«Երկարավուն ուղեղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Երկարավուն ուղեղը''' ({{lang-la|mendulla oblongata}}) ողնուղեղի անմիջական շարունակությունն է դեպի գլխուղեղի ցողունը և կազմում է ռոմբաձև կամ [[հետին ուղեղ]]ի մի մասը (առաջ այն կոչվում էր ուղեղի շարունակություն` medulla prolongata):։ Նա իր մեջ զուգակցում է [[ողնուղեղ]]ի և , [[գլխուղեղ]]ի սկզբնական մասերի կառուցվածքի գծերը, ուստի կոչվում է myelencephalon:

Երկարավուն ուղեղը (mendulla oblongata) ունի կոճղեզի տեսք (bulbus cerebri s. medullae spilalis), որի լայնացած ծայրը սահմանակից է [[վարոլյան կամուրջ|վարոլյան կամրջին]], իսկ ստորին սահմանը ողնուղեղային 1 զույգ նյարդամատների ծագման տեղն է կամ [[ծոծրակային մեծ անցք]]ի մակարդակը:մակարդակը։<br />

Երկայնաձիգ ակոսի երկու կողմերում գտնվում են մեկական երկայնաձիգ մարմիններ` բրգեր:բրգեր։ Բրգերը (pyramides medullae oblongatae) կարծես շարունակվում են ողնուղեղի առաջային պարանիկների մեջ:մեջ։ Բրգեր կազմող նյարդաթելերի խրձերը մասամբ միջին ակոսում խաչվում են (decussatio pyramidum) հակառակ կողմի համանուն խրձերի հետ և ողնուղեղի հակառակ կողմի կողմնային պարանների հետ միասին իջնում են ցած` կազմելով կողմնային բրգերը (tractus corticospinalis (pyramidalis) lateralis), մասամբ էլ չեն խաչվում և իջնում են ողնուղեղի նույն կողմի առաջային պարանի մեջ` կազմելով առաջային բրգերը (tractus corticospinalis (pyramidalis) anterior):։<br />

Բրգեր չկան [[ստորակարգ ողնաշարավորներ]]ի մոտ, և սկսում են հանդես գալ միայն նոր կեղևի երևան գալու հետ միասին, այդ պատճառով նրանք ամենից ավելի զարգացած են մարդու մոտ, քանի որ բրգային թելերը գլխուղեղի նյարդերի կորիզների և ողնուղեղի առաջային եղջյուրների հետ:հետ։<br />

Բրգերից կողմնայինորեն գտնվում են ձիթապտղակորիզային բարձրիկները` օլիվը (oliva):։ Օլիվը բրգից բաժանվում է մի ակոսով, որը ողնուղեղի առաջային կողմնային ակոսի շարունակությունն է (sulcus lateralis anterior):։ Այդ ակոսից ողնուղեղի առաջային նյարդարմատներին համանման դուրս են գալիս [[XII նյարդ]]ի (n. hypoglossus) նյարդարմատները:նյարդարմատները։[[File:Medulla oblongata.gif|thumb|right|Երկարավուն ուղեղ (անիմացիա)]]

Երկարավուն ուղեղը ծագել է [[հավասարակշռության օրգան|հավասարակշռության]] ու [[լսողության օրգան]]ների զարգացման և խռիկային ապարատի հետ կապված, որը կապ ունի [[շնչառություն|շնչառության]] և [[այրան շրջանառության|արյան շրջանառություն]] հետ:հետ։ Երկարավուն ուղեղում կան [[գորշ նյութ]]ի այնպիսի կորիզներ, որոնք կապված են շարժումների հավասարակշռված և կոորդինացիայի, ինչպես նաև նյութափոխանակության կարգավորմա հետ:<br />հետ։

*Օլիվի կորիզը (nucleus olivaris) ատամնավոր է և ունի գորշ նյութի գալարուն թիթեղի տեսք, որը բացված է միջայնորեն և դրսից արտափքվում է որպես ստորին օլիվ:օլիվ։ Այս կորիզը կապված է ուղեղիկի համանուն (ատամնավոր) կորիզի հետ, որն ավելի վալ է զարգացած մարդու մոտ, քանի որ վերջինիս ուղղաձիգ դիրքը կարիք ունի հավասարակշռության ավելի կատարյալ ապարատի:ապարատի։

*[[Ցանցանման գոյացություն]] (formatio reticularis), կազմված է խաչխչվող նյարդաթելերից ու նրանց միջև գտնվող նյարդային բջիբներից:բջիբներից։ Երկարավուն ուղեղի ցանցանման գոյացությունն կապված է ողնուղեղի համանման գոյացության հետ և ներկայացնում է շարժումների նուրբ կոորդինացիայի կարճ ռեֆլեկտոր ուղիներ:ուղիներ։ Նրանցից դեպի ողնուղեղն է գնում վայրէջ նյարդերի մի խուրձ (tractus reticulospinalis):։

*Գլխուղեղի ստորին չորս զույգ (XII - IX) նյարդերի կորիզները, որոնք առնչվում են խռիկային ապարատի ածանցյալների և ներքին օրգանների նյարդավորման հետ:հետ։

*Շնչառության և արյան շրջանառության կենսականորեն կարևոր կենտրոնների կորիզները, որոնք կապված են թափառող նյարդի (n. vagus) կորիզների հետ:հետ։ Ուստի երկարավուն ուղեղի վնասվածքից անխուսափելիորեն վրա է հասնում [[մահ]]ը:

Երկարավուն ուղեղի [[սպիտակ նյութ]]ը պարունակում է երկար ու կարճ թելեր:թելեր։ Երկար թելերին են պատկանում տարանցիկ կերպով անցնող վայրէջ [[բրգային ուղիներ]]ը, որոնք մասամբ բրգերի շրջանում խաչվելով իջնում են ողնուղեղի առաջային պարաիկների մեջ:մեջ։ Բացի այդ, հետին պարանիկների կորիզներից (nucleus gracilis et cuneatus) սկսվում են վերել զգացող ուղիների երկրորդ նեյրոնները, որոնք երկարավուն ուղեղից գնում են դեպի տեսողական թումբը (tractus bulbothalamicus):։<br />

#Մ. Գ. Պրիվեսի խմբ. Մարդու նորմալ անատոմիայի դասագիրք, Եր., Լույս, 1992թ., 2 հատորով