«Անթրոպոգենեզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Անթրոպոգենեզ'''- կենսաբանական [[էվոլուցիա]]յի մի մասը, որը բերեց բանական մարդու հայտնվելուն (լատ. [[''Homo sapiens'']] [[մարդ բանական]]), որն առանձնանում է մնացած հոմինիդներից, մարդանման կապիկներից և ընկերքավոր կաթնասուններից, մարդու ֆիզիկական տիպի էվոլուցիոն-պատմական ձևավորման, նրա աշխատանքային գործունեության, խոսքի սկզբնական զարգացման գործընթացը:գործընթացը։ Անթրոպոգենեզի ուսումնասիրությամբ բազմաթիվ գիտություններ են զբաղվում, մասնավորապես՝ անթրոպոլոգիա, պալեոանթրոպոլոգիա, գենետիկա, [[լեզվաբանություն]]:

Էվոլուցիոն համատեքստում «'''մարդ'''» տերմինը վերաբերում է ո՛չ միայն այժմ ապրող մարդկանց, այլև ''Homo'' տեսակի սերնդի ոչնչացած ներկայացուցիչներին:ներկայացուցիչներին։ Բացի այդ, անթրոպոգենեզի հետազոտությունները տարածվում են այլ հոմոնոիդների, օրինակ, ավստրալոպիտեկների վրա:վրա։ Homo տեսակն առանձնացել է ավստրալոպիտեկներից կամ նրանց նման հոմինիններից շուրջ 2 մլն տարի առաջ՝ Աֆրիկայում:Աֆրիկայում։ Գոյություն են ունեցել մարդկանց մի քանի տեսակներ, որոնց մեծամասնությունը ոչնչացել է:է։ Նրանց են պատկանում, մասնավորապես, էրեկտուսները և նեանդերտալացնիները:նեանդերտալացնիները։

Անտրոպոգենեզի կարևորագույն փուլերը, որոնք առանձնացրել են մարդուն այլ հոմոնոիդներից և դուրս են բերել նրան կենդանիների աշխարհից, եղել են աշխատանքային գործիքների պատրաստումը, կրակի յուրացումը և լեզվի առաջացումը:առաջացումը։

Սկսած [[Homo habilis]] (հմուտ մարդ)-ից՝ մարդիկ օգտագործում էին քարե գործիքներ՝ ավելի ու ավելի վարպետորեն պատրաստված:պատրաստված։ (Տես՝ Պալեոլիթ):։ Վերջին 50000 տարում մշակույթն ու տեխնոլոգիան ավելի արագ են փոփոխվում, քան նախորդող դարաշրջաններում:դարաշրջաններում։

Անտրոպոգենեզի խնդիրներն սկսվեցին ուսումնասիրվել XIII դարում:դարում։ Մինչ այդ իշխում էր այն պատկերացումը, որ մարդն ու բնությունը միշտ եղել են և կան այնպիսին, ինչպիսին նրանց ստեղծել է [[Աստված]]: Սակայն աստիճանաբար գիտության, մշակույթի և հասարակական գիտակցության մեջ ամրապնդվեց էվոլուցիայի զարգացման մասին միտքը, այդ թվում նաև մարդու նկատմամբ:նկատմամբ։

XIII դարի կեսերին [[Կառլ Լիննեյ]]ը մարդու ծագման մասին պատկերացման սկիզբը դրեց:դրեց։ Իր «Բնության համակարգ»-ում (1753թ.) նա մարդուն մտցրեց կենդանի աշխարհ՝ իր դասակարգման մեջ նրան տեղադրելով մարդանման կապիկների հետ:հետ։ XIIIդարում ստեղծվում է նաև գիտական պրիմատոլոգիան:պրիմատոլոգիան։ Այսպես, 1766 թ, հայտնվեց օրանգուտանի մասին '''Ժ. Բյուֆոնի''' գիտական աշխատանքը:աշխատանքը։ Հոլանդացի անատոմիկ '''Պ. Կամպերը''' ցույց տվեց մարդու և կենդանիների հիմնական օրգանների կառուցվածքների միջև խորը նմանությունը:նմանությունը։

XIII – XIX դարի առաջին կեսում արխեոլոգները, պալեոնտոլոգները, էթնոգրաֆները կուտակեցին մեծածավալ փորձնական նյութ, որն ընկած է անտրոպոգենեզի մասին ուսմունքի հիմքում:հիմքում։ Մեծ դեր խաղացին ֆրանսիացի արխեոլոգ '''Բուշե դե Պերտի''' հետազոտությունները:հետազոտությունները։ XIX դարի 40-50-ական թվականներին նա փնտրում էր քարե գործիքներ և ապացուցում, որ դրանք օգտագործում էր նախամարդը, որն ապրում էր մամոնտների հետ միասին: միասին։

