cgi-bin/cuu/Value?ep0 CODATA]</ref><ref>Սահմանումները ''c'', ''μ''<sub>0</sub> and ''ε''<sub>0</sub> մեծությունների համար տրված են 2006 CODATA զեկույցում, տես [http://physics.nist.gov/cuu/Constants/codata.pdf CODATA զեկույց, էջ. 6-7 (անգլ.)]</ref>:
 
=== Էլեկտրական հաստատունի վերասահմանումը ===
Եթե [[Ամպեր]]ը սահմանենք որպես միավոր ժամանակում անցած [[տարրական էլեկտրական լիցք|էլեկտրոնների]] քանակ, ապա էլեկտրական հաստատունը չի ունենա ճշգրիտ արժեք: Էլեկտրոնի լիցքի մեծությունն այդ դեպքում տրված թիվ է, ոչ թե չափման ենթակա արժեք, հետևաբար μ<sub>0</sub> կդառնա չափման ենթակա մեծություն, և ε<sub>0</sub> կհետևի դրան: Ինչպես նախկինում, այն կարելի է որոշել ε<sub>0</sub>= 1/(μ<sub>0</sub>c<sup>2</sup>) արտահայտությունից, բայց այս դեպքում հաշվի առնելով մագնիսական հաստատունին վերաբերող չափման սխալը: Այս նույն չափման սխալը կարելի է վերագրել նաև α [[նուրբ կառուցվածքի հաստատուն]]ին, քանի որ
:<math> \varepsilon_0 = \frac {1}{\mu_0 c^2} = \frac {e^2}{2\alpha h c}\ ,</math>
որտեղ ''e''-ն ճշգրիտ [[տարրական էլեկտրական լիցք|տարրական լիցքն]] է, ''h''-ը՝ ճշգրիտ [[Պլանկի հաստատուն]]ը, ''c''-ն՝ ճշգրիտ [[լույսի արագություն]]ը վակուումում: Նուրբ կառուցվածքի հաստատունի համար այստեղ օգտագործեցինք
:<math>\alpha=\frac {\mu_0 c e^2}{2 h } \ </math>
արտահայտությունը: Այսպիսով, ε<sub>0</sub>-ի արժեքի հարաբերական անորոշությունը կլինի նույնը, ինչ նուրբ կառուցվածքի հաստատունինը՝ 6.8{{e|−10}}<ref>Տե՛ս CODATA հանձնարարելի արժեքները հիմնարար ֆիզիկական հաստատունների համար</ref>:
 
==Տես նաև==
*[[Կազիմիրի էֆեկտ]]
*[[Կուլոնի օրենք]]
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
[[Կատեգորիա:Էլեկտրամագնիսականություն]]
[[Կատեգորիա:Հիմնարար ֆիզիկական հաստատուններ]]