«Կովկասի փոխարքայություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
clean up, ջնջվեց: {{Որբ|date=Հոկտեմբեր 2013}} oգտվելով ԱՎԲ
չ BekoBot (քննարկում) մասնակցի խմբագրումները հետ են շրջվել ERJANIK մասնակցի վերջին տարբերակին։
Տող 1.
{{վիքիֆիկացում}}{{կատեգորիա չկա}}{{անաղբյուր}}'''ԿՈՎԿԱՍԻ ՓՈԽԱՐՔԱՅՈՒԹՅՈՒՆ''', ռուսական վարչա-տերիտորիալ միավոր Կովկասում։<br />
{{վիքիֆիկացում}}{{կատեգորիա չկա}}{{անաղբյուր}}'''ԿՈՎԿԱՍԻ ՓՈԽԱՐՔԱՅՈՒԹՅՈՒՆ''', ռուսական վարչա-տերիտորիալ միավոր Կովկասում։<br />XVIII դ. 2-րդ կեսին [[Եկատերինա II-ի|Եկատերինա II]] կառավարությունը Ռուսաստանի արլ,քաղաքականության ակտիվացման կապակցությամբ, հատկապես [[Պարսկաստանում|Պարսկաստան]] և [[Անդրկովկասում|Անդրկովկաս]] ռուս, ազդեցությունը ուժեղացնելու, ինչպես նաև [[Թուրքիայի|Թուրքիա]] ոտնձգություններին դիմակայելու նպատակով Հյուսիսային Կովկասում հիմնեց (1785) փոխարքայություն, որը կազմված էր Աստրախանի և Կովկասի նահանգներից (կենտրոնը՝ Եկատերինոգրադ,այժմ Եկատերինոգրադսկայա ստանիցա)։1790-ին վերացվեց Կովկասի նահանգը,իսկ 1796-ին՝ փոխարքայությունը։ XIX դ.1-ին երեսնամյակին Արլ. Վրաստանի(1801), Իմերեթի (1811), ներկայիս Ադրբեջանի տարածքի (1813) և Արլ. Հայաստանի (1828)՝ Ռուսաստանի տիրապետության տակ անցնելուց հետո, 1844-ին նորից ստեղծվեց Կ. փ., որի կենտրոնը [[Թիֆլիս]]ն էր։Առաջին փոխարքա նշանակվեց իշխան ''Մ. Վորոնցովը''։1846-ին ձևավորվեց կառավարման ապարատը՝ փոխարքայի խորհուրդը և գրասենյակը։ խորհուրդը կազմված էր կայսեր նշանակած աստիճանավորներից ու նահանգապետներից և հսկում էր կառավարման ու դատական գործը, լուծում օրենքների կիրառման հետկապված հարցերը։Փոխարքան օժտված էր անսահմանափակ լիազորություններով. նրան էին ենթարկվում ժանդարմական և հաղորդակցության ճանապարհների օկրուգների պետերը, նա նաև Կովկասյան զորքերի հրամանատարն էր։Կ. փ-յան մեջ մտնում էին` Հս. Կովկասում Ստավրոպոլի նահանգը (կազմված՝ 1847-ին, կենտրոնը՝ Ստավրոպոլ),Դերբենդի նահանգը(կազմված՝ 1846-ին, որը 1860-ից վերանվանվել է Դաղստանի մարզ, կենտրոնը՝ Թեմիր խան Շուրա, այժմ՝ Բույնակսկ),Թերեքի և Կուբանի մարզերը (կազմված՝1861-ին) և Սևծովյան օկրուգը (Կուբանի մարզում՝ կազմված 1867-ին),Անդրկովկասում՝ Թիֆլիսի և Քութայիսի նահանգները (կազմված՝ 1846-ին, նախկին Վրացա-Իմերեթական մարզից),Երևանի նահանգը (կազմված՝ 1849-ին),Բաքվի նահանգը (1840-ից՝ Կասպիական մարզ,1846-ից՝ Շամախու նահանգ, 1859-ից Բաքվի նահանգ),Ելիզավետպոլի նահանգը (կազմված՝ 1868-ին Թիֆլիսի և Բաքվի նահանգների մասերից),Կարսի մարզը (1878-ից),Բաթումի մարզը (1878-ից,1883-ից՝ օկրուգ Քութայիսի նահանգում),Զաքաթալայի օկրուգը (1860-ից)։Նահանգները գլխավորում էին զինվորական նահանգապետները։ 1850-ական թթ. 2-րդ կեսին նկատելիորեն ուժեղացվեց զինվորական և քաղաքացիական վարչական ապարատը՝ Առաջին Կովկասյան կորպուսը վերակազմվեց Կովկասյան բանակի (1856), ստեղծվեցին գլխավոր շտաբ և մի շարք վարչություններ։ 1859-ին փոխարքայի գրասենյակը վերակազմավորվեցփոխարքայի գլխավոր վարչության, որի մեջ մտնում էին ընդհանուր գործերի, դատական, ֆինանս., պետ. ունեցվածքի և հսկողության դեպարտամենտները։Փոխարքային կից գործում էր նաև հատուկ դիվանագիտ. գրասենյակ։ 1860—70-ական թթ. բուրժ. ռեֆորմների հետևանքով աստիճանաբար նվազեցին փոխարքայի լիազորությունները՝ 1865-ին վերացվեցին Կովկասյան բանակի գլխ. շտաբը և նրա վարչությունները։
XVIII դ. 2-րդ կեսին [[Եկատերինա II-ի|Եկատերինա II]] կառավարությունը Ռուսաստանի արլ,քաղաքականության ակտիվացման կապակցությամբ, հատկապես [[Պարսկաստանում|Պարսկաստան]] և [[Անդրկովկասում|Անդրկովկաս]] ռուս, ազդեցությունը ուժեղացնելու, ինչպես նաև [[Թուրքիայի|Թուրքիա]] ոտնձգություններին դիմակայելու նպատակով Հյուսիսային Կովկասում հիմնեց (1785) փոխարքայություն, որը կազմված էր Աստրախանի և Կովկասի նահանգներից (կենտրոնը՝ Եկատերինոգրադ,այժմ Եկատերինոգրադսկայա ստանիցա)։
1790-ին վերացվեց Կովկասի նահանգը,իսկ 1796-ին՝ փոխարքայությունը։ XIX դ.1-ին երեսնամյակին Արլ. Վրաստանի(1801), Իմերեթի (1811), ներկայիս Ադրբեջանի տարածքի (1813) և Արլ. Հայաստանի (1828)՝ Ռուսաստանի տիրապետության տակ անցնելուց հետո, 1844-ին նորից ստեղծվեց Կ. փ., որի կենտրոնը [[Թիֆլիս]]ն էր։
 
