|
}}
'''Գորտեր''', [[անպոչ երկկենցաղներ]]ի ընտանիք:ընտանիք։ Տարածված են ամենուրեք (բացառություն են կազմում [[Հարավային Ամերիկա]]ն, [[Ավստրալիա]]յի հարավն ու [[Նոր Զելանդիա]]ն):։
== Տարածվածություն ==
Ապրում են ցամաքում, ջրերին մոտենում են միայն ձվադրման ժամանակ:ժամանակ։ Բնակվում են բոլոր մայրցամաքներում, բացի [[Անտարկտիդա]]յից և [[Ավստրալիա]]յից:
Գորտերը և դոդոշները պատկանում են անպոչ երկկենցաղների կարգին և կազմում են առանձին ընտանիքներ:ընտանիքներ։ Ապրում են ցամաքում, ջրերին մոտենում են միայն ձվադրման ժամանակ:ժամանակ։ Բնակվում են բոլոր մայրցամաքներում, բացի Անտարկտիդայից և Ավստրալիայից:Ավստրալիայից։
Հայտնի է գորտերի 42 սեռի 245 տեսակ, ՀՀ-ում տարածված են լճագորտը և փոքրասիական գորտը:գորտը։
Գորտերը լինում են տարբեր չափերի. մանրից (40–60 մմ) մինչև մեծերը՝ 200 մմ (գորտ-ցուլ), և ավելի խոշորները՝ 300 մմ (գորտ-գոլիաֆ):։ Մարմինը ծածկված է հարթ կամ թեթևակի բշտավոր մաշկով:մաշկով։ Հետին ոտքերը երկար են, ցատկող:ցատկող։ Գունավորումն առավելապես քողարկող է կամ մասնատված (բծավոր, զոլավոր):։ Լեզուն երկար է, ծայրը՝ երկատված, բերանի հատակին կպած է առաջային ծայրով:ծայրով։ Հանգիստ վիճակում լեզվի ազատ մասն ուղղված է ներս, իսկ որսին բռնելիս կարող է այն արագ դուրս նետվել բերանից:բերանից։
Գորտերը սնվում են մանր որդերով, միջատներով, փափկամարմիններով, հոդվածոտանիներով, երբեմն նաև մանր ողնաշարավորներով, շերեփուկները՝ դետրիտով, ջրիմուռներով և այլն:այլն։ Ջրամբարի հատակին դնում են ողկուզանման, խոշոր կլորավուն կույտերով ձուղպ՝ գորտնկիթ:գորտնկիթ։ Ձմեռում են աշնան վերջից մինչև գարնան սկիզբը՝ ջրավազանի հատակի տիղմի մեջ թաղվելով կամ քարակույտերում և այլ թաքստոցներում:թաքստոցներում։ Օգտակար են. ոչնչացնում են վնասատու միջատներին:միջատներին։
ՀՀ-ում լճագորտը տարածված է գրեթե բոլոր մարզերում, կանգուն և հոսող ջրավազանների ափամերձ գոտում՝ չոր ու շոգ նախալեռներից մինչև ցուրտ ու խոնավ լեռնային տարածքները:տարածքները։ Հաճախ պահվում է անազատ պայմաններում:պայմաններում։ Օգտագործվում է նաև գիտահետազոտական նպատակներով, միսը՝ որպես սնունդ:սնունդ։
Փոքրասիական գորտը տարածված է ՀՀ բոլոր (բացառությամբ Արմավիրի) մարզերում:մարզերում։ Բնակվում է հիմնականում հոսող ջրավազանների ափամերձ վայրերում:վայրերում։ Հաճախ պահվում է անազատ պայմաններում՝ որպես գեղազարդիչ տեսակ:տեսակ։ Օգտագործվում է նաև գիտահետազոտական նպատակներով:նպատակներով։
Դոդոշների ընտանիքը միավորում է 21 սեռի ավելի քան 256 տեսակ:տեսակ։ ՀՀ-ում ամենուրեք տարածված է կանաչ դոդոշը:դոդոշը։
