«Տարրական էլեկտրական լիցք»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Bot: Migrating 38 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q2101 (translate me)
չ clean up, replaced: → (12), է: → է։ (3), բ: → բ։, ը: → ը։ (2), լ: → լ։ (3), մ: → մ։ (3), ն: → ն։ (3), տ: → տ։ (4), ր: → ր։ (2), ք: → ք։, ա: → ա։ (2) oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎի...
Տող 1.
'''Տարրական էլեկտրական լիցք''', հիմնարար ֆիզիկական հաստատուն, [[էլեկտրական լիցք]]ի [[քվանտ|նվազագույն քանակը]]: [[Էլեկտրոն]]ի (բացասական) և [[պրոտոն]]ի (դրական) լիցքի մեծությունը, սովորաբար նշանակվում է ''e'' տառով<ref>Ատոմային ֆիզիկայում ''e''-ով սովորաբար նշանակվում է էլեկտրոնի լիցքը, այսինքն՝ տարրական լիցքի բացասականը</ref>: Սերտորեն կապված է էլեկտրամագնիսական փոխազդեցությունը նկարագրող [[նուրբ կառուցվածքի հաստատուն]]ի հետ:հետ։
== Միավորները ==
 
Տարրական լիցքի մեծությունը մոտ 1,602&nbsp;176&nbsp;565(35){{e|−19}} [[Կուլոն (չափման միավոր)|Կլ]]<ref name="CODATA allascii">http://physics.nist.gov/cuu/Constants/Table/allascii.txt Հիմնարար ֆիզիկական հաստատուններ. ամբողջական ցուցակ</ref> է [[Միավորների միջազգային համակարգ|ՄՄ]] համակարգում և и 4,803{{e|−10}} [[ՍԳՎ համակարգ]]ում: Որոշ բնական միավորների համակարգում, ինչպես, օրինակ, ատոմական միավորներն են, ''e''-ն ընդունվում է որպես էլեկտրական լիցքի [[չափման միավոր]], այսինքն՝ 1:
Առաջին անգամ արժեքը չափել է [[Ռոբերտ Միլլիկենը]] 1909թ<ref>[http://www.juliantrubin.com/bigten/millikanoildrop.html Միլիկենի փորձը]</ref>:
Տող 9.
== Քվանտացումը ==
 
