«Ներսես Ե Աշտարակեցի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, replaced: = → =, = → =, = → =, բ: → բ։, ը: → ը։ (13), ի: → ի։, մ: → մ։ (6), ն: → ն։ (15), չ: → չ։, ջ: → ջ։ (3), ս: → ս։, տ: → տ։, ց: oգտվելով [[Վիքիպեդիա:Ավտո...
չ clean up, replaced: → (4), ր: → ր։ (5), ): → )։, ա: → ա։ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 8.
| ժամանակ = [[1843]]-[[1857]] թթ.
| թիվ = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1770|02|13}}
| վայր = [[Աշտարակ]]
| կրթություն =Էջմիածնի ժառանգավորաց դպրոց
| մահացել=[[Փետրվարի 13]], [[1857]] թ.
Տող 31.
[[1826]] թ-ի ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ կազմակերպել է հայկական կամավորական խմբեր, անձամբ մասնակցել [[Երևան]]ի, Էջմիածնի, [[Սարդարապատ]]ի ազատագրմանը։
 
Նշանակալից դեր է կատարել [[Պարսկաստան]]ից [[հայեր]]ի ներգաղթի կազմակերպման գործում։ [[Ռուսաստան]]ի հովանավորության ներքո հայկական ինքնավարություն ստեղծելու՝ Ներսես արք. Աշտարակեցու ձգտումները շուտով հարուցել են ցարական կառավարության դժգոհությունը, և նա հեռացվել է [[Անդրկովկաս]]ից՝ նշանակվելով [[Նոր Նախիջևան]]ի և [[Բեսարաբիա]]յի հայոց թեմի առաջնորդ ([[1828]]):։
 
Ընտրվելով կաթողիկոս՝ Ներսես Աշտարակեցին վերադարձել է [[Էջմիածին]], դիմադրել Հայ եկեղեցու նկատմամբ ցարական կառավարության ոտնձգություններին, զբաղվել հասարակական, կրթական և շինարարական գործունեությամբ։ Նրա ջանքերով կարգավորվել են Մայր աթոռի և [[Կոստանդնուպոլիս]]ի հայոց պատրիարքարանի հարաբերությունները։
Տող 39.
Էջմիածնում, Ներսես Ե Աշտարակեցի կաթողիկոսի շիրմաքարին փորագրված է` ''«Պաշտպան հայրենյաց»'':
 
Նրան հաջորդել է [[Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցի]]ն։
 
== Գործունեությունը ==
Տող 45.
1840-ական թթ. կեսից Ներսես Աշտարակեցու ուշադրության կենտրոնում առավելապես տնտեսական խնդիրներն էին։ Նրա առաջնահերթ նպատակն է դարձել վերականգնել կաթողիկոսի՝ ''«Պոլոժենիե»''-ով ոտնահարված իրավունքները։ Դրա համար հարկ էր կայունացնել Հայ եկեղեցու տնտեսական վիճակը։ Նրա գահակալությունը եղել է անզիջում պայքար Հայ եկեղեցու ազգային ավանդական կարգի պահպանման համար, և այդ պայքարում կաթողիկոսը հաճախ է անտեսել ''«Պոլոժենիե»''-ն և գործել ինքնուրույն։ Իր ձեռքում կենտրոնացնելով եկեղեցական ողջ իշխանությունը՝ Ներսես [[Կաթողիկոս]]ը չի համալրել Սինոդի կազմը, ամլության է մատնել նրա գործունեությունը՝ չհաստատելով Սինոդի արձանագրությունները։ Թեմերում իր նշանակած ներկայացուցիչների միջոցով սահմանափակել է թեմակալ առաջնորդների իրավունքները և աչալրջորեն վերահսկել աթոռապատկան եկամուտները։
 
Չբավարարվելով այդ ամենով՝ կազմել է տվել Հայ եկեղեցու նոր կանոնադրություն, որով Հայ եկեղեցու գործերի վարչությունը կենտրոնացվել է կաթողիկոսի ձեռքում։ Իր հիմքում ունենալով Հայ եկեղեցու ավանդական կարգը, այն իրենից ներկայացրել է ''«Պոլոժենիե»''-ին բոլորովին հակադիր մի կանոնադրություն։ Այդ պատճառով այն չի ներկայացրել ցարական կառավարության հաստատմանը՝ քաջ գիտակցելով, որ վերջինս հավանություն չի տալու դրան, սակայն գործել է համաձայն Հայ եկեղեցու կանոնադրության իր տարբերակի։ Դրանով նա ի չիք է դարձրել ցարական կառավարության հետապնդած նպատակները։ Կաթողիկոսը, շատ շուտ հասու լինելով ցարիզմի իրական նպատակներին և ազատվելով [[Ռուսաստան]]ի հովանավորության ներքո հայկական ինքնավարություն ստեղծելու պատրանքներից, իր տիրական ձեռքով ուղղություն է տվել ազգային-պահպանողական մի հոսանքի, որի խնդիրն ամենից առաջ Հայ եկեղեցու ազգային ոգու և ավանդական կարգի պահպանումն էր:էր։
 
