«Մակրոէկոնոմիկա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, replaced: → (49) oգտվելով ԱՎԲ
չ clean up, replaced: |thumb → |մինի (14), |right → |աջից (5), |left → |ձախից (7), |frame → |շրջափակել oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
'''Մակրոէկոնոմիկան''' (հին հունարեն {{lang-grc|μακρός}} - ''մեծ, երկար'', {{lang-grc2|οἶκος}} - ''տուն'', և {{lang-grc2|νόμος}} - օրենք) [[գիտություն]] է, որն ուսումնասիրում է տնտեսության գործունեությունը ամբողջությամբ, շուկայի և տնտեսագետ գործակալների աշխատանքը, տնտեսական երևույթների ամբողջությունը։ Առաջին անգամ այս տերմինը 1934 թ-ի [[օգոստոսի 14]] – ին [[Ֆրիշ Ռագնար]]ի կողմից։ Ժամանակակից մակրոէկոնոմիկայի տեսության հիմնադիրը համարվում է [[Ջոն Քեյնս]]ը, այն բանից հետո երբ [[1936թ]]-ին նա հրատարակեց իր «Զբաղվածության, տոկոսի և փողի ընդհանուր տեսություն» գիրքը ({{lang-en|The General Theory of Employment, Interest, and Money}}).
[[Պատկեր:John Maynard Keynes.jpg|frameշրջափակել|Փաստացի մակրոէկոնոմիկա տեսության հիմնադիր [[Ջոն Քեյնս]]]]
 
== Մակրոտնտեսագիտության հիմնական խնդիրները ==
Տող 14.
=== Վաղ պատկերացումը մակրոտնտեսագիտության մասին ===
==== Մերկանտելիզմից դեպի մարքսիզմ ====
[[Պատկեր:Karl Marx 001.jpg|thumbմինի|leftձախից|150px|[[Կարլ Մարքս]]]]
Չնայած նրան , որ մակրոէկոնոմիկան նոր գիտություն է ուսումնասիրությունը սկսվել է դեռևս «Քեյնսան հեղափոխությունից» շատ առաջ։
[[Պատկեր:Lefebvre - Jean-Baptiste Colbert.jpg|thumbմինի|rightաջից|150px |thumbմինի|leftձախից|150px|[[Ժան- Բատիստ Կոլբեր]]]]
XV դարում առաջացավ [[մերկանտելիզմ]]ը` առաջին տնտեսագիտական ( տնտեսական) դպրոցը, որի զարգացման վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել [[Անտուան դե Մոնկրետիեն]]ը, [[Ուիլյամ Ստաֆֆորդ]]ը, [[Թոմաս Ման]]ը, [[Ժան Բատիստ Կոլբեր]]ը:Քննարկվում էին այնպիսի խնդիրներ, ինչպիսիք էին ֆինանսական ապահովվածության ավելացումը`տնտեսության մեջ կառավարության միջամտմամբ, առևտրային հաշվեկշռի պահպանումը (ի հաշիվ տվյալ երկրումարտադրված ապրանքների արտահանման չափերի ավելացման և սահմանափակ ներմուծման ). մերկանտելիստները մեծ ուշադրություն էին դարձնում դրամական շրջանառության ոլորտի վրա:
XVIII դարի կեսերին ձևավորվում է ֆիզիոկրատների դպրոցը ([[Ֆրանսուա Կենե]] , [[Անն Ռոբեր]], [[Ժակ Տյուրգո]], [[Վիկտոր Միրաբո]] և [[Պիեր Պոլ Մերսե Լա Րիվեր]]) Զարգացնելով իրենց գաղափարնները, հիմքում ֆիզիոկրատները հիմնվում էին գյուղատնտեսության դերի կարևորության վրա: Այսպես ամենահին և ճանաչված տնտեսագիտական մոդելը` Կենեի աղյուսակը բացատրում էր «մաքուր արտադրանքի» շրջանառությունը միայն գյուղատնտեսության զարգացման տեսակետից, ամբողջ հասարակությունը բաժանելով արտադրողական, «անպտուղ» դասակարգի և սեփականատերերի։
