«Մակրոէկոնոմիկա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մակրոէկոնոմիկան''' (հին հունարեն {{lang-grc|μακρός}} — - ''մեծ, երկար'', {{lang-grc2|οἶκος}} — - ''տուն'', և {{lang-grc2|νόμος}} — - օրենք) [[գիտություն]] է, որն ուսումնասիրում է տնտեսության գործունեությունը ամբողջությամբ, շուկայի և տնտեսագետ գործակալների աշխատանքը, տնտեսական երևույթների ամբողջությունը։ Առաջին անգամ այս տերմինը 1934 թ-ի [[օգոստոսի 14]] – ին [[Ֆրիշ Ռագնար]]ի կողմից։ Ժամանակակից մակրոէկոնոմիկայի տեսության հիմնադիրը համարվում է [[Ջոն Քեյնս]]ը, այն բանից հետո երբ [[1936թ]]-ին նա հրատարակեց իր «Զբաղվածության, տոկոսի և փողի ընդհանուր տեսություն» գիրքը ({{lang-en|The General Theory of Employment, Interest, and Money}}).

Քեյնսան տնտեսագիտական դպրոցը ստեղծվել է բրիտանացի տնտեսագետ [[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]ի կողմից 1936 թ-ին , երբ նա հրատարակեց իր «Զբաղվածության, տոկոսի և փողի ընդհանուր տեսություն» գիրքը ։ Մինչ այդ Մեծ ճգնաժամը խարխլել էր հավատը դասական «ավտոմատացված» տնտեսագիտության հիմքերը։Քեյնսըհիմքերը։ Քեյնսը, ելնելով իր ուսումնասիրություններից, [[Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմ]]ի և 1929—19331929 - 1933 թթ- ի Մեծ դեպրեսայի փորձից եկավ եզրահանգումների, որոնցով լիովին հերքեց դասականների գաղափարները։Նախգաղափարները։ Նախ և առաջ Քեյնսը ենթադրեց, որ շուկայում չի կարող լինել միայն կատարյալ մրցակցություն։ Երկրորդ Քեյնսը ենթադրում էր, որ կարճաժամկետ հատվածում գները կարող են չփոխվել։ Ըստ քեյնսականության տնտեսությունը կարող է լինել անկայուն։ Քեյնսը համոզված էր, որ կոնկրետ իրադրություններում շուկան չի կարող ինքնուրուն դիմակայել. երբեմն պետությունը պետք է միջամտի տնտեսությանը, որպեսզի վերացնի թերությունները։ Այսպիսով, Քեյնսը համարվում է [[խառը տնտեսական համակարգ]]ի կողմնակիցը։

Շուտով հայտնվեցին Քեյնսի տնտեսագիտության տեսության մեծ թվով հետևորդներ։ XX դարի երկրորդ կեսին առաջացան այսպես կոչված [[նեոքեյնսականություն]]ը և «նոր քեյնսականությունը», որոնց նպատակն է ընդգրկել քեյնսականությունը ժամանակակից տնտեսագիտական վերլուծության ստանդարտների մեջ և կապ գտնել ավելի վաղ, նեոդասական գաղափարների հետ։Քեյնսականհետ։ Քեյնսական մակրոտնտեսական դպրոցը հատկապես մեծ ճանաչում գտավ համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի ընթացքում սկսած 2007 թ-ից։ Տվյալ դպրոցի հիմնական ներկայացուցիչներից կարող ենք համարել [[Ուիլյամ Ֆիլիպս]]ին, [[Բեն Բերնանկ]]ին, [[Ջեյմս Տոբին]]ին և [[Գրեգորի Մենկյու]]ն։