1826-1828 թթ. ռուս-պարսկական պատերազմի առաջին օրերից սկսած` Ներսես Աշտարակեցին կազմակերպչական մեծ աշխատանք է կատարում հայության մեջ։ Պատերազմի սկզբին նա մի հայրենասիրական կոչ է ուղղում բովանդակ հայ ժողովրդին։, որով հարդորում էր զենք վերցնել և ռուս զինվորների հետ ուս ուսի տված կռվել թշնամու դեմ։ Թիֆլիսում կազմակերպելով հայկական կամավորական ջոկատներ` մասնակցում է ռուսական զորքերի երևանյան երրորդ արշավանքին։ 1827 թ. ռուսական զորքերը կամավորական ջոկատների հետ միասին գրավում են Երևանը։ Մի քանի օր անց ստեղծվում է Երևանի ժամանակավոր վարչություն, որի կազմի մեջ ընդգրկվում է նաև Ներսես Աշտարակեցին։ Նրա ջանքերով անմիջապես կազմվում է 1000 հոգուց բաղկացած հայկական մի զորամաս, որը ռուսական զորքերի հետ ապահովելու էր կարգ ու կանոնը երկրում։
Ներսես արքեպիսկոպոսի ռուսանպաստ դիրքորոշումը, ռուսական զորքերին ու իշխանություններին ցույց տված ծառայությունները բազմիցս արժանանում են ցարական կառավարության բարձր գնահատականին։ 1828 թ. հունվարին Ներսես Աշտարակեցուն շնորհվում է Ալեքսանդր Նևսկու շքանշան։
Ներսես Աշտարակեցին իր եռանդուն գործունեությունը շարունակում է նաև ռուս-պարսկական պատերազմից հետո, երբ Արևելյան Հայաստանը միացվում է Ռուսաստանին։ Նրա գլխավոր հոգսը դառնում է պարսկահայերի ներգաղթի կազմակերպումը։ Գիտակցելով ներգաղթի կարևորությունը հայերի ազգահավաքման գործում` Ներսես Աշտարակեցին հատուկ պատվիրակների միջոցով բացատրական լայն աշխատանք է ծավալում պարսկահայերի շրջանում` հորդորելով նրանց գաղթել Արևելյան Հայաստան։ Իսկ երբ սկսվում է գաղթը, նա ջանք չի խնայում` հայկական մարզում գաղթականների ընդունման, բնակեցման և կյանքի համար քիչ թե շատ տանելի պայմանների ստեղծման համար:համար։
Ռուս-պարսկական պատերազմից հետո Կովկասում ռուսական բանակի հրամանատար գեներալ Ի. Պասկևիչը հալածանքներ է սկսում Հայաստանի ինքնավարության համար պայքարող հայ գործիչների դեմ, որոնցից ամենանշանավորը Ներսես Աշտարակեցին էր:էր։ Անտեսելով Աշտարակեցու մատուցած ծառայությունները` Պասկևիչը ամեն ինչ անում է` նրան պատերազմից հեռացնելու համար:համար։ Աշտարակեցին մեղադրվում է մուսուլման բնակչությանը հալածելու, արքունի գանձարանի հաշվին Էջմիածնի հարստությունները մեծացնելու, հայկական բանակ կազմակերպելու կեղծ մաղադրանքների մեջ։ Նա շուտով ազատվում է Երևանի ժամանակավոր վարչության անդամությունից, իսկ 1828 թ. մայիսին որպես թեմի առաջնորդ ուղարկվում է հեռավոր Բեսարաբիա:Բեսարաբիա։ Այս քայլով ցարական իշխանությունները ցանկանում էին անվանի հոգևորականին հեռու պահել հայոց պետականության վերականգնման համար պայքարից։
 
Եկեղեցու և կառավարության հարաբերություններում արմատական դիրքորոշում որդեգրած Ներսես Աշտարակեցին վարել է շատ ավելի զգուշավոր քաղաքականություն, երբ խոսքը [[հայ]] ժողովըրդի և տվյալ տերության ([[Ռուսաստան]], [[Թուրքիա]], [[Պարսկաստան]]) փոխհարաբերությունների մասին էր:էր։ Իր կոնդակներով, գրություններով շարունակաբար հորդորել է հայության տարբեր հատվածներին զերծ մնալ անխոհեմ քայլերից, որոնք առաջ կբերեին տվյալ տերության դժգոհությունը և հակազդեցությունը։
 
== Պատկերներ==