XIX դարում առաջացավ [[մարքսիզմ]]ը և մարքսիստական քաղաքական տնտեսությունը, որի հիմնադիրները համարվում են [[Կարլ Մարքս]]ը և [[Ֆեդիրիխ Էնգելս]]ը։ Մարքսի տնտեսագիտական գաղափարները նշանակալից ազդեցություն են ունեցել մակրոտնտեսագիտության տեսության զարգացման վրա։ Ներմուծվում և ակտիվորեն զարգանում են նոր հասկացություններ, ինչպիսիք են` հավելյալ արժեքը, արտադրական հարաբերոՄակրոէկոնոմիկա գիտությունը զբաղվում է այնպիսի հարցերով, որոնց պատասխանները անհնար է գտնել միկրոէկոնոմիկայի մակարդակներում ։ Նշենք մակրոէկոնոմիկայի խնդիրները։ւթյունները, պարզ և ընդլայնված վերարտադրությունը։
==== Ավստրիական դպրոց ====
[[Պատկեր:1Bawerk.gif|thumbմինի|leftձախից|150px |thumbմինի|leftձախից|150px|[[Հոյգեն ֆոն Բյոմ-Բավերկ]]]]
{{ Հիմնական հոդված | Ավստրիական դպրոց }}
[[XIX դար]]ի վերջին ձևավորված ավստրիական տնտեսագիտական դպրոցի ներկայացուցիչները ընդգծում էին շուկայի գնային մեխանիզմի ինքնակազմավորվող ուժերի դերը։ Տվյալ մոտեցման հիմքն այն պնդումն է, որ մարդկային վարքագծի բարդությունը և շուկայի բնույթի մշտական փոփոխությունը դարձնում են տնտեսության մեջ մաթեմատիկական մոդելավորումը բացառապես բարդ (եթե ընդհանրապես հնարավոր է )։ Մակրոտնտեսագիտական խնդիրները ուսումնասիրելիս , ներառյալ դրամական ցիկլի բնույթի ուսումնասիրությունը, ավստրիական դպրոցը հիմնական շեշտը դնում է հետերոգենեսության և կապիտալի ժամանակավոր կառուցվածքի վրա։
Տող 27.
==== Դասական դպրոց ====
{{ Հիմնական հոդված | Դասական քաղաքական տնտեսություն }}
[[Պատկեր:Lange-MigrantMother02.jpg|thumbմինի|150px| …[[Մեծ Ճգնաժամ]]ը խալխլեց հավատը դասական,«ավտոմատացված» տնտեսության նկատմամբ]]
«Ավտոմատացված տնտեսության» կողմնակիցներ համարվում են 'դասական' և 'նեոդասական' մակրոտնտեսագիտության գաղափարի կողմնակիցները։ Այս դպրոցը հիմնադրվել է դեռևս XVIII դարում։ XVIII դարի վերջում սկսվում է դասական տնտեսագիտության տեսության զարգացման երկրորդ փուլը։ Այդ ժամանակահատվածը նշանավորված է [[Ադամ Սմիթ]]ի և նրա «անտեսանելի ձեռքի սկզբունքի» զգալի ազդեցությամբ։ Առաջանում են տեսակետներ տնտեսության մշտական կայունության մասին, առաջանւմ է տեսություն« «[[laissez-faire]]», որը պնդում էր. բոլոր շուկաներում գոյություն ունի բացարձակ մրցակցություն, բոլոր գները մշտապես փոփոխվում են կախված առաջարկի և պահանջարկի վիճակից և շուկան կարող է ինքնուրույն գալ հավասարակշռության։ XIX դարում ի հայտ են գալիս այնպիսի տնտեսագետներ ինչպիսիք են` [[Դավիթ Ռիկարդո]]ն և [[Թոմաս Մալթուս]]ը։ Հենց այս ժամանակաշրջանում ձևավորվեց ենթադրություն այն մասին, որ մակրոտնտեսության մեջ չի կարող լինել ամբողջական առաջարկի և պահանջարկի անհավասարակշռություն, որովհետև վերջինս «ինքն է ձևավորում ամբողջական պահանջարկ»։
Այս գաղափարի հիմնադիրը համարվում է [[Ժան Բատիստ Սեյ]]ը և հայտնի է որպես [[Սեյի Օրենք]]։
Տող 33.
