'''Անանիա Նարեկացի''' (Անանե Նարեկացի, ծննդյան թիվն անհայտ – 980-ական թթ., ամփոփվել է [[Նարեկավանք]]ի գավթում), մատենագիր, [[Աստվածաբանություն|աստվածաբան]], [[փիլիսոփա]], մեկնիչ, Նարեկավանքի առաջնորդ և դպրոցի հիմնադիր:հիմնադիր։ [[Գրիգոր Նարեկացի|Գրիգոր Նարեկացու]] ազգականը:ազգականը։ Ամբաստանվել է թոնդրակեցիներին հարելու մեջ՝ իբրև Խոսրով Անձևացու և Հակոբ Սյունեցու կողմնակից և համակիր:համակիր։ Կաթողիկոս [[Անանիա Ա Մոկացի|Անանիա Ա Մոկացու]] պահանջով, աղանդավոր լինելու մասին իր դեմ եղած մեղադրանքները հերքելու համար, գրել է «Գիր խոստովանութեան»-ը (հայտնաբերել և 1892-ին հրատարակել է Գ. Տեր-Մկրտչյանը):։ Նույն կաթողիկոսի պատվերով հեղինակել է «Հակաճառութիւն ընդդէմ թոնդրակեցւոց»-ը, որտեղ բացահայտել է թոնդրակեցիների սխալներն ու մոլորությունները, նզովել նրանց աղանդը:աղանդը։ Անանիա Նարեկացու «Հակաճառությունը» չի պահպանվել:պահպանվել։ Սակայն Գրիգոր Նարեկացին Կճավա վանքին գրած «Անանիայի խոստովանութեան յաղագս սուտ կարծեացն, որ վասն նորա» թղթում ամփոփ տվել է Անանիա Նարեկացու գրվածքի բովանդակությունը և համառոտ թվել թոնդրակեցիների ուսմունքի 14 կետերը («Արարատ», 1892, էջ 5–18): ։
Նրա աշակերտ [[Ուխտանես]]ը հիշատակում է նաև «Հաւատարմատ» գործը (973) ընդդեմ երկաբնակների, որը հեղինակն անձամբ ներկայացրել է կաթողիկոս [[Խաչիկ Ա Արշարունի|Խաչիկ Ա Արշարունուն]]:
Անանիա Նարեկացու գրվածքները կարևոր աղբյուր են թոնդրակեցիների գաղափարախոսությունն ուսումնասիրելու համար:համար։ Որպես մանկավարժ նա առաջնային է համարել ուսուցչի գիտելիքների հարստությունը, մեծ տեղ հատկացրել գրականությանը և երգեցողությանը:երգեցողությանը։ [[Ստեփանոս Ասողիկ]]ի վկայությամբ՝ հռչակված էր իր «...բազմամարդ պաշտոնապայծառ երգեցողօք և գրական դիտողօք...»: Եղել է [[Խոսրով Անձևացի|Խոսրով Անձևացու]] որդիների՝ Սահակի, Հովհաննեսի և Գրիգորի (Նարեկացիներ) ուսուցիչը, որոնց կատարած ընդօրինակությունների շնորհիվ մեզ են հասել Անանիա Նարեկացու և Գրիգոր Նարեկացու ստեղծագործությունները:ստեղծագործությունները։ Գրիգոր Նարեկացին և Ուխտանեսը Անանիա Նարեկացուն համարել են «հոգեզարդ փիլիսոփա» և «հռչակավոր հռետոր»: Ուխտանեսը Անանիա Նարեկացու պատվերով է գրել «Պատմութիւն Հայոց» երկասիրությունը:երկասիրությունը։ Նրանք 980-ի հուլիսի 4-ին «յեզր գետոյն, որ կոչի Ախուրեան», զրուցել են «բերան ի բերան... յաղագս պատմութեանս», այսինքն՝ միասին են քննարկել և ծրագրել աշխատության թե՛ կառուցվածքը և թե՛ բովանդակությունը:բովանդակությունը։ Երկի առաջին (Ա) գլուխը ընծայական է Անանիա Նարեկացուն: Նարեկացուն։