Առաջին փոխարքա նշանակվեց իշխան ''Մ. Վորոնցովը''։
 
1846-ին ձևավորվեց կառավարման ապարատը՝ փոխարքայի խորհուրդը և գրասենյակը։ խորհուրդը կազմված էր կայսեր նշանակած աստիճանավորներից ու նահանգապետներից և հսկում էր կառավարման ու դատական գործը, լուծում օրենքների կիրառման հետ
կապված հարցերը։
 
Փոխարքան օժտված էր անսահմանափակ լիազորություններով. նրան էին ենթարկվում ժանդարմական և հաղորդակցության ճանապարհների օկրուգների պետերը, նա նաև Կովկասյան զորքերի հրամանատարն էր։
 
Կ. փ-յան մեջ մտնում էին`
Հս. Կովկասում Ստավրոպոլի նահանգը (կազմված՝ 1847-ին, կենտրոնը՝ Ստավրոպոլ),
 
Դերբենդի նահանգը(կազմված՝ 1846-ին, որը 1860-ից վերանվանվել է Դաղստանի մարզ, կենտրոնը՝ Թեմիր խան Շուրա, այժմ՝ Բույնակսկ),
 
Թերեքի և Կուբանի մարզերը (կազմված՝1861-ին) և Սևծովյան օկրուգը (Կուբանի մարզում՝ կազմված 1867-ին),
 
Անդրկովկասում՝ Թիֆլիսի և Քութայիսի նահանգները (կազմված՝ 1846-ին, նախկին Վրացա-Իմերեթական մարզից),
 
Երևանի նահանգը (կազմված՝ 1849-ին),
 
Բաքվի նահանգը (1840-ից՝ Կասպիական մարզ,1846-ից՝ Շամախու նահանգ, 1859-ից Բաքվի նահանգ),
 
Ելիզավետպոլի նահանգը (կազմված՝ 1868-ին Թիֆլիսի և Բաքվի նահանգների մասերից),
 
Կարսի մարզը (1878-ից),
 
Բաթումի մարզը (1878-ից,1883-ից՝ օկրուգ Քութայիսի նահանգում),
 
Զաքաթալայի օկրուգը (1860-ից)։
 
Նահանգները գլխավորում էին զինվորական նահանգապետները։ 1850-ական թթ. 2-րդ կեսին նկատելիորեն ուժեղացվեց զինվորական և քաղաքացիական վարչական ապարատը՝ Առաջին Կովկասյան կորպուսը վերակազմվեց Կովկասյան բանակի (1856), ստեղծվեցին գլխավոր շտաբ և մի շարք վարչություններ։ 1859-ին փոխարքայի գրասենյակը վերակազմավորվեց
փոխարքայի գլխավոր վարչության, որի մեջ մտնում էին ընդհանուր գործերի, դատական, ֆինանս., պետ. ունեցվածքի և հսկողության դեպարտամենտները։Փոխարքային կից գործում էր նաև հատուկ դիվանագիտ. գրասենյակ։ 1860—70-ական թթ. բուրժ. ռեֆորմների հետևանքով աստիճանաբար նվազեցին փոխարքայի լիազորությունները՝ 1865-ին վերացվեցին Կովկասյան բանակի գլխ. շտաբը և նրա վարչությունները։