 
=== «Քեյնսան հեղափոխություն» և ժամանակակից մակրոտնտեսագիտության ծնունդը ===
[[Պատկեր:Ben Bernanke official portrait.jpg|thumbմինի|150px|leftձախից|[[Բեն Բերնանկե]] Քեյնսական դպրոցի գլխավոր ներկայացուցիչներից մեկը ]]
[[Պատկեր:GregoryMankiw.jpg|thumbմինի|rightաջից|300px |[[Գրիգորի Մենկյու]] Քեյնսական դպրոցի գլխավոր ներկայացուցիչներից մեկը ]]
{{ Հիմնական հոդված | Քեյնսականություն }}
Քեյնսան տնտեսագիտական դպրոցը ստեղծվել է բրիտանացի տնտեսագետ [[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]ի կողմից 1936 թ-ին , երբ նա հրատարակեց իր «Զբաղվածության, տոկոսի և փողի ընդհանուր տեսություն» գիրքը ։ Մինչ այդ Մեծ ճգնաժամը խարխլել էր հավատը դասական «ավտոմատացված» տնտեսագիտության հիմքերը։ Քեյնսը, ելնելով իր ուսումնասիրություններից, [[Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմ]]ի և 1929 - 1933 թթ- ի Մեծ դեպրեսայի փորձից եկավ եզրահանգումների, որոնցով լիովին հերքեց դասականների գաղափարները։ Նախ և առաջ Քեյնսը ենթադրեց, որ շուկայում չի կարող լինել միայն կատարյալ մրցակցություն։ Երկրորդ Քեյնսը ենթադրում էր, որ կարճաժամկետ հատվածում գները կարող են չփոխվել։ Ըստ քեյնսականության տնտեսությունը կարող է լինել անկայուն։ Քեյնսը համոզված էր, որ կոնկրետ իրադրություններում շուկան չի կարող ինքնուրուն դիմակայել. երբեմն պետությունը պետք է միջամտի տնտեսությանը, որպեսզի վերացնի թերությունները։ Այսպիսով, Քեյնսը համարվում է [[խառը տնտեսական համակարգ]]ի կողմնակիցը։
Տող 54.
==== Առաջարկի տնտեսագիտություն ====
 
[[Պատկեր:Rmundell.jpg|thumbմինի|leftձախից|130px |[[Ռոբերտ Մանդելլ]]]]
[[Պատկեր:Laffer Curve.png|thumbմինի|rightաջից|200px | Առաջարկի տեսության ամենահայտնի կորերից մեկը համարվող, [[Լաֆֆերի կորը]]]]
Այս գաղափարը ըստ պաշտոնական տվյալների առաջադրվել է 1970 – ական թթ. երկրորդ կեսից։ Առաջին անգամ այս տերմինը հնչել է [[Գերբերտ Շտայնի]] կողմից, որը 1976 թ- ին եղել է ԱՄՆ- ի նախագահ [[Ռիչարդ Նիկսոնի]] խորհրդականը։
Առաջարկի տնտեսագիտության (տնտեսության) զարգացման տեսությունում կարևոր ներդրում ունեն [[Արթուր Լաֆֆեր]]ը և [[Ռոբերտ Մանդել]]ը։ Այս դպրոցի ներկայացուցիչներին անվանում են նաև սփլայ սայդեր (eng. «Supply-siders»)։
Տող 74.
 
=== Տնտեսության տարերը ===
[[Պատկեր:Macroeconomics.PNG|thumbմինի|450px|rightաջից|Քառահատվածային տնտեսական չափանիշ]]
Ցանկացած տնտեսություն կազմված է շուկաներից և տնտեսական գործակալներից ։ Տեսականում առանձնացնում են չորս մակրոտնտեսական գործաալներ և երեք շուկաներ ։ Տնտեսության բոլոր բաղկացուցիչ մասերը միացած են միմյանց ''ծախսերի, եկամուտների և իրական արժեքի շրջապտույտներով''։
==== Մակրոտնտեսական շուկա ====
Տող 101.
