'''Կենսաերկրացենոզը'''( {{lang-el|βίος}} — կյանք γη —երկիր + {{lang-el2|κοινός}} —ընդհանուր ), համակարգ է, որը ներառում է կենդանի օրգանիզմների ամբողջությունը և նրանց հետ սերտորեն կապված [[աբբիոտիկ գործոն]]ների ընդհանրությունը որոշակի տարածքի սահմաններում, որոնք իրար մեջ կապված են նյութի և էներգիայի հոսքի շրջապտույտով:շրջապտույտով։ Իրենից ներկայացնում է կայուն ինքնակարգավորվող էկոլոգիական համակարգ, որում օրգանական բաղադրիչները (կենդանիներ, բույսեր) անբաժանելիորեն կապված են ոչ օրգանականների հետ (ջուր, հող) :Օրինակ։Օրինակ լիճը, լեռնային դաշտը:դաշտը։ Կենսաերկրացենոզի մասին աշխատությունը մշակվել է [[Վլադիմիր Սուկաչով]]ի կողմից [[1940 թվական]]ին: Արտասահմանյան գրականության մեջ այն քիչ կիրառական է:է։ Ավելի վաղ այն լայն կիրառվել է գերմանական գիտական գրականության մեջ:մեջ։ ▼
▲'''Կենսաերկրացենոզը'''( {{lang-el|βίος}} — կյանք γη —երկիր + {{lang-el2|κοινός}} —ընդհանուր ), համակարգ է, որը ներառում է կենդանի օրգանիզմների ամբողջությունը և նրանց հետ սերտորեն կապված [[աբբիոտիկ գործոն]]ների ընդհանրությունը որոշակի տարածքի սահմաններում, որոնք իրար մեջ կապված են նյութի և էներգիայի հոսքի շրջապտույտով: Իրենից ներկայացնում է կայուն ինքնակարգավորվող էկոլոգիական համակարգ, որում օրգանական բաղադրիչները (կենդանիներ, բույսեր) անբաժանելիորեն կապված են ոչ օրգանականների հետ (ջուր, հող):Օրինակ լիճը, լեռնային դաշտը: Կենսաերկրացենոզի մասին աշխատությունը մշակվել է [[Վլադիմիր Սուկաչով]]ի կողմից [[1940 թվական]]ին: Արտասահմանյան գրականության մեջ այն քիչ կիրառական է: Ավելի վաղ այն լայն կիրառվել է գերմանական գիտական գրականության մեջ:
==Կենսաերկրացենոզ և էկոհամակարգ==
Նշանակությամբ մոտ հասկացություն է հանդիսանում '''[[էկոհամակարգ]]ը''' - համակարգ, որը բաղկացած է տարբեր օրգանիզմների և նրանց բնակության միջավայրի միջև փոխհարաբերությունների համակցություններից:համակցություններից։ Էկոհամակարգը —առավել լայն հասկացություն է, որը վերաբերում է ցանկացած նմանատիպ համակարգին:համակարգին։ Կենսաերկրացենոզը իր հերթին էկոհամակարգի մասն է, էկոհամակարգ, որը զբաղեցնում է ցամաքի որոշակի մասը և ընդգրկելով միջավայրի հիմնական բաղադրատարրերը —հողը, ենթահողը, բուսածածկույթը, մթնոլորտի երկրամերձ շերտը:շերտը։ Կենսաերկրացենոզը չեն հանդիսանում ջրային էկոհամակարգերը, արհեստական էկոհամակարգերի մեծամասնությունը:մեծամասնությունը։ Այսպիսով, յուրաքանչյուր կենսաերկրացենոզը էկոհամակարգ է, բայց ամեն էկոհամակարգկենսաերկրացենոզ չէ:չէ։ Կենսաերկրացենոզը բնութագրման համար օգտագործում են 2 մոտ հասկացություններ` ''[[կենսատոպ]]'' և ''[[էկոտոպ]]'' (անկենդան բնության գործոնները` կլիմա, հող): ։ Կենսատոպը —կենսաերկրացենոզի զբաղեցրած տարածքի սահմաններում աբիոտիկ գործոնների համախումբն է:է։ Էկոտոպը — այն բիոտոպն է, որի վրա ազդեցություն ունեն ուրիշ կենսաերկրացենոզի օրգանիզմները:օրգանիզմները։ Բովանդակությամբ կենսաերկրացենոզ էկոլոգիական տերմինը նույնացված է ֆիզիկաաշխարհագրական [[ֆացիա]] տերմինին: տերմինին։
==Կենսաերկրացենոզի հատկությունները==
* բնական, պատմականորեն ձևավորված համակարգ է
==Կենսաերկրացենոզի հիմնական ցուցանիշները==
* '''Տեսակային կազմ''' — կենսաերկրացենոզում բնակվող տեսակների քանակը
* '''Տեսակային բազմազանություն''' – կենսաերկրացենոզում միավոր մակերեսում կամ ծավալում բնակվող տեսակների քանակը:քանակը։
Մեծ մասամբ տեսակային կազմը և տեսակային բազմազանությունը քանակապես չեն համապատասխանում և տեսակային բազմազանություննը ուղղակիորեն կախված է լինում հետազոտվող տարածքից:տարածքից։
* '''Կենսազանգված''' —կենսաերկրացենոզի օրգանիզմների քանակը` արտահայտված զանգվածի միավորներով:Առավելմիավորներով։Առավել հաճախ հանդիպում են.