Մոնետարիստները հաճախ վիճում են « քեյնսականների» հետ մոնետար դրամավարկային և ֆիսկալ քաղաքականության արդյունավետության շուրջ։ Վերջիններս հավատում են, որ փողի պահանջարկը շատ զգայուն է հավասարակշռված տոկոսադրույքի նկատմամբ, ինչի հետևանքով փողի առաջարկի ավելացումը աննշան է օգնում մեծացնել ամբողջական արտադրանքի ծավալը։ Իսկ քեյնսականները գտնում էին, որ ֆիսկալ քաղաքականությունը շատ ավելի արդյունավետ է, քան`մոնետարը։ Մոնետարիստները հակառակը գտնում են, որ մոնետար քաղաքկանությունը ավելի արդյունավետ է և կասկածում են ֆիսկալ քաղաքկանության արդյունավետության վրա, գտնելով, որ փողի պահանջարկը ծայրահեղ անզգայուն է տոկոսադրույքի մակարդակի նկատմամբ։ Ֆիսկալ քաղաքականության անցկացման ժամանակ հաճախ պահանջվում է ավելացնել պետության կողմից կատարվող ապրանքների և ծառայությունների գնման չափերը։ Դրա համար պետությանը անհրաժեշտ են միջոցներ. մեծանում է փոխառու միջոցների պահանջարկը որը և տանում է տոկոսադրույքի աճի։ Մոնետարիստները գտնում են, որ վերջինս բերում է մասնավոր ներդրումների կտրուկ նվազմանը տնտեսության մեջ, որն էլ իր հերթին բավականին դանդաղեցնում է համընդհանուր առաջարկի մեծացումը։ Նման էֆեկտը անվանում են մասնավոր ներդրումների ''դուրս մղման էֆեկտ'' (англ. '' Crowding-out Effect'')։Այսպիսով։ Այսպիսով մոնետարիստների կարծիքով ֆիսկալ քաղաքականությունը անարդյունավետ է ։ Մոնետարիստներ են այնպիսի հայտնի տնտեսագետներ, ինչպիսիք են [[Միլտոն Ֆրիդման]]ը և [[Էդմունդ Ֆելպս]]ը։

Այս դպրոցի ներկայացուցիչների կարծիքով ազգաբանակչության համար անհրաժեշտ է ստեղծել բոլոր նպաստավոր պայմանները ապրանքների և ծառայությունների արդյունավետ արտադրության համար։Այսպիսովհամար։ Այսպիսով տնտեսության համար կարևոր գործոն է համարվում աշխատուժի և կապիտալի առաջարկի խթանումը։ Որպես կանոն այդ կողմնակիցները ակտիվորեն աջակցում են պետության կողմից հարկերի իջեցմանը, քանի որ մեծամասամբ ընկերությունները հարկերը դիտում են որպես լրացուցիչ ծախսեր` յուրաքանչյուր լրացուցրչ միավոր արտադրանքի համար։ Իսկ հարկերի ավելացումը կարող է բերել ամբողջական առաջարկի կրճատման, որը իր հերթին կբերի այնպիսի հետևանքների, ինչպիսին է [[ինֆլյացիա]]ն և [[ստագֆլացիա]]ն։

2000-ականների երկրորդ կեսը նշանավորվեց ֆինանսական ճգնաժամի սկիզբով ամբողջ աշխարհում, որը ստիպեց շատ տնտեսագետների լրջորեն մտածել նրա պատճառների մասին։ Շուտով հայտնի դարձավ, որ այսպես կոչված [[տնտեսական պղպջակ]]ը ( փուչիկը) դարձավ տվյալ անկման հիմնական պատճառը։ Պղպջակի տակ սովորաբար հասկացվում է շուկայի «փքվածությունը» մեծ քանակի արժեթղթերով, այդ թվում և ածանցյալ` իրենց գնից զգալիորեն բարձր վաճառվող։Ընդվաճառվող։ Ընդ որում տնտեսագիտական դպրոցներից ոչ մեկը չի առաջարկել հիպոթեզներ, ոչ ենթադրություններ կապված տնտեսական «պղպջակների» խնդիրների, հատկությունների և դրանց դեմ պայքարեղ միջոցների հետ։

* ''Հոսքեր' — - փոփոխականներ, որոնք ուսումնասիրվում են որոշակի ժամանակահատվածում (օրինակ մեկ տարում) ։ Հոսքերին կարելի է վերագրել այնպիսի ցուցանիշներ, ինչպիսիք են ներդրումները , պետական բյուջեի վիճակը (ավելցուկ և պակասուրդ) ներկրում և արտահանում, ՀՆԱ ։

* ''Պահուստներ'' — - ցուցանիշներ, որոնք ցույց են տալիս քանակը տվյալ ժամանակում ։ Պահուստներ կարելի է համարել հարստությունը, պետական պարտքը, գործազուրկների քանակը։