Նկար 1. Պրոգրեսը մարդու էվոլուցիայի ուսումնասիրության մեջ:մեջ։ Գիտությանը հայտնի հոմինինների տեսակների քանակի աճը ժամանակի ընթացքում:ընթացքում։ Յուրաքանչյուր տեսակ պատկերված է ուղղանկյան տեսքով,որը ցույց է տալիս այն սահմանները, որոնցում տատանվել է գանգի ծավալը և տեսակի տեղը պալեոնտոլոգիական տարեգրության մեջ:մեջ։ Տեսանելի է տեսակների միջև բացատների աստիճանական լրացում:լրացում։

Այդ բացահայտումները հերքում էին աստվածաշնչյան ժամանակագրությունը, հանդիպեցին բուռն դիմադրության:դիմադրության։ Միայն XIX դարի 60-ական թվականներին Բուշե դե Պերտի մտքերն ընդունվեցին գիտության մեջ:մեջ։

Սակայն նույնիսկ Լամարկը չէր կարողանում տրամաբանական ավարտին հասցնել մարդու և կենդանիների էվոլուցիայի միտքը և ժխտել Աստծուն՝ մարդու ծագման գործում (Իր « Կենդանաբանության փիլիսոփայություն» աշխատության մեջ նա գրում էր մարդու այլ տիպի ծագման մասին, քան միայն կենդանիներից ):։

Անտրոպոգենեզի ուսմունքում ռեվոլուցիոն դեր խաղացին [[Չարլզ Դարվին]]ի մտքերը:մտքերը։ Նա գրել է. «Նա, ով վայրենու պես չի նայում բնության երևույթներին որպես ինչ-որ չկապակցված բան, չի կարող այլևս մտածել, որպեսզի մարդը լինի արարչության առանձին ակտ»:

Նեանդերտալացու կմախքը գտնելուց հետո (1856թ.) և մի շարէ այդպիսի գտածոներից հետո XIX դարի առաջին կեսին գիտության մեջ հայտնվեց նոր ուղղություն՝ պալեոանտրոպոլոգիա: պալեոանտրոպոլոգիա։ Այն փաստացի նյութ տվեց այն հարցի վերաբերյալ, որը կբացատրեր ոչ միայն մարդու և որոշ կապիկների միջև անատոմիական նմանության, այլև անցած դարաշրջանների ընթացքում մարդու կենսաբանական էվոլուցիայի մասին:մասին։ Այդ հարցը դրված էր Դարվինի կողմից «Տեսակների ծագումը» աշխատանքի հրապարակումից հետո, չնայած, արդեն այդ գրքում նա գրում էր. «Մարդու ծագման և նրա պատմության վրա լույս կընկնի»: Ինչևէ, դարվինիզմի այդ ասպեկտը ամբողջությամբ ակնհայտ էր նրա ժամանակակիցներին:ժամանակակիցներին։

Մարդու էվոլուցիան Թոմաս Հաքսլիի և Ռիչարդ Օուենի միջև վեճերի հիմնական առարկան էր: էր։ Իր «Բնության մեջ Մարդու դիրքի մասին» գրքում (1863թ.) Հաքսլին համոզիչ կերպով նկարագրում էր մարդու և կապիկների միջև նմանությունները և տարբերությունները:տարբերությունները։ Չ. Դարվինն այդ ժամանակ նույնպես հրապարակեց «Մարդու ծագումը» գիրքը, որը նորից բուռն դիսկուսիաների հանդիպեց:հանդիպեց։

Նույնիսկ էվոլուցիայի կողմնակիցները, ինչպիսիք էին Ալֆրեդ Ուոլլեսը և Չարլզ Լայելը, չէին հասկանում ինչպես կարող են բնական ընտրության արդյունքում մարդկանց մոտ առաջանալ մտավոր ունակությունները և բարոյականությունը:բարոյականությունը։

Լիննեյի ժամանակներից սկսած՝ գիտնականները կարծում էին, որ մարդանման կապիկները մարդկանց ամենամոտ սերնդակիցներն են, քանի որ անատոմիապես նրանք շատ մոտ են:են։ XIX դարում ենթադրում էին, որ կապիկների՝ մարդուն ամենամոտ տեսակը շիմպանզեն է և որ մարդիկ և աֆրիկական կապիկները ինչ-որ ժամանակ ընդհանուր նախնի են ունեցել:ունեցել։ Առաջին գտածոները, որոնց միջոցով կասկածեցին մարդու և կապիկի միջև միջանկյալ օղակի գոյության մասին, կատարվեցին Էժեն Դյուբայի կողմից Ճավա կղզում:կղզում։ Դա պիտեկանտրոպն էր, այսինքն՝ մարդակապիկը:մարդակապիկը։

