«Ստամոքս»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Bot: Migrating 98 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1029907 (translate me) |
չ clean up, replaced: → (12), է: → է։ (3), ը: → ը։ (6), խ: → խ։, ծ: → ծ։, կ: → կ։, մ: → մ։ (2), ն: → ն։ (3), ջ: → ջ։ (2), ր: → ր։, ց: → ց։, ): → )։ (1 oգտվելով [[Վիքիպեդիա:Ավտո... |
||
Տող 3.
[[Պատկեր:Gray1050-stomach.png|thumb|Մարդու ստամոքսը]]
'''Ստամոքսը''' (venttriculus, gaster) [[մարսողական ուղի|մարսողական ուղու]] պարկաձև լայնացումն
Ստամոքսը բաժանում են հետևյալ մասերի` [[որկոր]]ի բացվելու տեղը կոչվում է ստամոքսամուտք (ostium candiaca), նրան հարակից շրջանը` pars cardiaca, [[տասներկումատնյա աղիք]]ի սկսման տեղը` ստամոքսաելք(pilorus), իսկ հարակից շրջանը` pars pilorica : Ստամոքսամուտքից ձախ ընկած գմբեթաձև մասը կոչվում է հատակ (fundus) կամ թաղ (fornix)
Ստամոքսը տեղավորված է [[ստոծանի|ստոծանու]] տակ. նրա մեծ մասը (5/6) գտնվում է միջին գծից ձախ: Իր երկար առանցքով ստամոքսն ուղղված է վերից վար, ձախից աջ և հետևից առաջ: Ընդ որում ստամոքսամուտքը գտնվում է [[ողնաշար]]ից ձախ` կրծքային IX կամ X ողնի մակարդակին, իսկ ստամոքսաելքը` կրծքային XII կամ գոտկային I մակարդակին: Լցված վիճակում ստամոքսը վերևից հպվում է լյարդի ձախ բլթի ստորին երեսին և ստոծանու ձախ գմբեթին, հետևից` ձախ [[երիկամ]]ի վերին բևեռին, [[մակերիկամ]]ին, [[փայծաղ]]ին, [[ենթաստամոքսային գեղձ]]ի առաջային երեսին, ներքևից` [[բարակ աղիք|բարակ]] և [[հաստ աղիք|հաստ աղիներին]] , առջևից` աջ կողմից [[լյարդ]]ի ու ձախ կողմից` [[կող]]երի միջև ընկած [[որովայն]]ի այտին: Երբ ստամոքսը դատարկ է պատերի կծկման հետևանքով գնում է խոր և ազատված տարածությունը գրավում է հորիզոնական [[հաստ աղիք]]ը, այնպես որ նա կարող է պառկել ստամոքսի առջևում անմիջապես ստոծանու տակ: Ստամոքսի մեծությունը խիստ ձևափոխվում է ինչպես անհատականորեն, այնպես էլ նրա լցվածությամ աստիճանից կախված: Միջին աստիճանի ձգվածության դեպքում նրա երկարությունը մոտ 20-25 սմ է: Նրա տարողությունը զգալիորեն կախված է [[անհատ]]ի [[սննդակարգ]]ից և կարող է տատանվել մեկից մինչև մի քանի լիտրի սահմաններում: Նորածնի ստամոքսի չափերը շատ մեծ չեն(երկարությունը 5 սմ):<br />▼
▲Ստամոքսը տեղավորված է [[ստոծանի|ստոծանու]] տակ. նրա մեծ մասը (5/6) գտնվում է միջին գծից
== Ստամոքսի կառուցվածքը ==
Տող 16 ⟶ 15՝
# [[ենթալորձային հյուսվածք]] (tela submicosa)
# [[մկան]]ային թաղանթ (tinica muscularis)
# [[շարակցական հյուսվածք]] (tunica serosa)
Լորձաթաղանթը կազմված է ստամոքսի հիմնական ֆունկցիային համապատասխան (սննդանյութի քիմիական մշակումը [[թթվային միջավայր]]ում)
Լինում են երկու տեսակի գեղձեր`
# ստամոքսի հատակի գեղձեր(glandulae gastricae propriae), որոնք բազմաթիվ են (մեկ քառակուսի միլիմետր մակերեսի վրա մոտ 100 գեղձ), գտնվում են ստամոքսի հատակի և մարմնի շրջանում և պարունակում են երեք
# Ստամոքսաելքի գեղձերը (glandulae pyloricae) կազմված են միայն գլխավոր բջիջներից: Տեղ-տեղ լորձաթաղանթի մեջ ցրված են միայնակ [[ավշային հանգույց]]ներ(folliculi lymphatici gastrici):
Փոքր կորության երկայքով դասավորված ծալքերն ունեն երկայնաձիգ ուղղություն և կազմում են Վալդեերի ստամոքսային ճանապարհը, որը ստամոքսի [[մկան]]ների կծկման ժամանակ կարող է դառնալ խողովակ, որի միջով հեղուկ կերակրամասերը ([[ջուր]], աղային [[լուծույթ]]ներ) կարող են [[որկոր]]ից անմիջապես անցնել ստամոքսաելքի մեջ` շրջանցելով ստամոքսի կարդիալ
Մկանային պատյանը(tunica muscularis) կազմված է հարթ [[մկանաթելեր]]ից, որոնք նպաստում են կերակրանյութի շաղախմանը և առաջ
Թեք մկանաթելերը(fibrae obliquae) կազմում են խրձեր, որոնք օղակաձև կիսագրկում են ստամոքսամուտքը ձախից` կազմելով [[հենման օղակ]], որը թեք խրձերի համար ծառայում է որպես ամրացման կետ(punctum fixum)
Ստամոքսի պատի արտաքին շերտը շճաթաղանթն է(tunica serosa), որն իրենից ներկայացնում է [[որովայնամիզ|որովայնամզի]] համապատասխան
Մարդկանց մոտ նորմայում կարելի է հանդիպել ստամոքսի ձևի և դիրքի հիմնական 3 տարբերակներ`
# Եղջյուրաձև ստամոքս, ստամոքսային ծոցը ընկած է համարյա լայնությամբ` աստիճանաբար նեղանալով դեպի ելքային
# Կարթաձև ստամոքստամոքսի վայրէջ մասը թեքորեն կամ համարյան կախված իջնում է ցած, իսկ վերևի մասը
# Գուլպայաձև կամ երկարացած ստամոքս, ստորին մասը ավելի լայնացած
{{կենսաբանություն-անավարտ}}
|