* ''Տնային տնտեսություններ'' — - հանդիսանում են տնտեսական ռեսուրսների սեփականատերերը / արտադրական գործոններ/, ապրանքների և ծառայությունների հիմնական սպառողները։ Կազմակերպությունների կողմից օգտագործվող աշխատուժի դիմաց որպես եկամուտ ստանում են աշխատավարձը` տնային տնտեսությունների կողմից արտադրված հիմնական ռեսուրսը ։ Վճարում են հարկեր պետությանը և նրանից էլ ստանում են անհրաժեշտ տրանսվերտներ, այնպիսիք, ինչպիսիք են թոշակը, անաշխատունակության նպաստը, ուսանողների թոշակը և այլն։ .

* ''Կազմակերպությունների'' — - ապրանքների և ծառայությունների հիմնական արտադրողների գլխավոր նպատակն է , առավելագույնի հասցնել սեփական շահույթը։ Հանդիսանում են արժեթղթերի շուկայի հիմնական պարտատերերը։ Կազմակերպությունները ապրանքների և ծառայությունների ներդրումից ստանում են շահույթ։ Կազմակերպությունների հիմնական ծախսերն են համարվում` հարկերը, ներդրումային ծախսերը և ռեսուրսների օգտագործման համար վճարները տնային տնտեսություններին։

* ''Պետություն'' — - հասարակական բարիքների հիմնական արտադրողը, հիմնական նպատակն է ազգային եկամուտի վերաբաշխում, այլ գործակալների և շուկանների տնտեսական ակտիվության կարգավորում։ Ստանում են հարկեր` նրա հիմնական եկամուտի աղբյուրը, վճարում է տնային տնտեսություններին տրանսֆերտներ և կազմակերպություններին հատկացնում է սուբսիդիաներ, եթե անհրաժեշտ է կատարում է գնումներ ապրանքների շուկայում։Պետությունըշուկայում։ Պետությունը անընդհատ շփման մեջ է գտնվում ֆինանսական շուկայի հետ։

* ''Օտարերկրյա հատված'' — - միջազգային առևտուր, կապիտալի և արժեթղթերի շրջանառություն։

* ''Սպառողական ծախսեր (նշ. С ) '' — - ապրանքների և ծառայությունների դիմաց տնային տնտեսությունների ծախսերը

* ''տնային տնտեսությունների խնայողություններ(նշ. S) '' — - եկամտի մի մասը, որը տնային տնտեսությունները պահում են բանկերում նպատակ ունենալով ստանալ լրացուցիչ եկամուտ`դեպոզիտներից

* ''Ներդրումներ(նշ. I) '' — - կազմակերպությունները ապրանքների արտադրության ընդլայնման նպատակով կուտակում են կապիտալ և, հետևաբար, առավելագույն շահույթի ստացում են հետապնդում։

* ''Ապրանքների և ծառայությունների պետական գնումներ (նշ. G) '' — - պետական ներդրումները ևպետական ծառայողների աշխատավարձը և այլն ։

* ''Զուտ հարկեր (նշ. T) '' — - հարկերի և տրանսվերտների տարբերությունը։ Պետական գնումների և զուտ հարկերի հարաբերակցությունը ցույց է տալիս պետական բյուդջեի վիճակը. Եթե պետական գնումները գերազանցում են զուտ հարկերին, ապա երկրում պետական բյուջեի (դիֆիցիտը ) պակասուրդ է, համապատասխանաբար, բյուջեի ավելցուկ նշանակում է, որ զուտ հարկերը գերազանցում են պետական գնումների չափը։

* ''Զուտ արտահանում նշ. ( Xn или NX) '' — - արտահանման և ներկրման տարբերությունը ։ Ներկրման և արտահանման հարաբերակցությունը ցույց է տալիս առևտրային հաշվեկշռի վիճակը։ Եթե արտահանումը գերազանցում է ներմուծմանը, ապա երկրում առևտրային հաշվեկշռի ավելցուկ է, եթե ներմուծումը գերազանցում է արտահանմանը, ապա, համապատասխանաբար, երկրի առևտրական հաշվեկշռում` պակասուրդ։

