«Հնդեվրոպական լեզուներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Bot: Migrating 133 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q19860 (translate me) |
չ clean up, replaced: է: → է։, բ: → բ։ (2), ը: → ը։ (9), թ: → թ։, ի: → ի։ (3), լ: → լ։, ղ: → ղ։, մ: → մ։ (5), ն: → ն։ (10), ջ: → ջ։, ռ: → ռ։ (2), ս: oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎ... |
||
Տող 2.
== Անվանումը ==
«'''Հնդեվրոպական լեզուների'''» տերմինը ({{lang-en|Indo-European languages}}) առաջին անգամ ներկայացվեց '''Թովմաս Յունգի''' կողմից '''1813'''
Հնդեվրոպական լեզվաընտանիք, ամենից ավելի լավ ուսումնասիրված ամենաբազմալեզու լեզվական ընտանիքներից մեկը, որ տարածված է Եվրոպայի մեծ մասում, ինչպես և Ասիայի, Աֆրիկայի, Ամերիկայի, Ավստրալիայի և Օվկիանայի զգալի
==Հնդկական ճյուղ==
Հնդկական ճյուղի մեջ է մտնում հին հնդկերենը, որով գրված են Վեդաները և մի քանի արձակ գրվածքներ, Վեդաները կազմում են հին հնդկերենի սրբազան
Ժամանակակից հնդկական լեզուներն են` հինդի, բենգալի, ուրիա, հուջարաթի, փենջաբի, մինդհի, մարաթի, նեպալի, քաշմիրի և
==Իրանական ճյուղ==
Իրանական ճյուղը բաժանվում է երկու մասի` արևմտյան և
Արևմտյան իրանական լեզուներն են` պարսկերենը, թաջիկերենը, քրդերենը, բելուջերենը, թալիշերենը, թաթերենը,
Արևելյան իրանական լեզուներն են` աֆղաներենը, շուգնաներենը, յաղնոբերենը, օսեթերենը, սոգդիերենը (2-7-րդ դարերի գրավոր հուշարձաններով է ավանդված), խորեզմերենը (հայտնի է 13-րդ դարի արաբերենով գրված աշխատության տվյալներով) և սակերենը (խոթաներենը)
==Սլավոնական լեզուներ==
Սլավոնական լեզուներն արևելյան, հարավային և
Արևելյան սլավոնական լեզուներն են` ռուսերենը, բելոռուսերենը և ուկրաիներենը, որոնցից ռուսերենը գրավոր հիշատակարաններ ունի 9-րդ դարից, իսկ մյուսները` 11-րդ
Հարավային սլավոնական լեզուներն են` սլովեներենը, սերբերենն ու խորվաթերենը, բուլղարերենը և մակեդոնական
Արևմտյան սլավոնական լեզուներն են` լեհերենը (ավանդված 14-րդ դարից), կաշուբերենը, չեխերենը (ավանդված 13-րդ դարից) և սլովակերենը, լուժիերենը, պոլաբերենը (մեռած 18-րդ դարում)
==Հայերեն==
Հայերենը առանձին ճյուղ է կազմում հնդեվրոպական ընտանիքի մեջ և բաժանվում է երեք շրջանի` հին հայերեն, որ գրավոր կերպով (գրաբար) ավանդված է 5-րդ դարից, միջին հայերեն, որ ավանդված է միջնադարյան, հատկապես կիլիկյան շրջանի մատենագրությամբ, և ժամանակակից հայերեն, իր երկու գրական ճյուղավորումներով` արևելյան ու արևմտահայերեն, որոնցից արևելյանը բարձրացավ պետական լեզվի
19-րդ դարի առաջին կեսում, երբ դեռ նոր էր հիմնադրվել համեմատական լեզվաբանությունը, եվրոպական մի շարք արևելագետներ (Պետերման, Վինդիշման, Գոշե և այլն) ուսումնասիրելով հայերենը, ցույց տվեցին, որ այն ևս հնդեվրոպական լեզու է, բայց սխալ կերպով համարեցին հնդ-իրանական ճյուղի իրանական ենթաճյուղին պատկանող մի
