«Գավգամելայի ճակատամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, replaced: |thumb → |մինի (2), |left → |ձախից (2) oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 21.
Գավգամելայի լայնատարած տեղանքըը (ի տարբերություն [[Իսոսի ճակատամարտ|Իսոսի]]) Դարեհին հնարավորություն էր տալիս լիովին օգտագործելու իր քանակական առավելությունը։ [[Քվինտուս Կուրցիուս Ռուֆուս|Կուրցիուս Ռուֆուսը]] հաղորդում է, որ Ալեքսանդրը ուներ 40000 հետևակազոր, 7000 հեծելազոր։ Դարեհի բանակում ընդգրկված էին իր հսկայական տերության հպատակ ժողովուրդները՝ բակտրիացիք, սկյութներ, արախոզներ, հնդիկներ, հույն վարձկաններ, միդիացիք, պարթևներ, ալբանացիք, կապադոկիացիք, քրդեր։ Պարսկական ձախ թևում էին նաև [[Մեծ Հայք|Մեծ]] ու [[Փոքր Հայք]]ի զորաջոկատները կուսակալներ Երվանդի ու Միհրվահիշտի գլխավորությամբ։
Պարսիկների զորքը հաշվում էր 200,000 հետևակազոր, 45,000 հեծելազոր, 200 ռազմակառք և 15 փիղ։ Դարեհը մեծ հույսեր էր կապում իր ռազմակառքերի հետ, որոնց անիվների վրա
Զորաշարվացքները սկսվեցին վաղ առավոտյան։ Այս ճակատամարտի առանձնահատկություններից մեկն էր ուժերի անհամաչափելիությունը։ Երբ առճակատվող բանակները դեմ դիմաց շարվեցին, ստացվեց, որ պարսիկների ճակատի երկարությունը 4 կիլոմետր էր կազմում, մինչդեռ Ալեքսանդրինը՝ գրեթե դրա կեսը։ Այստեղից առաջանում էր պարսիկների կողմից շրջապատման
[[Պատկեր:Battle of Gaugamela, 331 BC - Opening movements.gif|ձախից|մինի|350px| Հակամարտող ուժերի դիրքավորումը]]
[[Պատկեր:Battle gaugamela decisive.gif|ձախից|մինի|350px| Մարտի վճռորոշ պահը. մակեդոնացիների սեպաձև գրոհը]]
Ալեքսանդրի համար ակնհայտ էր, որ
Դարեհը, չըմբռնելով Ալեքսանդրի մանյովրները, հրամայեց սկսել գրոհը և գցեց իր ձախ թևը Ալեքսանդրի աջ թևի վրա։ Այդ շարժումների ընթացքում , ինչպես և ակնկալում էր Ալեքսանդրը, Դարեհի ձախ թևը չափից ավել պոկվեց կենտրոնից և պարսիկների ճակատում
Գավգամելայի ճակատամարտում հատկանշական եղավ մակեդոնական փաղանգի դերը, քանի որ ռազմավայրի հարթ տեղանքը թույլ տվեց Ալեքսանդրին լիակատար օգտագործելու նրա հնարավորությունները։ Գավգամելայի արյունահեղ կռիվը ավարտվեց պարսիկների կատարյալ ջախջախումով։ Հին պատմիչների գնահատմամբ «
▲Դարեհը, չըմբռնելով Ալեքսանդրի մանյովրները, հրամայեց սկսել գրոհը և գցեց իր ձախ թևը Ալեքսանդրի աջ թևի վրա։ Այդ շարժումների ընթացքում Դարեհի ձախ թևը չափից ավել պոկվեց կենտրոնից և պարսիկների ճակատում առաջացավ ակնկալված բացակը։ Ալեքսանդրի [[հեթայր]]ները ակնթարթորեն վերադասավորվեցին ու սեպաձև ճակատով մխրճվեցին ճեղքվացքի մեջ։ Նրանց հետևեցին հետևակն ու [[փաղանգ]]ը։ Դարեհը հրամայեց սկսել ռազմակառքերի գրոհը, բայց մակեդոնական հետևակը միջանցքներ ձևավորեց ու այնտեղ մղեց ռազմակառքերը, որտեղ նրանք ընկան նետաձիգները տեղատարափի տակ չպաշտպանված կողքերից։ Անհաջող եղավ նաև փղերի գրոհը, քանի որ մակեդոնացիները հատուկ տախտակներով, որոնց վրա ամրացված էին ցից մեխեր, խրտնեցրին ամեհի կենդանիներին։
▲Պատմիչները վկայում են, որ Ալեքսանդրի արագ վերադասավորումներն վտանգեցին նաև մակեդոնական շարքերը, որոնց մեջ նույնպես նոսրացում գոյացավ։ Այդտեղ կատաղի ներս խուժեցին պարսիկները։ Նրանց մի զորաթևը շրջապատեց Պարմենիոնի զորքը, իսկ մյուսը` հրամանատար ու կուսակալ [[Բեսոս]]ի գլխավորությամբ, զարկեց Ալեքսանդրի վերջապահին։ Պարմենիոնի զորաթևը Ալեքսանդրից օգնություն խնդրեց։ Իսկ Ալեքսանդրը այդ պահին, ինչպես [[Իսոսի ճակատամարտ]]ում, մոլեգնած մոտենում էր արքայից արքայի ռազմակառքին։ Մյուս կողմից դոփում էր փաղանգը։ Սարսափահար եղած Դարեհը շրջեց իր կառքը ու արշավակի ետ սլացավ։ Փոշու քողն ու ճակատամարտի լայն սփռումը որոշ ժամանակով անտեղյակ պահեցին պարսից աջ թևը Դարեհի փախուստի մասին։ Այս անգամ էլ Դարեհին հաջողվեց ճողոպրել, քանի որ հետապնդման ընթացքում Ալեքսանդրին տեղեկացրին Պարմենիոնի զորաթևի կրիտիկական վիճակի մասին։ Մակեդոնացին դադարեցրեց հետապնդումն ու վերադարձավ ճակատամարտի դաշտը։ Պարսիկները աստիճանաբար անկազմակերպ նահանջից՝ խուճապահար փախուստի անցան։
▲Գավգամելայի ճակատամարտում հատկանշական եղավ մակեդոնական փաղանգի դերը, քանի որ ռազմավայրի հարթ տեղանքը թույլ տվեց Ալեքսանդրին լիակատար օգտագործելու նրա հնարավորությունները։ Գավգամելայի արյունահեղ կռիվը ավարտվեց պարսիկների կատարյալ ջախջախումով։ Հին պատմիչների գնահատմամբ «Մակեդոնացիների սեպաձև գրոհը շրջեց պատմության ընթացքը»:
==Գրականության ցանկ==
| |||