* ''Ամբողջական եկամուտ(նշ. Y) '' — -

'''<math>Y = C + I + G + Xn = C + S + T\,</math>''', Բաց տնտեսության համար ամբողջական եկամտի բանաձև։ Փակ տնտսության պայմաններում հաշվի չի առնվում մաքուր արտահանումը։Մասնավորարտահանումը։ Մասնավոր հատվածի համար ամբողջական եկամտի մեջ չի ներառվում ապրանքների և ծառայությունների պետական գնումների չափը։

Ամբողջական եկամտի ֆունկցիան որոշում է ամբողջական պահանջարկի կորը (eng. Aggregate Demand — - - ''AD'')։ Ամբողջական պահանջարկի և ամբողջական առաջարկի հատման կետը (''AS'') (կարճաժամկետ և երկարաժամկետ հատվածներում) ցույց է տալիս տնտեսության հավասարակշռությունը. հավասարակշված գնի մակարդակի և ամբողջական թողարկման արժեքը։

Մակրոտնտեսության մեջ ''ապրանքների, եկամուտների և ծախսերի շրջապտույտը'' ձևավորում են հիմնական ցուցանիշների ամբողջությունը։Շրջանառությանամբողջությունը։ Շրջանառության մոդելի հիմքն է հանդիսանում այսպես կոչված ''[[ազգային հաշիվների համակարգ]]ը'' (կրճատ ''ԱՀՀ''), որը մշակվել է 1920- ական թթ. վերջում ամերիկացի գիտնական [[Սայմոն Կուզնեցի]] կողմից։ ԱՀՀ – ի հիմնական ցուցանիշներն են հանդիսանում` համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ), համախառն ազգային արդյունք (ՀԱԱ), զուտ ներքին արդյունքը (ԶՆԱ), զուտ ազգային արդյունք (ԶԱԱ), ազգային, մասնավոր և տնօրինվող եկամուտները։ԱՀՀեկամուտները։ ԱՀՀ – ի առավել հայտնի ցուցանիշներից են հանդիսանում ՀՆԱ – ն և ՀԱԱ–ն։

* ''ՀՆԱ'' — - մեկ տարվա ընթացքում տվյալ երկրի տարածքում արտադրված բոլոր վերջնական ապրանքների և ծառայությունների ամբողջական շուկայական արժեքը։

* ''ՀԱԱ'' — - անկախ արտադրման տեղից դիտարկվեղ երկրի քաղաքացիների կողմից արտադրված բոլոր վերջնական ապրանքների և ծառայությունների ամբողջական շուկայական արժեքը։

Որպես կանոն, պետության քաղաքականությունը կախվածէ տվյալ երկրի տնտեսության վիճակից, այսինքն նրանից, թե պարբերաշրջանի, որ փուլում է գտնվում տվյալ երկիրը. վերելք, թե վայրէջք։ Եթե երկիրը գտնվում է վայրէջքում , ապա կառավարությունը վարում է ''խթանող տնտեսական քաղաքականություն'', որպեսզի երկիրը հանի ճգնաժամից։Եթեճգնաժամից։ Եթե երկիրը վերելք է ապրում, ապա կառավարությունը իրականացնում է ''զսպող տնտեսական քաղաքականություն'' որպեսզի թույլ չտա բարձր մակարդակի [[ինֆլյացիա]] երկրում։ Տնտեսության տեսությունը առանձնացնում է տնտեսական քաղաքականության երկու ձև, որը կարող է իրականացնել պետությունը։

Ֆիսկալ քաղաքականությունը ունի նաև իր թերությունները։Պետությունըթերությունները։ Պետությունը , ինչպես յուրաքանչյուր մակրոտնտեսական գործակալ կարող է վնասներ կրել, այսինքն ունենալ պետական բյուջեի պակասուրդ։ Ավելցուկային միջոցների մեծ պաշարները նույնպես վնաս են պետության համար։ Ոչ գրագետ քաղաքականության վարումը կարող է բերել լուրջ ''անհավասարակշռություն պետական բյուջեում''։ Ֆիսկալ քաղաքականության հիմնական խնդիրները տնտեսագետները համարում են ''Crowding-out-ի էֆեկտ (դուրսգրման էֆեկտ) '', երբ պետական ծախսերի աճի դեպքում` վարկային միջոցների շուկայում որոշակի ռեակցիայի պատճառով, իջնում է ներդրումների ծավալը երկրում , որը դանդաղեցնում է երկրի զարգացման տեմպը։