[[Պատկեր:JosephWright-Alchemist.jpg|thumb|250px|Ալքիմիկոսը [[փիլիսոփայական քար]]ը փնտրելիս ([[Ջոզեֆ Ռայթ]], 1771)]]
'''Ալքիմիա''' ({{lang-lat|alchimia, alchymia}}, որը ծագում է՝ {{lang-ar|خيمياء}} al-kîmîa), նախագիտական [[քիմիա]]ն էր, որը ձևավորվել էր III–IV դարերում [[Եգիպտոսում]]: Այն միջնադարյան [[մշակույթ]]ի յուրահատուկ շերտ է:է։ Երբ քիմիան դրվեց գիտական հիմքերի վրա, ալքիմիան սկսեցին անվանել հասարակ [[մետաղ]]ներից ազնիվ մետաղներ ([[ոսկի]], [[արծաթ]]) ստանալու կեղծ արհեստ, որովհետև ալքիմիկոսները բոլոր մետաղները դիտում էին որպես ծծմբի ու [[սնդիկ]]ի միացություն:միացություն։ Ալքիմիկոսներն ունեին հատուկ ծածկագրեր, որոնցից շատերը մինչև այսօր էլ վերծանված չեն:չեն։ Ոսկին ծածկագրված էր [[արև]]ի, արծաթը՝ [[լուսին|լուսնի]], իսկ մյուս հայտնի հինգ մետաղները՝ այն ժամանակ հայտնի մոլորակների նշաններով:նշաններով։ Ալքիմիկոսների ուսումնասիրությունները նպաստեցին քիմիայի՝ որպես գիտության ձևավորմանն ու զարգացմանը. ստացվեցին բազմաթիվ նոր նյութեր, զարգացան մետաղաձուլությունը, ապակեգործությունը, խեցեգործությունը, ներկերի, թղթի, օճառի, [[ըմպելիք|ոգելից խմիչքների]] արտադրությունները:արտադրությունները։ Քաղաքների աճը և վարակիչ հիվանդությունների տարածումը հանգեցրին բժշկական քիմիայի՝ յատրոքիմիայի ստեղծմանը:ստեղծմանը։ Գիտական քիմիայի ձևավորման սկիզբը համարվում է XVII դարի 2-րդ կեսը, երբ անգլիացի գիտնական Ռ. Բոյլը տվեց քիմիական տարր հասկացության առաջին գիտական սահմանումը:սահմանումը։
Միջնադարյան ալքիմիայի հիմնական նպատակներից էր մետաղները «ազնվացնող» նյութերի հայտնագործումը:հայտնագործումը։ Հիմնականում փնտրվում էին երկու նյութ՝ «սպիտակ առյուծ» և «[[փիլիսոփայական քար]]» խորհրդավոր անվանումներով:անվանումներով։ «Սպիտակ առյուծը» հասրակ մետաղները պետք է վերածեր արծաթի:արծաթի։ Առավել կարևոր էր «փիլիսոփայական քարի» պատրաստումը, որը պետք է օժտված լիներ յուրահատուկ հատկությամբ. այն է` վերածել հասարակ մետաղները ոսկու:ոսկու։ Այն անվանում էին նաև կյանքի [[համադարման]] և կյանքի էլիքսիր:էլիքսիր։ Բացի այդ այն հանդիսանում էր հատուկ դեղորայք, որի լուծույթի ոսկե ըմպելիքի նույնիսկ շատ փոքր զանգվածների ընդունումը կնպաստեր զանազան հիվանդությունների բուժմանը, երիտասարդեցմանը, կյանքի տևողության երկարեցմանը:երկարեցմանը։
== Ալքիմիան միջնադարյան Հայաստանում ==
Քիմիական երևույթների գիտակցված օգտագործման մասին առաջին տեղեկությունները վերաբերում են [[Հայաստան]]ի, [[Միջագետք]]ի, Եգիպտոսի և [[Չինաստան]]ի տարածքներին:տարածքներին։ Հայաստանի տարածքում մետաղներ ու համաձուլվածքներ ստացվել և Միջագետք, [[Ասորեստան]] ու այլուր արտահանվել են դեռևս մ.թ.ա. IV հազարամյակում:հազարամյակում։ Ենթադրվում է, որ հանքային երկաթն առաջինն օգտագործվել է Հայաստանում մ.թ.ա. XV դարում:դարում։ Խաղողահյութի [[սպիրտ]]ային ու կաթնաթթվային խմորումները, քացախի, [[գինի|գինու]] և գարեջրի ստացումը հայերին հայտնի են եղել դեռևս մ.թ.ա. VIII դարից: դարից։
[[Հովհաննես Երզնկացի]]ն իր «Վասն նյութի ու տեսակի» (1283թ.) աշխատության մեջ զանազան տեղեկություններ է հայտնում աղերի, հանքերի, թթուների, գազերի միացման կամ տարազատման ժամանակ առաջացող նոր նյութերի վերաբերյալ:վերաբերյալ։ Նա գտնում է, որ բնության հիմքում ընկած նյութը հավիտենական է, այն կարող է փոխել իր որակը, վերածվել այլ նյութի, բայց երբեք չի ոչնչանում:ոչնչանում։ [[Մատենադարան]]ի ձեռագրերում առանձնանում են նաև [[Մատենադարանի ձեռագրերը քիմիայի մասին|ալքիմիային վերաբերող այլ հայալեզու աշխատություններ]], օրինակ՝ անանուն հեղինակների «Խրատք ոսկվո հալելու» (16-րդ դ.) և «Դեղաբուսակ» խորագրերը կրող երկերը:երկերը։
Միջնադարյան Հայաստանում քիմիական գիտելիքների բարձր մակարդակի մասին է վկայում ոչ միայն ոսկի, արծաթ, [[պղինձ]], այլև մալաքիտ, անուշադր, պաղլեղներ, [[որդան կարմիր]], աղաղանյութեր, օծանելիք արտահանելու փաստը:փաստը։ Հայ ալքիմիկոսները զբաղվել են ներկերի, թանաքների, ջնարակների, սոսինձների, դեղանյութերի պատրաստմամբ:պատրաստմամբ։ Ալքիմիական այլալեզու ձեռագրերում հաճախ հանդիպում են հայկական կավ, հայկական աղ, հայկական ձու և այլ արտահայտություններ:արտահայտություններ։ Նյութերի հետ միաժամանակ Արևելքի և Արևմուտքի երկրներ են փոխանցվել նաև ալքիմիական գիտելիքներ:գիտելիքներ։ Ըստ ռուս ակադեմիկոս Ն. Ֆիգուրովսկու՝ քիմիական գիտելիքները Ռուսաստան են անցել մասամբ Հայաստանից:Հայաստանից։
[[Կատեգորիա:Ալքիմիա]]
{{Link FA|es}}
{{Link FA|he}}
|