1920-ական թվականներին Աֆրիկայում իրապես հայտնաբերվեցին մի էակի մնացորդները, որին Ռայմոնդ Դարտն անվանեց ավստրալոպիտեկ:ավստրալոպիտեկ։ Առաջին կարևոր գտածոն այդ էակի ձագի գանգն էր, որ գտել էին Հարավային Աֆրիկայում:Աֆրիկայում։ Ձագուկի ուղեղը շատ մեծ էր կապիկի ձագի ուղեղի համեմատ՝ 410 〖սմ〗^3, և կլոր ձև ուներ, ինչպես ժամանակակից մարդկանց մոտ:մոտ։ Ժանիքները կարճ էին, իսկ գանգի հիմքը նման էր ուղիղ կեցվածք ունեցող էակների գանգին:գանգին։ Այդ հատկանիշները համոզեցին Դարտին այն բանում, որ էակը անցումային օղակ է եղել մարդու և կապիկի միջև:միջև։

Շուրջ 20 տարի պահանջվեց, որպեսզի հաստատվի Դարտի բացահայտումը ավստրալոպիտեկների ոսկրերի նոր գտածոներով:գտածոներով։ Այդ ժամանակ այն կարծիքն էր տիրում, որ ինտելեկտի զարգացումը նախորդել է ուղղաձիգ կեցվածքին անցնելուն, իսկ ավստրալոպիտեկների դիմագծերը հակառակի մասին էին ասում:ասում։ XX դարի երկրորդ կեսից ավստրալոպիտեկը համարվում էր ''homo'' տեսակի ուղղակի նախնին, որին պատկանում է նաև մարդը:մարդը։ ''Homo sapiens''-ի հետ միասին ավստրալոպիտեկը մտնում է հոմինինի տրիբի մեջ:մեջ։ Կուտակվում են նոր տվյալներ, որոնք կասկածի տակ են դնում ավստրալոպիտեկներից մարդու ծագման մասին վարկածը և այդ տեսակը պատնեշ է հանդիսանում անթրոպոգենեզում:անթրոպոգենեզում։ Դատելով սախելանտրոպի և օրրօրինի մնացորդների՝ վերջերս հայտնաբերած գտածոներով, ավստրալոպիտեկներին նախորդել են այլ մարդանման կապիկներ, որոնք նրանցից ավելի շատ են նման մարդկանց ավելի ուշ տեսակներին:տեսակներին։

Սենսացիոն բացահայտում է կատարել Լի Բերգերը Վիտվոթերսրենդի համալսարանից Յոհանսբուրգում:Յոհանսբուրգում։

Այն արված է Մալապա քարանձավում (Malapa Cave) կատարված պեղումների ժամանակ Ստերկֆոնտեյն շրջանում գտնվել է ավստրալոպիտեկի՝ գրեթե ամբողջական կմախք( ձագուկի կմախքը), որն ապրել է շուրջ 2 մլն տարի առաջ (եղել են նաև այլ գտածոներ, օրինակ, 1994 թ. ՝ 3,3 մլն տարի առաջ):։

Մարդը միաժամանակ և՛ կենսաբանական էակ է, և հասարակական, այդ պատճառով անթրոպոգենեզն անխզելիորեն կապված է սոցիոգենեզի հետ՝ իրենից ներկայացնելով, ըստ էության, անտրոպոսոցիոգենեզի միասնական գործընթաց:գործընթաց։

Ժամանակակից գիտական պատկերացումներին համապատասխան՝ ժամանակակից մարդը հանդիսանում է մատերիայի էվոլուցիայի արդյունք 13, 7 մլրդ տարիների ընթացքում:ընթացքում։ Համարվում է, որ վերջնական արդյունքում ինֆլյացիոն վակուումը (մատերիայի վիճակը, որը նախորդել է մեծ պայթյունին, որտեղ մասնիկներն ունեին «վիրտուալ» գոյություն) անցել է ճանապարհ մինչև ժամանակակից մարդը (ունիվերսալ էվոլուցիոնիզմ):։