* ''Սպառողական ծախսեր (նշ. С ) '' - ապրանքների և ծառայությունների դիմաց տնային տնտեսությունների ծախսերը
* ''տնային տնտեսությունների խնայողություններ(նշ. S) '' - եկամտի մի մասը, որը տնային տնտեսությունները պահում են բանկերում նպատակ ունենալով ստանալ լրացուցիչ եկամուտ`դեպոզիտներից
[[Պատկեր:Adaswiki.PNG|450px|rightաջից|thumbմինի|Ամբողջական պահանջարկի և ամբողջական առաջարկի մոդել( մոդել AD-AS )]]
* ''Ներդրումներ(նշ. I) '' - կազմակերպությունները ապրանքների արտադրության ընդլայնման նպատակով կուտակում են կապիտալ և, հետևաբար, առավելագույն շահույթի ստացում են հետապնդում։
* ''Ապրանքների և ծառայությունների պետական գնումներ (նշ. G) '' - պետական ներդրումները ևպետական ծառայողների աշխատավարձը և այլն ։
Տող 125.
=== Բիզնես ցիկլերը մակրոտնտեսությունում ===
{{ Հիմնական հոդված | Տնտեսական փուլեր}}
[[Պատկեր:Kydland.jpg|leftձախից|thumbմինի|150px| Տնտեսագիտության մեջ նոբելյան մրցանակակիր [[Ֆինն Կիդլանդ]]]]
Ցանկացած տնտեսական համակարգում կարելի է ընդգծել պարբերաշրջանային տատանումներ` տնտեսության վերելքներ և վայրէջքներ, որոնք առաջանում են ամբողջական պահանջարկի և ամբողջական առաջարկի ցնցումներից և կոչվում են ''բիզնես պարբերաշրջաններ'', տնտեսական կամ գործարար պարբերաշրջաններ։ Բիզնես-պարբերաշրջանների փուլեր են համարվում`
վերելք, «գագաթ», անկում և «հատակ», այսինքն`ճգնաժամ։ Առավել խորը ճգնաժամը անվանում են ''դեպրեսիա''։
[[Պատկեր:Wikicycle.PNG|thumbմինի|300px| Բիզնես – պարբերաշրջանների աբստրակտ պատկերումը տնտեսագիտության մեջ]]
Հաճախ գործարար ակտիվության այդպիսի տատանումները անկանխատեսելի են և ոչ կանոնավոր։ Գոյություն ունեն տարբեր` իրենց փուլերով, հաճախականությամբ և չափերով գործնական ակտիվության պարբերաշրջաններ։ Հայտնաբերված և ուսումնասիրված են պարբերաշրջաններ, որոնք տևում են միջինը 3- 4 տարի և կոչվում են [[Կիտչինի]] պարբերաշրջաններ։ Բիզնես – պարբերաշրջաններ, որոնց ժամանակահատվածը տևում է, մոտովորապես, 7- 11 տարի, կոչվում են [[Ժուգլյարի]] պարբերաշրջաններ։ Այնպիսի ցիկլեր ինչպիսին է [[Կուզնեցի]] տեմպը, տևում են 15- 20 տարի, միաժամանակ այսպես կոչված [[Կոնդրատևի]] պարբերաշրջանը կամ երկարաժամկետ ցիկլերը` 45- 60 տարի։
Այսպիսի պարբերաշրջանների պատճառները կարող են լինեն շատ տարբեր. Սկսած պատերազմներից, հեղափոխություններից, տեխնոլոգիական գործընթացներից և ներդրողների վարքագծից մինչև օրինակ մագնիսական փոթորիկների քանակը տարվա մեջ և մակրոտնտեսական գործակալների արդյունավետությունը։ Այսպիսով տնտեսության այսպիսի անկանոն վարքը բացատրում է մշտական անհավասարակշռությունը ամբողջական առաջարկի և ամբողջական պահանջարկի, ընդհանուր ծախսերի և արտադրության ծավալների միջև։ Բիզնես պարբերաշրջանների տեսությունը մեծ ճանաչում է ձեռք բերել ամերիկացի տնտեսագետ [[Ուիլյամ Նորդխաուսի]] կողմից։ Բիզնես պարբերաշրջանների զարգացման մեջ մեծ ներդրում ունեն այնպիսի մարդիկ, ինչպիսիք են` [[Ռոբերտ Լուկասը]], նորվերգացի տնտեսագետ` [[Ֆինն Կիդլանդը]], ամերիկացի` [[Էդուարդ Պրեսկոտտը]] և ավստրոամերիկացի տնտեսագետ, սոցիոլոգ և պատմաբան [[Յոզեֆ Շումպետերը]]։