Վիքիպեդիա

«Ղպտիներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ clean up, replaced: — → - (5) oգտվելով ԱՎԲ
չ clean up, replaced: → (60), → (31) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Էթնիկ խումբ
|անվանում = Ղպտիներ
|դրոշ =[[Պատկեր:CopticCross2.gif|200px]]
|դրոշի_նկարագրում =Ղպտիական [[խաչ]]
|դրոշ2 =
|դրոշի_նկարագրում2 =
|քանակություն = 10.000.000-20.000.000
|պատկեր =
|պատկերի_նկարագրում = <small>[[Մարիա Եգիպտացի]] • [[Բուտրոս Բուտրոս-Գալի]] • [[Էստեր Ֆանուս]] • [[Սուրբ Մավրիկիոս]] <br />[[Մակրամ Էբեյդ փաշա]] • [[Մերիամ Գեորգ]] • [[Պավել Թեբեցի]] և [[Անտոն Մեծ]] • [[Կիրիլ VI Ալեքսանդրիացի]]</small>
|երկրամաս1 ={{դրոշավորում|Եգիպտոս}}
|հղում1 =
|քանակ1 = 5.000.000-15.000.000
|երկրամաս2 ={{դրոշավորում|Սուդան}}
|քանակ2 =500.000
|հղում2 =
|երկրամաս3 = {{դրոշավորում|ԱՄՆ}}
|քանակ3 = 200.000-1.000.000
|հղում3 =
|երկրամաս4 = {{դրոշավորում|Կանադա}}
|քանակ4 = 200.000
|հղում4 =
|երկրամաս5 = {{դրոշավորում|Ավստրալիա}}
|քանակ5 = 75.000
|հղում5 =
|լեզու = [[Ղպտերեն]], [[արաբերեն]]
|հավատք = [[Ղպտի Ուղղափառ Եկեղեցի]]
|բարեկամ =
|ծագում=[[Եգիպտոս]]ում
}}
 
'''Ղպտիներ''' ({{lang-el|αιγυπτος}}-ից - եգիպտացի, [[ղպտերեն]]` <span lang="cop-Copt" xml։lang="cop-Copt" style="font-size:125%;font-family:'Arial Coptic', 'New Athena Unicode', 'MPH 2B Damase', 'Quivira', 'Analecta';">ⲟⲩⲢⲉⲙ̀ⲛⲭⲏⲙⲓ ̀ⲛ̀Ⲭⲣⲏⲥⲧⲓ̀ⲁⲛⲟⲥ</span> {{lang-ar|قبط}}, հոգնակի {{lang-ar2|أقباط}}), [[եգիպտոս|եգիպտացի]] քրիստոնյաներ, ովքեր կազմում են [[Եգիպտոս]]ի բնակչության 10 %-ը։ Ղպտիների մեծ մասը դավանում է [[Քրիստոնեություն]]` [[Ղպտի Ուղղափառ Եկեղեցի]], որը պատկանում է [[Արևելյան Ուղղափառ Եկեղեցիներ]]ի դասին։ Ղպտիական եկեղեցու (ձևավորվել է V դ․) գլուխ կանգնած է պատրիարքը (նստավայրն է Կահիրեն)։ Ղպտիների մի մասը (մոտ 100 հազար) պատկանում է Ղպտի կաթոլիկ եկեղեցուն։ Ղպտիներն աշխարհի հնագույն ազգերից են։ Հանդիսանում են հին եգիպտացիների հետնորդները։
 
«Ղպտի» անվանումն առաջացել է Եգիպտոս տեղանվան աղավաղումից։ Ղպտիները բնակվում են հիմնականում քաղաքներում՝ [[Ասյութ]], [[Ախմիմ]], [[Կահիրե]] և այլն։ Ոչ մեծ համայնքներ կան նաև [[Սուդան]]ում, [[Իսրայել]]ում, [[Հորդանան]]ում, [[Իրաք]]ում, [[Քուվեյթ]]ում, [[Թուրքիա]]յում։ Հիմնականում ծառայողներ են, առևտրականներ, արհեստավորներ։
Տող 39.
Հայ-ղպտիական հարաբերություններն ունեցել են մշակութային, կրոնական բնույթ, որոնք, սկզբնավորվելով վաղ միջնադարում, շարունակվում են ցայսօր։ 7–րդ դ․ Երուտսղեմի սրբավայրերի զգալի մասը գտնվել է հայերի, ղպտիների, ասորիների և եթովպացիների տնօրինության տակ։ Այժմ Երուսաղեմում ղպտիները ծիսակատարություններն անում են հայկական եկեղեցիներում։ Ղպտի մատենագիրները ծանոթ են եղել հայ մատենագրությանը, մասնավորապես՝ [[Ագաթանգեղոս]]ի «Պատմություն Հայոց»-ին, որից պահպանված արաբերեն համառոտ խմբագրությունը թարգմանվել է ղպտիերենից։
 
== Ղպտիների մշակույթը ==
 
4 - 7–րդ դդ․, մինչև արաբ, նվաճումները ղպտիները ստեղծել են Հին Եգիպտոսի և անտիկ աշխարհի մշակութային ժառանգությանը աղերսվող ինքնատիպ արվեստ։ Ալեքսանդրիայից դեպի հարավ, [[Նեղոս]]ի հովտում, պահպանվել են Բաուիտի վանքը (4 դ․), Սպիտակ վանքի մեծ բազիլիկը (440), Կարմիր վանքը (5 դ․), Բագաուատի մի քանի հարյուրի հասնող դամբարանները, որոնք ունեն գմբեթավոր աղոթարաններ (4 - 6–րդ դդ․), ինչպես և 2 - 4-հարկանի բնակելի տներ։ Այդ կոթողներում առկա են բիբլիական և ավետարանական թեմաներով վաղ շրջանի որմնանկարներ, որոնց բնորոշ է գունա-գրաֆիկական պարզ ընկալումը։ Ճարտարապետական հարդարանքում կիրառվել է նան գրաֆիկական լուծում ու շեշտված նյութականություն ունեցող հարթաքանդակը (օրինակ, «Հոր աստվածը նիզակահարում է կոկորդիլոսին», քար, IV դ․, Լուվր, Փարիզ), որտեղ պարզորոշ դրսևորվել է հին եգիպտական ու քրիստոնեական քանդակագործության զուգորդման ձգտումը։ Զարգացած է փայտի և ոսկրի փորագրությունը։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ղպտիներ» էջից