|
[[Պատկեր:Malnazar - Saint Matthew - Google Art Project cropped.jpg|մինի|Մատթեոս ավետարանիչ (պատկեր 17-րդ դարի հայերեն ձեռագրից)]]
[[Պատկեր:The Evangelist Matthew Inspired by an Angel.jpg|thumb|Մատթեոս առաքյալը Ավետարանը գրելիս, նկարը` [[Ռեմբրանդտ]]ի ]]
'''Մատթեոս առաքյալ''' (հուն. «Աստծո պարգև») նաև` '''Մատթեոս ավետարանիչ''', {{lang-he|מתי}}, {{lang-el| Ματθαίος}}, Ղևի (եբր. «միացած»)), ըստ [[Նոր Կտակարան]]ի [[Հիսուս Քրիստոս]]ի տասներկու [[առաքյալներ]]ից մեկը, համաձայն եկեղեցական ավանդության` [[Ավետարան ըստ Մատթեոսի|իր անունով հասած Ավետարանի]] հեղինակ:հեղինակ։
== Մատթեոս առաքյալը Նոր Կտակարանում ==
Մատթեոս առաքյալը հիշատակվում է բոլոր համատեսների` Մատթևսի, Մարկոսի և Ղուկասի Ավետարաններում (վերջին երկուսում` որպես '''Ղևի, Ալփեոսի որդի''' (Մարկոս, 2:14. Ղուկաս, 5:27,29):։ Նրանցից միայն ինքը Մատթեոսն է իրեն այդ անվամբ կոչում [[Հիսուս Քրիստոս|Հիսուսի]] կողմից կանչվելու դրվագում. §Եվ Հիսուս այնտեղով անցնելով՝ տեսավ Մատթեոս անունով մի մարդու, որ նստել էր մաքսատանը, ու նրան ասաց. §Իմ հետևի՛ց արի¦։ Եվ նա վեր կենալով՝ գնաց նրա հետևից։ Եվ երբ Հիսուս նրա տանը սեղան էր նստել, ահա բազմաթիí մաքսավորներ ու մեղավորներ եկան բազմեցին Հիսուսի և նրա աշակերտների հետ¦ (Մատթ. 9:9-10 հմմտ. Մարկ. 2:14, Ղուկ. 5:27-29):։ [[Մարկոս ավետարանիչ]]ը նրան հիշատակում է որպես Ալփեոսի որդի (Մարկ. 2:14):։ Որպես Մատթեոս` հիշատակվում է 12 [[առաքյալներ]]ի ընտրության ժամանակ (Մատթ. 10:3, Մարկ. 3:18, Ղուկ. 6:15):։ Հարկահավաք Ղևի-Մատթեոսը հավանաբար բնակությամբ [[Կափառնաում]]ից էր, քանի որ մաքսատունն էլ սահմանամերձ Կափառնաումում էր գտնվում:գտնվում։ Որպես մաքսավոր` նա պետք է ատելի լիներ հրեա ժողովրդի կողմից, քանի որ մաքսավորները աշխատում և հաճախ էլ հարստահարում էին հրեաներին հօգուտ [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմեական կայսրության]], ուստի և Մատթեոսի ընտրությունը որպես [[առաքյալներ|առաքյալ]], չափազանց լուրջ քայլ էր:էր։ Վերջին հիշատակությունը Մատթեոս առաքյալի մասին արվում է [[Գործք առաքելոց]]ում (1:13):։
== Մատթեոսը որպես Ավետարանի հեղինակ ==
[[Պատկեր:Image0210.JPG|thumb|250px|Մատթեոսի Ավետարանի առաջին էջը]]
Համաձայն Հիերոպոլսի եպիսկոպոս [[Պապիաս]]ի (60-130թթ) [[Ավետարան ըստ Մատթեոսի|առաջին Ավետարանի]] հեղինակը Մատթեոսն է:է։ Տիրապետող է կարծիքը, թե Մատթեոսը սկզբում գրի է առել [[Հիսուս Քրիստոս|Հիսուսի]] խոսքերը, որոնք հավելել է [[Ավետարան ըստ Մարկոսի|Մարկոսի Ավետարան]]ի եղածին:եղածին։ Այդ պատճառով էլ 2-րդ դարից սկսած Ավետարանը կոչվել է նրա անունով:անունով։ Պապիասը հայտնում է, որ Մատթեոսը քարոզել է հրեաների միջավայրում, ինչի համար էլ Ավետարանը եղել է եբրայերենով գրված, չնայած որ այն մեզ չի հասել և եղածը հունարեն թարգմանություն է:է։
== Մատթեոս առաքյալը ավանդության մեջ ==
Համաձայն եկեղեցական ավանդության` Մատթեոս առաքյալը 15 տարի ավետարանել է հրեաներին` [[Հրեաստան]]ում, այնուհետև ճանապարհորդել է [[Եթովպիա]], [[Մակեդոնիա]], [[Պարսկաստան]] և [[Պարթևաստան]]: Հակաս³կան է ավանդվում նրա մահվան հանգամանքների մասին:մասին։ Ըստ մի ավանդության մահացել է բնական մահով Եթովպիայում կամ Մակեդոնիայում, սակայն ըստ Կաթոլիկ և Ուղղափառ եկեղեցիներում ընդունված վարկածի նա մահացել է որպես մարտիրոս:մարտիրոս։
== Հիշատակության օրը ==
Սուրբ Մատթեոս առաքյալը [[Եկեղեցի|Ընդհանրական Եկեղեցու]] սուրբ է:է։ [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի]]ն տոնում է նրա տոնը 12 [[առաքյալներ]]ի հետ և Խաչի 6-րդ կիրակիին նախորդող շաբաթ օրը` մյուս 3 [[ավետարանիչներ]]ի հետ միասին նույն օրը:օրը։
Հույն Եկեղեցին տոնում է նոյեմբերի 16-ին, Լատին Եկեղեցին` փետրվարի 24-ին:ին։
== Աղբյուրներ ==
| 