«Ֆոսֆոր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 2.
{{Նշան|P}}
'''Ֆոսֆոր''' ([[լատիներեն]]` Phosphorus ), քիմիական տարր
Սպիտակ Ֆոսֆորը (P<sub>4</sub>) փափուկ, ջրում չլուծվող, անգույն, խիստ թունավոր նյութ է։ Լավ լուծվում է CS<sub>2</sub>-ում, t<sub>հալ</sub>=44°С, t<sub>եռ</sub>=281°С։
Կարմիր
Սև ֆոսֆորը մետաղական փայլով պոլիմերային նյութ է, թունավոր չէ, ունի կիսահաղորդիչ հատկություններ։
== Անունը ==
Անունն ստացել է շնորհիվ իր լուսարձակելու հատկության: ''Ֆոսֆոր'' բառը ծագում է հունարեն φῶς` «լույս» եւ φέρω` «տանում եմ» բառերից:
* '''Ֆոսֆորափայլ''' բառն սկզբում ունեցել է ֆոսֆորի արձակած լույսի նշանակությունը, հետագայում սկսել է գործածվել որպես
== Ֆիզիկական հատկությունները ==
Ֆոսֆորի երկու կարեւոր ալոտրոպ ձեւերն են` սպիտակ ֆոսֆորը եւ կարմիր ֆոսֆորը: Սեւ ֆոսֆորն ստացվում է սպիտակ ֆոսֆորը բարձր (շուրջ 1200 մեգապասկալ) ճնշման տակ
=== Սպիտակ ֆոսֆոր ===
[[Պատկեր:Phosphorus2.jpg|rightt|thumb|120px|Սպիտակ ֆոսֆոր]]
Տող 18.
Իր տեսքով եւ փափկությամբ սպիտակ ֆոսֆորը նման է մաքրած մեղվամոմի կամ պարաֆինի: Խառնուրդների ազդեցությունից ունենում է դեղնավուն [[երանգ]]:<br />
Քիմիապես ակտիվ է եւ բավականին թունավոր
Սպիտակ ֆոսֆորի բանաձեւն է` P<sub>4</sub>: Պահպանում են ձուլակտորների տեսքով` անօդ, հատուկ իներտ միջավայրում, մաքրած ջրի շերտի տակ:
* Սպիտակ ֆոսֆորը լայնորեն օգտագործվում է որպես պայթուցիկ զինամթերքների բոցավառիչ:
=== Կարմիր ֆոսֆոր ===
Կարմիր ֆոսֆորը տարրական ֆոսֆորի կայուն ձեւափոխությունն է: Առաջին անգամ 1847թ. [[Շվեդիա]]յում ստացել է ավստրիացի քիմիկոս Անտոն Շրյոտերը
Կարմիր ֆոսֆորի [[խտություն]]ն ավելի մեծ եւ հասնում է 2400 կգ/մ<sup>3</sup>-ի: Բաց օդում պահպանելու դեպքում ֆոսֆորը խոնավության պայմաններում աստիճանաբար օքսիդանում է
Սպիտակ ֆոսֆորի թունավորությունից կամիր ֆոսֆորինը
Կարմիր ֆոսֆորն ունի պոլիմերային կառուցվածք: Այն կարելի է դիտարկել որպես P<sub>4</sub>-ի ածանցյալ, որտեղ խզված է P-P կապերից մեկը եւ հարեւան քառանիստի հետ ստեղծվել է մի լրացուցիչ կապ եւ ստացվել է շղթայաձեւ կառուցվածք: Նոր ստացված կառուցվածքի բանաձեւն է P<sub>n</sub>:
* Կարմիր ֆոսֆորն օգտագործվում է [[լուցկի|լուցկու]] արտադրության ժամանակ: Լուցկու տուփի կողային մակերեւույթին քսված նյութը պարունակում է ֆոսֆոր, իսկ լուցկու գլխիկը` [[ծծումբ]]: Լուցկու գլխիկը տուփի կողին քսելով, այն բոցավառվում է:
|