«Գուգարք նահանգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

| ներառում = 10

| Տարածք=

| տոհմ =[[Սյունիներ]]

| Կազմում է=

| Պատմական ազգային կազմ = [[Հայեր]]

| Ներկայիս ազգային կազմ = [[Հայեր]], [[Վրացիներ]]

| Ներկայիս դավանանք= {{դրոշավորում|ՀԱԵ}}, {{դրոշավորում|Վրաց ուղղափառ եկեղեցի}}

| աշխարհի քարտեզ =

'''Գուգարք''', [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքի]]ի տասներեքերորդ նահանգը։

Հույն պատմիչները հիշատակում են Գոգարենե անվանաձևով։ Ունի էթնիկական ծագում։ Արևելքից սահմանակից է եղել [[Ուտիք]], հարավից՝ [[Այրարատ]], արևմուտքից՝ [[Տայք]] նահանգներին, հյուսիսից՝ [[Վիրք|Վիրքին]]։ ին։ Գուգարքը մթա VIII դ մտել է [[Ուրարտու|Ուրարտական]], մթա IV-II դդ՝

[[Երվանդունիներ|Երվանդունիների]]ի հայկական պետության կազմի մեջ։ [[Արտաշեսյաններ|Արտաշեսյան]] և [[Արշակունիներ|Արշակունի]] թագավորների ժամանակ Գուգարքը Մեծ Հայքի չորս սահմանապահ բդեշխություններից մեկն էր։ 387–ին, [[Բյուզանդիա|Բյուզանդիայի]]յի և Իրանի միջև Մեծ Հայքի բաժանմամբ Գուգարքը, բացառությամբ Տաշիր գավառի, միացվեց Վիրքին։ Գուգարքի կազմում էին [[Ձորոփոր]], [[Կողբոփոր]], [[Ծոբոփոր]], [[Տաշիր]], [[Թռեղք]], [[Կանգարք]], [[Արդահան]], [[Վերին Ջավախք]] և [[Կղարջք]] գավառները։

652–ի հայ–արաբական համաձայնագրով [[Թեոդորոս Ռշտունի|Թեոդորոս Ռշտունին]]ն վերամիավորել է նաև Գուգարքը։ VIII դ Գուգարքի արևմտյան գավառները մտել են Տփղիսի արաբական ամիրայության, IX դ կեսից՝ վրաց [[Բագրատունիներ|Բագրատունիների]]ի տիրույթների մեջ, իսկ արևելյան գավառները՝ հայ Բագրատունիների։ 969-970–ին արևելյան Գուգարքում Հայոց թագավոր [[Աշոտ Գ]] Ողորմածի որդի Գուրգենը հիմնել է թագավորություն՝ [[Շամշուլդե]] կենտրոնով։ 1065–ին այս թագավորության կենտրոնը տեղափոխվել է Լոռե բերդաքաղաքը, որի համար այն կոչվել է նաև Լոռու թագավորություն։ XI դ վերջին և XII դ սկզբին Լոռու թագավորությունը տիրել են սելջուկ նվաճողները։ Իսկ 1118-1123–ին այն սելջուկներից գրավել է [[Դավիթ Շինարար]] թագավորը և տվել վրաց [[Օրբելիներ| Օրբելիներին]]։ ին։ Ճնշելով Օրբելիների խռովությունը 1177–ին՝ վրաց Գեորգի III թագավորը Լոռե բերդաքաղաքը հանձնել է ղփչաղներին, իսկ 1185–ից՝ [[Զաքարյաններ| Զաքարյաններին]]։ ին։ XII-XIII դդ Գուգարքում կալվածներ են ունեցել նաև [[Մամիկոնյաններ|Մամիկոնյանները]]ը և [[Արծրունիներ|Արծրունիները]]։ը։ [[Կյուրիկյաններ|Կյուրիկյանների]]ի և [[Զաքարյաններ]]ի օրոք արևելյան Գուգարքը եղել է հայ մշակույթի ու գիտության կենտրոն։ Զարգացած էր գորգագործությունը, թայտամշակությունը, մետաղագործությունը։ Արևելյան Գուգարքում ապրել և ստեղծագործել են միջնադարյան ականավոր գիտնականներ [[Հովհաննես Սարկավագ|Հովհաննես Սարկավագը]]ը, [[Գրիգոր Տուտեորդի|Գրիգոր Տուտեորդին]]ն և [[Մխիթար Գոշ|Մխիթար Գոշը]]։ը։

Մոնղոլների նվաճումներից հետո Զաքարյանների տիրույթ արևելյան Գուգարքը մտել է [[Գյուրջիստանի վիլայեթ|Գյուրջիստանի վիլայեթի]]ի մեջ։