Անթրոպոգենեզի հարցերը, որպես մարդու էական հատկանիշների ծագման հարցեր, որոնք ծագել են համաշխարհային էվոլուցիայի համեմատ վերջերս, կենտրոնանում են Homo sapiens տեսակի՝ ժամանակակից մարդու առաջացման վրա, ինչի հետ սերտորեն կապվում են կենսաբանական էվոլուցիայի հարցերով:հարցերով։ Սկսած Դարվինից՝ այն բացատրվում է կենդանի նյութի՝ փոփոխվող շրջակա միջավայրին հարմարմամբ՝ երեք որոշիչ գործոնների ազդեցությամբ՝ փոփոխականության (մուտացիայի), ընտրության (այդ մուտացիաների արդյունավետության միջավայրով գնահատումը) և ժառանգականության (այդ մուտացիաների փոխանցումը):։ Այդ կերպ, ենթադրվում է, որ այդ էվոլուցիոն օրենսդրության համապատասխան, շրջակա միջավայրի ազդեցության տակ ժամանակակից մարդու կապկանման նախնիները ձեռք բերեցին նրան բնութագրական հատկություններ:հատկություններ։ Մարդու համար տիպիկ հատկությունների մեջ առանձնանում են կոգնիտիվ ընդունակությունները (գիտակցություն) և լեզուն:լեզուն։

Պրիմատները ժամանակակից ընկերքավոր [[կաթնասուններ]]ի հնագույն խմբերից մեկն է:է։ Պրիմատների էվոլուցիոն պատմությունը կարող է նկատելի լինել մոտավորապես 90 մլն տարի առաջ, երբ պրիմատակերպները բաժանվեցին պրիմատների և բրդաթևերի:բրդաթևերի։ 85 մլն տարի առաջ չորքիթ պրիմատներն առանձնացան խոնավաքիթներից: խոնավաքիթներից։ Շուրջ 80 մլն տարի առաջ խզվեցին երկարաբծավորների և կապկանմանների կապերը, իսկ լեմուրակերպները առանձնացան լորեկերպներից:լորեկերպներից։ Հնագույն պրիմատների մնացորդները հայտնի են միայն [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յի, [[Եվրասիա]]յի և [[Աֆրիկա]]յի պալեոցենյան և էոցենյան հանքավայրերից՝ (պլեզիադապիսներ, անտրասիմիա, նոտարկտուս, դարվինիուս և այլն):։ Միայն պուրգատորիուսի համար ենթադրվում է վերին կավճային ժամանակաշրջանը:ժամանակաշրջանը։

Գլոբալ սառեցումից հետո, երբ շուրջ 30 մլն տարի առաջ, վաղ օլիգոցենում, Անտարկտիդան սկսվեց ծածկվել սառույցով, պրիմատները ոչնչացան ամենուր, բացառությամբ Աֆրիկայի, Ամերիկայի և Ասիայի հարավի:հարավի։ Կենդանի մնացածներից մեկը գրիֆոպիտեկն է՝ հանածո կապիկը, որն ապրել է ժամանակակից [[Գերմանիա]]յի և [[Թուրքիա]]յի տարածքում շուրջ 16,5 տարի առաջ, 1,5մլն տարի ավելի վաղ, քան նման տեսակները հայտնվեցին Աֆրիկայում:Աֆրիկայում։ Հնարավոր է, առաջին մարդակրպ կապիկները նույնպես հայտնվել են ոչ թե Աֆրիկայում, այլ Եվրասիայում:Եվրասիայում։ Մյուս կողմից, ենթադրություններ են արվում, որ հոմինիդների նախնիները միգրացվել են Եվրասիա Աֆրիկայից շուրջ 17 մլն տարի առաջ, երբ այդ մայրցամաքները որոշ ժամանակ միացված են եղել, նախքան այն, երբ նորից բաժանվել են Միջերկրական ծովի ընդլայնման արդյունքում:արդյունքում։ Միոցենի սկզբում (23,03 մլն տարի առաջ) կլիման նորից տաքացավ և նրանք կարողացան ծաղկել Եվրասիայում, ինչից հետո նրանից մեկի՝ դրիոպիտեկի տարածքն ընդլայնվել է Եվրոպայից կամ Աֆրիկայում Ասիայի Արևմտյան մասից:մասից։

Հնարավոր է, որ կլիմայական փոփոխություններից հետո ազատված կապիկների տրոպիկիկան պոպուլյացիան, որը լավ ներկայացված է Ֆայումյան օազիսի(Եգիպտոսում) վերին էոցենի և ստորին օլիգոցենի շերտերում, սկիզբ դրեց այժմ գոյություն ունեցող բոլոր պիրմատներին՝ Մադագասկարի լեմուրներին, Հարավ-Արևելյան Ասիայի լորիին, աֆրիկական գալագոյին, Նոր Աշխարհի լայնաքիթ կապիկներին և Հին Աշխարհի նեղքիթ կապիկներին (մարդանման կապիկներ և կապիկներ):։