1752թ. Բենջամին Ֆրանկլինը կարծիք հայտնեց, որ ''փորձով դիտվող ցանկացած էլեկտրական լիցք բազմապատիկ է տարրական լիցքին'': Հետագայում այս կարծիքը բազմիցս հաստատվեց փորձնականորեն:փորձնականորեն։
Այն փաստը, որ էլեկտրական լիցքը բնության մեջ հանդիպում է միայն տարրական լիցքին բազմապատիկ ամբողջ թվով, կարելի է անվանել '''էլեկտրական լիցքի քվանտացում''': Ընդ որում դասական [[էլեկտրադինամիկա]]յում լիցքի քվանտացման հարցը չի քննարկվում, քանի որ այնտեղ լիցքը հանդես է գալիս որպես արտաքին պարամետր, ոչ թե դինամիկ փոփոխական:փոփոխական։ Բավարար բացատրություն չի տրվել հարցին, թե ինչու պետք է լիցքը քվանտացվի, սակայն կան մի շարք հետաքրքիր դիտարկումներ.
* Եթե բնության մեջ գոյություն ունի [[մագնիսական մոնոպոլ]], ապա համաձայն [[քվանտային մեխանիկա]]յի, նրա մագնիսական լիցքը պետք է որոշակի հարաբերակցության մեջ լինի ցանկացած ընտրված տարրական մասնիկի հետ:հետ։ Այստեղից ինքնաբերաբար բխում է, որ հենց միայն մագնիսական մոնոպոլի գոյությունը ենթադրում է լիցքի քվանտացում:քվանտացում։ Սակայն բնության մեջ մագնիսական մոնոպոլ դեռ չի դիտվել:դիտվել։
* Ժամանակակից տարրական մասնիկների ֆիզիկայում մշակվում են մոդելներ, որոնցում բոլոր հայտնի հիմնարար մասնիկները պետք է լինեն նոր, ավելի հիմնարար մասնիկների կոմբինացիաներ:կոմբինացիաներ։ Այս դեպքում դիտարկվող մասնիկների լիցքի քվանտացումը զարմանալի չէ:չէ։
* Բացառված չէ նաև, որ դիտարկվող մասնիկների բոլոր պարամետրերը կնկարագրվեն [[դաշտի միասնական տեսություն|դաշտի միասնական տեսության]] շրջանակներում:շրջանակներում։ Այդ տեսության մեջ, որը դեռ մշակման փուլում է, էլեկտրական լիցքի մեծությունը պետք է հաշվարկվի խիստ փոքր թվով հիմնարար պարամետրերից, որոնք, հնարավոր է, գերփոքր հեռավորությունների վրա կապված են լինելու [[տարածություն-ժամանակ]]ի կառուցվածքի հետ:հետ։ Եթե նման տեսություն կառուցվի, ապա այն, ինչ դիտարկում ենք որպես տարրական էլեկտրական լիցք, պետք է լինի տարածություն-ժամանակի դիսկրետ ինվարիանտ:ինվարիանտ։ Սակայն այս ուղղությամբ որոշակի ընդունված արդյունքներ դեռ չեն ստացվել:ստացվել։
== Կոտորակային տարրական լիցք ==
Քվարկների հայտնագործումով պարզ դարձավ, որ [[տարրական մասնիկ]]ները կարող են ունենալ կոտորակային տարրական լիցք, օրինակ՝ 1/3 և 2/3 տարրական լիցք:լիցք։ Սակայն նման մասնիկներ գոյություն ունեն միայն կապված վիճակներում:վիճակներում։ Ուստի բոլոր մեզ հայտնի ազատ մասնիկների լիցքը տարրական լիցքի բազմապատիկն է:է։ Կոտորակային տարրական լիցքով ազատ օբյեկտների որոնումները հաջողությամբ չեն պսակվել: պսակվել։ Չնայած դրան, դիտվել են ցրումներ կոտորակային լիցքով մասնիկների վրա:վրա։
[[Քվազիմասնիկ]]ի էլեկտրական լիցքը կարող է չլինել տարրական լիցքի բազմապատիկը:բազմապատիկը։ Մասնավորապես, [[Հոլլի կոտորակային քվանտային էֆեկտ]]ի համար պատասխանատու են կոտորակային տարրական լիցքով քվազիմասնիկները:քվազիմասնիկները։
== Կապը Ավոգադրոյի հաստատունի հետ ==
Տող 31.
::<math>e = \frac{F}{N_{\mathrm{A}}} </math>:
Այլ կերպ ասած, մեկ էլեկտրոնի լիցքը հավասար է մեկ [[մոլ]] էլեկտրոնների լիցքի հարաբերությունը մեկ մոլում գտնվող էլեկտրոնների թվին:թվին։
Այս եղանակով տարրական էլեկտրական լիցքի չափումը ներկայումս չի կարող տալ բավարար ճշգրիտ արժեքներ:արժեքներ։
== Կապը Ջոզեֆսոնի և Կլիտցինգի հաստատունների հետ ==
Տարրական լիցքի չափման ճշգրիտ մեթոդներից մեկը հիմնվում է [[քվանտային մեխանիկա]]յի երկու էֆեկտների՝ [[Ջոզեֆսոնի էֆեկտ]]ի<ref>Գերհաղորդիչ հոսանքի անցման երևույթը երկու գերհաղորդիչները բաժանող մեկուսիչի շերտով</ref> և [[Հոլի քվանտային էֆեկտ]]ի<ref>Հոլի դիմադրության կամ երկչափ էլեկտրոնային գազի հաղորդականության քվանտացման երևույթը ուժեղ մագնիսական դաշտերի և ցածր ջերմաստիճանների դեպքում</ref> չափման վրա: վրա։ Ջոզեֆսոնի հաստատունը, որը ուղղակիորեն չափվում է Ջոզոֆսոնի էֆեկտում՝
 
:<math>K_\mathrm{J} = \frac{2e}{h}</math>:
Այստեղ ''h''-ը Պլանկի հաստատունն է:է։
 
Ֆոն Կլիտցինգի հաստատունը, որն անմիջականորեն չափվում է Հոլի քվանտային էֆեկտում՝
 
:<math>R_\mathrm{K} = \frac{h}{e^2}</math>:
 
Այս երկու հավասարումներից կարելի է որոշել տարրական էլեկտրական լիցքը՝
 
:<math>e = \frac{2}{R_\mathrm{K} K_\mathrm{J}}</math>:
 
== Կապը նուրբ կառուցվածքի հաստատունի հետ ==
Տող 58 ⟶ 57՝
:<math>e^2 = \frac{2h\alpha}{\mu_0 c_0}</math>
 
հավասարումից, որտեղ ''h''-ը [[Պլանկի հաստատուն]]ն է, ''α''-ն՝ [[նուրբ կառուցվածքի հաստատուն]]ը, ''μ''<sub>0</sub>-ն՝ [[մագնիսական հաստատուն]]ը, ''c''<sub>0</sub>-ն՝ [[լույսի արագությունը]]: Տարրական լիցքի չափման ճշտությունը որոշվում է Պլանկի հաստատունի չափման ճշտությամբ:ճշտությամբ։
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
[[Կատեգորիա:Ֆիզիկական հաստատուններ]]