Դոդոշները կարող են ապրել չորային պայմաններում, քանի որ, ի տարբերություն մյուս երկկենցաղների, նրանց մաշկը ավելի պակաս ջրաթափանց է և կարող է կորցնել մինչև 30 % խոնավություն, որն անվնաս է օրգանիզմի համար:համար։ Ուստի դոդոշները կարող են բնակվել Միջին Ասիայի, Արաբական երկրների և նույնիսկ Աֆրիկայի Սահարայի անապատներում, որտեղ տարեկան միջին տեղումների քանակը 7 մմ-ից չի անցնում:անցնում։ Ակտիվ են մթնշաղին և գիշերը:գիշերը։ Շարժվում են ցատկելով կամ քայլելով:քայլելով։ Սնվում են տարբեր անողնաշարավորներով, երբեմն՝ մանր ողնաշարավորներով:ողնաշարավորներով։ Դոդոշները գորտնկիթը դնում են երկար երիզների տեսքով. թրթուրները զարգանում են 3–6 շաբաթում, որից հետո կերպարանափոխվում են մանր դոդոշիկների:դոդոշիկների։ Դոդոշների կյանքի տևողությունը 6–8 տարի է, անազատ պայմաններում կարող են ապրել մինչև 40 տարի:տարի։
ՀՀ-ում կանաչ դոդոշի մեջքային մակերեսի ընդհանուր գունավորումը սպիտակավունից դեղնականաչավուն է կամ գորշ մոխրագույն՝ բազմաթիվ մուգ կանաչ (էգերի մոտ) կամ բաց կանաչ տձև խալերով:խալերով։ Գլխի հետևից դեպի պարանոցը ձգվում են զույգ հարականջային գեղձերը (պարոտիդներ):։ Մաշկի բշտիկներն ու հարականջային գեղձերն արտադրում են թանձր սպիտակավուն հեղուկ (թույն), որն օգտագործվում է դեղագործության մեջ և գիտահետազոտական նպատակներով:նպատակներով։
Շատերը դոդոշներին չեն սիրում՝ մտածելով, որ այդ սպիտակավուն հեղուկից ձեռքերի վրա կարող են գորտնուկներ առաջանալ:առաջանալ։ Դա ամենևին էլ ճիշտ չէ:չէ։ Պարզապես այդ հեղուկը լորձաթաղանթների վրա ընկնելիս խիստ գրգռում է դրանք և շատ տհաճ հոտ ունի:ունի։ Այդպես դոդոշը վախեցնում և իրենից վանում է թշնամիներին:թշնամիներին։ Բայց մանր կենդանիներին այդ հեղուկը կարող է նաև սպանել:սպանել։ Չնայած վանող արտաքինին՝ դոդոշները շատ օգտակար են. ոչնչացնում են այգիների ու բանջարանոցների վնասատու միջատներին:միջատներին։ Այդ նպատակով դոդոշներին ֆերմերները նույնիսկ երկրից երկիր են տանում:տանում։
Հարավամերիկյան աղա-դոդոշի գեղձազատուկից բնիկները թույն են պատրաստել՝ նետի ծայրին քսելու համար:համար։
== Բազմազանություն ==
== Արտաքին տեսք ==
Գորտերը լինում են տարբեր չափերի. մանրից (40–60 մմ) մինչև մեծերը՝ 200 մմ (գորտ-ցուլ), և ավելի խոշորները՝ 300 մմ (գորտ-գոլիաֆ):։ Մարմինը ծածկված է հարթ կամ թեթևակի բշտավոր մաշկով:մաշկով։ Հետին ոտքերը երկար են, ցատկող:ցատկող։ Գունավորումն առավելապես քողարկող է կամ մասնատված (բծավոր, զոլավոր):։ Լեզուն երկար է, ծայրը՝ երկատված, բերանի հատակին կպած է առաջային ծայրով:ծայրով։ Հանգիստ վիճակում լեզվի ազատ մասն ուղղված է ներս, իսկ որսին բռնելիս կարող է այն արագ դուրս նետվել բերանից:բերանից։
== Սննդառություն ==
Գորտերը սնվում են մանր [[որդեր]]ով, [[միջատներ]]ով, [[փափկամարմիններ]]ով, [[հոդվածոտանիներ]]ով, երբեմն նաև մանր [[ողնաշարավորներ]]ով, շերեփուկները՝ դետրիտով, ջրիմուռներով և այլն:այլն։ Ջրամբարի հատակին դնում են ողկուզանման, խոշոր կլորավուն կույտերով ձուղպ՝ գորտնկիթ:գորտնկիթ։ Ձմեռում են աշնան վերջից մինչև գարնան սկիզբը՝ ջրավազանի հատակի տիղմի մեջ թաղվելով կամ քարակույտերում և այլ թաքստոցներում:թաքստոցներում։ Օգտակար են. ոչնչացնում են վնասատու միջատներին:միջատներին։
[[Կատեգորիա:Գորտեր]]
| 