==Կելտական ճյուղ==
Կելտական լեզուները բաժանվում են երկու ենթախմբի` մայրցամաքային և
Մայրցամաքային կելտական լեզուներ համարվում են գալլերենը և նրա տարբերակները, որոնք տարածված էին հին Գալլիայուն և Իտալիայի
Կղզիների կելտական լեզուները բաժանվում են երկու մասի` գաելյան և
==Ռոմանական ճյուղ==
Ռոմանական լեզուների մեջ են մտնում` պորտուգալերենը, իսպաներենը, կատալաներենը, պրովանսալերենը, ֆրանսերենը, իտալերենը, ռետոռոմաներենը կամ լադինականը, սարդիներենը, ռումիներենը և
Ռոմանական լեզուների մեջ են մտնում նաև հին լատիներենը և այսպես կոչված ժողովրդական լատիներենը, որը նոր ռոմանական լեզուների (իտալերեն, ռումիներեն, ֆրանսերեն, կատալաներեն, իսպաներեն, պորտուգալերեն և այլն) հիմք է
Թե' ժողովրդական, թե' գրական լատիներենը (ավանդված մ. թ. ա. 6-րդ դար) օսկերենի և ումբրերենի հետ կազմում են ռոմանական ճյուղի իտալյան
==Գերմանական լեզուներ==
Գերմանական լեզուները բաժանվում են երեք երեք ենթաճյուղերի` արևելյան, արևմտյան և հյուսիսային կամ
Արևելյան գերմանական լեզուներն են` գոթերենը, վանդալերենը և բուրգունդերենը. բոլորն էլ մեռած
Արևմտյան գերմանական լեզուներն են` անգլերենը (ավանդված 8-րդ դարից` հին անգլերեն կամ անգլո-սաքսոներեն), ֆրիզերենը, ստորին գերմաներենը (ավանդված 9-րդ դարից), հոլանդերենը և ֆլամանդերենը, վերին գերմաներենը, որ ավանդված է 8-րդ դարից` հին վերին գերմաներեն (Althochdeutsch) արձանագրություններով, և որը ժամանակակից գրական գերմաներենի հիմքն է
Հյուսիսային գերմանական (սկանդինավյան) լեզուներն են` իսլանդերենը, նորվեգերենը, շվեդերենը, ֆառյորականը և դանիերենը. իսլանդերենը ավանդված է հնագույն «Էդդա» էպոսով և 3-րդ դարի
==Բալթիական լեզուներ==
Բալթիական լեզուների մեջ են մտնում լիտվաներենը, լատիշերենը (ավանդված 16-րդ դարից) ու լատհալերենը (ավանդված 18-րդ դարից) և պրուսերենը` մեռած 17-րդ
==Ալբաներեն==
Բաժանվում է երկու բարբառի` հյուսիսային և
==Հունարեն==
Բաժանվում է երեք շրջանի` ա) հին հունարեն (ավանդված մ. թ. ա. 7-րդ դարից), որի գլխավոր բարբառներն են եղել յոնիալան-ատտիկյանը, դորիականը, աքեականը և
▲Բաժանվում է երեք շրջանի` ա) հին հունարեն (ավանդված մ. թ. ա. 7-րդ դարից), որի գլխավոր բարբառներն են եղել յոնիալան-ատտիկյանը, դորիականը, աքեականը և էոլականը: Մ. թ. ա. 3-րդ դարում ատտիկյան բարբառի հիման վրա զարգացավ ընդհանուր հունարեն գրական լեզուն (կոյնե): Յոնիական-ատտիկյան բարբառով են գրված Հոմերոսի ստեղծագործությունները, Հերոդոտոսի «Պատմությունը և հետագայի գիտական ու փիլիսոփայական ամբողջ գրականությունը. բ) միջին հունարեն կամ բյուզանդական հունարեն (5-15-րդ դարեր), գ) ժամանակակից հունարեն, որ կազմավորվել է 16-րդ դարում:
[[Կատեգորիա:Հնդեվրոպական լեզուներ| ]]
|