Վաղ միոցենում Արևելյան Աֆրիկայի պրիմիտիվ նեղքիթ կապիկները վերապրեցին կերպարանափոխության երկար պարբերաշրջան: պարբերաշրջան։ Կապիկների վերը նշված տեսակների մեջ այդ դարաշրջանում մեզ հայտնի են, մասնավորապես, կամոյապիտեկները, մորոտոպիտեկները, լիմնոպիտեկները, պրոկոնսուլները, աֆրոպիտեկները, քենիապիտեկները, չորորապիտեկները, էկվատորիուսը, օտավիպիտեկը, նյանցապիտեկը, վիկտորիապիտեկը, դենդրոպիտեկը, բոլորը Արևելյան Աֆրիկայից, ինչպես նաև օրեոպիտեկը, որն ապրում էր Իտալիայում շուրջ 9 մլն տարի առաջ և եվրոպականները՝ պիերոլապիտեկները, անոյապիտեկները, դրիոպիտեկները:դրիոպիտեկները։ Ժամանակակից կապիկների ԴՆԹ-ի հետ համեմատման դեպքում ցույց տրվեց, որ գիբբոնները առանձնացան հոմինիդների ընդհանուր բնից մոտավորապես 18 մլն տարի առաջ, իսկ օրանգուտանները՝ շուրջ 14 մլն տարի առաջ:առաջ։ Հանածո պրոտոօրանգուտան է համարվում սիվապիտեկը, որն ապրել է Ասիայում շուրջ 12-10 մլն տարի առաջ և խորապիտեկը Թայլանդից:Թայլանդից։

Ենթադրվում է, որ գորիլաների, շիմպանզեների և մարդկանց ընդհանուր նախնուն մոտ տեսակ են եղել նակալիպիտեկը Քենիայից և ուրանոպիտեկը Բալկանյան թերակղզուց:թերակղզուց։ Մոլեկուլյար կենսաբանության տվյալներով, շուրջ 7-8 տարի առաջ սկզբում գորիլաները, ապա շիմպանզեն առանձնացել են մարդկանց նախնիներից:նախնիներից։ Շիմպանզեի [[ԴՆԹ]]-ն 98,4 %-ով նման է մարդկայինին: մարդկայինին։ տրոպիկական անտառների խոնավ կլիմայի պատճառով, որի թթու հողերում ոսկորները վատ են պահպանվում, ինչպես նաև մասամբ մարդու նախնիների որոնման վրա կենտրոնացած հետազոտողների անուշադրության պատճառով գորիլաների և շիմպանզեի հանածոները մինչ այսօր գործնականորեն չեն գտնվել:գտնվել։

Միոցենի կեսերին կլիման նորից դարձավ ավելի սառը և ավելի չորային, ինչն առաջ բերեց ֆաունայի նոր զանգվածային ոչնչացում:ոչնչացում։ Սակայն հոմինինները, ինչպես այլ տեսակներ (եղնիկներ, շներ, խոզեր, փղեր, ձիեր) կարողացան ապրել կլիմայական փոփոխությունների պայմաններում և հարմարվել դրանց:դրանց։ Նրանց հետագա էվոլուցիան հանգեցրեց բազմաթիվ նոր տեսակների առաջացման, որոնցից ամենահինը Sahelanthropus tchandensis-ը (7մլն տարի առաջ) և orrorin tugenensis (6 մլն տարի առաջ), ն են:են։ Դրանց, մասնավորապես, հաջորդել են.

* Ardipithecus (5.8-4.4 մլն տարի առաջ), Ar. kadabba և Ar. Ramidus տեսակներով

* Australopithecus (4-2 մլն տարի առաջ), Au. anamensis, Au. afarensis, Au. africanus, Au. bahrelghazali և Au. Garhi տեսակներով

* Paranthropus (3-1.2 մլն տարի առաջ), P. aethiopicus, P. boisei և P. Robustus տեսակներով

* Kenyanthropus (3 մլն տարի առաջ), տեսակ՝ Kenyanthropus platyops

* Homo (սկսած՝ 2 մլն տարի առաջ), Homo habilis (կամ Australopithecus habilis), Homo rudolfensis, Homo ergaster, Homo georgicus, Homo antecessor, Homo cepranensis, Homo erectus, Homo heidelbergensis, Homo rhodesiensis, Homo neanderthalensis, Homo sapiens idaltu, Homo sapiens sapiens, Homo floresiensis տեսակներով:տեսակներով։