«Օզոնային շերտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Օզոնային շերտ''', օզոնից կազմված շերտ, որ գտնվում է [[վերնոլորտ]]ում, [[մթնոլորտ]]ի 20–30 կմ (առավելագույն խտությունը՝ 22-25 կմ սահմաններում) բարձրություններում և որտեղ գտնվում է ամբողջ մթնոլորտային [[օզոն]]ի մոտ 90%-ը: ը։

Հայտնաբերվել է [[Ֆրանսիա|ֆրանսիացիֆրանսիա]]ցի գիտնականներ [[Շարլ Ֆաբրի]]ի և [[Անրի Բուիսսոն]]ի կողմից [[1913]] թ-ին:ին։

Գտնվում է [[վերնոլորտ]]ում, [[մթնոլորտ]]ի 20–30 կմ (առավելագույն խտությունը՝ 22-25 կմ սահմաններում) բարձրություններում:բարձրություններում։

Երկրի բևեռներում օզոնային շերտի ներքին սահմանն իջնում է մինչև 7–8 կմ, հասարակածում բարձրանում է մինչև 17–18 կմ:կմ։ Վերնոլորտային օզոնը ներգործում է մթնոլորտի ջերմային ռեժիմի վրա, ակտիվացնում օքսիդացման շարժընթացները մթնոլորտում, և, ամենակարևորը, կլանում է Արեգակի վնասակար կարճալիք անդրամանուշակագույն ճառագայթների հիմնական մասը, որը վնասակար ազդեցություն է թողնում կենդանի օրգանիզմների վրա:վրա։

Վերնոլորտում օզոնը քայքայվում է [[Արեգակ]]ի [[ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ]]ի և քայքայող այլ նյութերի ազդեցությամբ ընթացող լուսաքիմիական ռեակցիաների, նաև մարդահարույց այլ շարժընթացների հետևանքով:հետևանքով։ Վերնոլորտային [[օզոն]]ի 1%-ով նվազումը 2%-ով բարձրացնում է Արեգակի անդրամանուշակագույն ճառագայթման սաստկությունը, ինչը հանգեցնում է բուսականության վերարտադրողականության նվազման և գենետիկական ձևափոխումների՝ մաշկաբորբերի, մաշկի քաղցկեղի, վարակիչ հիվանդությունների, աչքի ոսպնյակի մթագնման, իմունիտետի թուլացման, պլանկտոնի զանգվածի նվազման և այլն:այլն։

[[1985]]-ին Երկրի հարավային բևեռում հայտնաբերվել է օզոնային խոռոչ, որտեղ օզոնի քանակը կտրուկ (մինչև 50%) նվազում է:է։ Օզոնային խոռոչի չափերը փոփոխական են. այն նկատելի է հոկտեմբերի կեսերին, անհետանում է նոյեմբերի կեսերին:կեսերին։ Օզոնային խոռոչն առաջանում է [[մթնոլորտ]] արտանետված նյութերի (քլորֆտորածխածիններ, հիդրոքլորֆտորածխածիններ, մեթիլքլորոֆորմ, մեթիլբրոմիդ) և դրանց օգտագործմամբ արտադրված նյութերի քայքայող ազդեցությունից:ազդեցությունից։

[[Օզոն]]ը (O³) [[թթվածին]] քիմիական տարրի այլաձևությունն է:է։ Այն սուր, թարմության կամ էլեկտրականության հոտով կապույտ գազ է:է։ Թունավոր է և պայթյունավտանգ, քայքայում է [[էրիթրոցիտներ]]ը, գրգռում աչքերն ու շնչառական ուղիները:ուղիները։ Բնականոն պայմաններում օզոնը 1,62 անգամ ծանր է օդից:օդից։ Ուժեղ օքսիդիչ է, հեշտությամբ քայքայվում է (O³= O² + O), օքսիդացնում է գրեթե բոլոր մետաղները՝ բացառությամբ ոսկու, պլատինի և իրիդիումի, առաջացնում է օրգանական և անօրգանական օզոնիդներ:օզոնիդներ։ Օզոնն ունի սպիտակեցնող և ախտահանիչ հատկություններ:հատկություններ։ Բնության մեջ առաջանում է թթվածնից՝ ամպրոպային պարպման ժամանակ, կամ Արեգակի անդրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ:ազդեցությամբ։ Մթնոլորտում օզոնի ընդհանուր զանգվածը կազմում է 4.109 տ:տ։ Ամռանն ու գարնանը օզոնի պարունակությունն օդում 3,5 անգամ ավելի շատ է, քան ձմռանն ու աշնանը:աշնանը։

[[Հայաստանի Հանրապետություն]]ում օզոնային շերտի ուսումնասիրությունները կատարվել են [[2000]] թ-ին՝ [[Արագած]]ի հարավային լանջին` 2070 մ բարձրության վրա գտնվող «Ամբերդ» օդերևութաբանական կայանում, որի դիտարկումների արդյունքները հաղորդվել են Օզոնային և անդրամանուշակագույն ճառագայթման տվյալների համաշխարհային կենտրոն:կենտրոն։

[[1999]] թ-ից ՀՀ-ն անդամակցում է «Օզոնային շերտի պահպանման մասին» Վիեննայի համաձայնագրին ([[1985]]), «Օզոնային շերտը քայքայող նյութերի մասին» Մոնրեալի արձանագրությանը ([[1997]]) և ստանձնել է համապատասխան պարտավորություններ:պարտավորություններ։

* [[1995]] թ-ից [[սեպտեմբերի 16]]-ը հայտարարվել է Օզոնային շերտի պահպանության միջազգային օր:օր։