** պրոդուցենտների բիոմասսա
** կոնսումենտների բիոմասսա
==Տարածական բնութագրիչներ==
Մի կենսաերկրացենոզից մյուսին անցումը տարածքում կամ ժամանակի ընթացքում ուղեկցվում է նրա բոլոր բաղադրիչների վիճակի և, հետևաբար, կենսաերկրացենոտիկ մետաբոլիզմի հատկությունների փոփոխությամբ:փոփոխությամբ։ Կենսաերկրացենոզի սահմանները կարող են երևալ նրա շատ բաղադրիչների վրա, բայց առավել հաճախ դրանք համընկնում են բուսական համընդհանության ֆիտոցենոզի սահմանների հետ:հետ։ Կենսաերկրացենոզի շերտի հաստությունը միատարր չէ ոչ իր բաղադրիչների կազմությամբ և իրավիճակով և ոչ էլ իրենց կենսաերկրացենոտիկ գործունեության պայմաններով և արդյունքներով:արդյունքներով։ Այն դիֆերեցվում է վերերկրային, ստորգետնյա և ստորջրյա մասերի, որոնք էլ իրենց հերթին բաժանվում են տարրական հորիզոնական կառուցվածքների` կենսա-երկրահորիզոնների, որոնք շատ յուրահատուկ են իրենց կազմությամբ, բաղադրությամբ և կենդանական կոմպոնենտների վիճակով:վիճակով։ Կենսաերկրացենոզը հորիզոնական ոչ միատարրության ուսումնասիրման համար ընդունվել է կենսաերկրացենոտիկ պարցել հասկացությունը:հասկացությունը։ Ինչպես և կենսաերկրացենոզն ամբողջությամբ, այս հասկացությունը ևս համակարգային է, քանի որ պարցելլի կազմի մեջ մտնում են էներգիայի և նյութի փոխարինման մասնակիցները բուսականությունը, կենդանիները, միկրոօրգանիզմները, հողը և մթնոլորտը:մթնոլորտը։
==Կենսաերկրացենոզի կայունության մեխանիզմները==
Կենսաերկրացենոզի հատկություններից մեկն է հանդիսանում ինքնակարգավորման ընդունակությունը, այսինքն իր կազմի պահպանումը որոշակի կայուն մակարդակի վրա:վրա։ Դա իրագործելի է շնորհիվ նյութի և էներգիայի կայուն շրջապտույտի, իսկ շրջապտույտի կայունությունը ապահովվում է մի քանի մեխանիզմներով.
* Կենսական տարածության բավարարությունը, այսինքն այն մակերեսը կամ ծավալը, որը ապահովում է 1 օրգանիզմնին բոլոր անհրաժեշտ ռեսուսներով
* Տեսակային կազմի հարստությունը:հարստությունը։ Որքան այն հարուստ է, այնքան ամուր են սնման շղթաները և հետևաբար նաև նյութափոխանակության շրջապտույտը:շրջապտույտը։
* Տեսակների փոխհարաբերությունների բազմազանություն, որոնք նույնպես ապահովում են տրոֆիկական հարաբերությունների ամրությունը:ամրությունը։
* Տեսակների միջավայրաստեղծ հատկությունը, այսինքն տեսակների մասնակցությունը նյութերի սինթեզի կամ օքսիդացման մեջ:մեջ։
* Անթրոպոգեն ազդեցության ուղղություն:ուղղություն։
Այսպիսով, մեխանիզմները ապահովում են չփոփոխվող կենսաերկրացենոզների գոյությունը, որոնք կոչվում են ստաբիլ:ստաբիլ։ Այն ստաբիլ կենսաերկրացենոզը, որը գոյություն ունի երկար ժամանակ կոչվում է կլիմայական:կլիմայական։ Բնության մեջ ստաբիլ կենսաերկրացենոզները քիչ են, առավել հաճախ հանդիպում են կայուն-փոփոխվող կենսաերկրացենոզները, որոնք շնորհիվ ինքնակարգավորման, գալիս են նախնական դիրքին:դիրքին։
==Կենսաերկրացենոզի օրգանիզմների միջև գոյություն ունեցող փոխհարաբերությունների ձևերը==
| 