«Եվրիպիդես»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, replaced: լ: → լ։ (3), ծ: → ծ։, մ: → մ։, ): → )։ oգտվելով ԱՎԲ |
չ →Կենսագրությունը: clean up, replaced: ր: → ր։ (2) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 20.
Եվրիպիդես ողբերգությունները սկսել են բեմադրվել [[մ.թ.ա. 455]]-ին, սկզբում մեծ հաջողություն չեն ունեցել, քանի որ և գաղափարական, և կառուցվածքային առումով նորույթներ էին։ Ընդհանրապես, մեծ ողբերգակի դրամատիկական ժառանգությունն ըստ արժանավույն գնահատվել է միայն նրա մահվանից հետո։ Կյանքի օրոք նա ողբերգակների մրցույթում միայն երեք անգամ է հաղթող ճանաչվել։
Եվրիպիդեսը մենասեր, մռայլ մարդ էր, սիրում էր առանձնանալ ու ստեղծագործել. շատ հարուստ գրադարան
Քաղաքական կյանքին չէր մասնակցում, սակայն իր գրվածքներում միշտ անդրադարձել է ժամանակի կարևոր իրադարձություններին ու խնդիրներին։ Ժամանակակիցները համարում էին Եվրիպիդեսին կնատյաց` կապելով այն նրա դժբախտ անձնական կյանքին (նա ամուսնացել է երկու անգամ` անհաջող)։
Տող 26.
[[մ.թ.ա.408]] ընդունելով [[Մակեդոնիա]]յի արքա [[Արքելաոս]]ի հրավերը մեկնում է այդ երկիր, որտեղ և վախճանվում է [[մ.թ.ա.406]]։ Չար լեզուները նրա մահվան շուրջը հորինել են երկու լեգենդ. դրանցից մեկի համաձայն` Եվրիպիդեսին հոշոտել են շները, մյուսի համաձայն` նրա կնատյացությունից զայրացած կանայք։
Հունական դրամատոիրգիայի երեք տաղանդավոր ներկայացուցիչներն են՝ Էսքիլեսը, Սոփոկլեսը և Եվրիպիդեսը։ Եվրիպիդեսը տասնհինգ տարով փոքր էր Սոփոկլեսից, նա ծնվել է մ.թ.ա. 480-406 թթ. Սալամինում, ըստ ավանդության, հենց այն օրը, երբ տեղի է ունեցել Սալամինի ճակատամարտը։ Եվրիպիդեսի սոցիալական ծագումը ստույգ հայտնի չէ։ Ըստ որոշ տեղեկությունների, նրա հայրը խանութպան էր, իսկ մայրը` մրգավաճառ։ Ավելի հավանական է, որ Եվրիպիդեսը հարուստ տոհմի շառավիղ էր, քանի որ նա փայլուն կրթություն է ստացել։ Պատանեկան տարիներին ապագա ողբերգակը նկարչական ընդունակություններ է ցուցաբերել։ Ստացել է բազմակողմանի կրթություն, սովորել է նաև մարմնամարզություն և նկարչություն։ Մոտ է եղել ժամանակի աղատախոհ փիլիսոփաներ Անաքսագորասի, Պրոտագորասի, Պրոդիկոսի հետ` որոնց ազդեցության տակ ձևավորվել է նրա աշխարհայացքը։ Քաղաքական հայացքներով հարել է «չափավոր» դեմոկրատներին, սակայն հասարակական կյանքի, կրոնական հարցերում մեծ ազատախոհություն է դրսևորել։ Եվրիպիդես ողբերգությունները սկսել են բեմադրվել մ.թ.ա. 455-ին , սկզբում մեծ հաջողություն չեն ունեցել, քանի որ և գաղափարական, և կառուցվածքային առումով նորույթներ էին։ Ընդհանրապես, մեծ ողբերգակի դրամատիկական ժառանգությունն ըստ արժանավույն գնահատվել է միայն նրա մահվանից հետո։ Կյանքի օրոք նա ողբերգակների մրցույթում միայն երեք անգամ է հաղթող ճանաչվել։ Եվրիպիդեսը մենասեր, մռայլ մարդ էր, սիրում էր առանձնանալ ու ստեղծագործել. շատ հարուստ գրադարան
Սոփոկլեսը հետևյալ կերպ է բնութագրել իր տարբությունը Եվրիպիդեսից. «Ես մարդկանց պատկերել եմ այնպես ինչպես նրանք պետք է լինեն, իսկ Եվրիպիդեսը պատկերել է այնպես ինչպես մարդիք կան իրական կյանքում»։ Եվրիպիդեսի գործնեության շրջաը զուգատիպում է Աթենքի դեմոկրատիայի ճգնաժամին։ Նա քաղաքական ոչ մի կուսակցության չէր պատկանում, բայց իր ողբերգությունների մեջ արտացոլել է Աթենքի ամբողջ հասարակական կայնքի փոփոխությունները։ Եվրիպիդեսը նոր էտապ էր ստեղծել հունական դրամատուրգիայի պատմության մեջ ձևականորեն մասնակից լինելով իր շուրջը բորբոքվող քաղաքական հասարակական եռուզեռին։ Նա իր ողբերգությունների մեջ պատկերել է ժամանակի հատկություններով լի փոթորկալից կյանքը։ Նա իր ստեղծագործություններում ցուցադրել է հասարակական խավի բոլոր ներկայացուցիչներին։ Քաղաքական կուսակցությունների սուր պայքարի շրջանում Եվրիպիդեսը կասկածի տակ է առել տիրող կարգերը ու բարքերը, որտեղ կաշառակիրությունը և շողոքորթությունը հասել էին մեծ չափերի։ Եվրիպիդեսը չէր հանդուրժում անհատի որև է ճնշում, ուստի և նրա պայքարը կրոնական նապապաշտւմների դեմ ստանում է լայն ծավալ։ Օգտագործելով դիցաբանական նյութը, Եվրիպիդեսը դրա վրա հյուսում է հունական ռեալ իրականությունը և կասկածի է ենթարկում ավանդական բարոյականությունը, կրոնական ըմբռնումները։ Իսկ դիցաբանակն նյութտ Եվրիպիդեսի մոտ միայն պատրվագ է եղել ժամանակի հրատապ խնդիրները հրապարակ հանելու համար։ Հետևելով այդ խնդիրների առաջխաղացմանը Եվրիպիդեսը իր հերոսներին մարդկայնացրել է և նրանց օժտել սովորական մրդկային կրքերով։ Եվրիպիդեսը կարողացավ իր ողբերգությունների հերոսներին աստվածների դիրքերից իջեցնել սովորական մարկանց աստիճանին։ Նրանց գործող անձանց ներքին և արտաքին կերպարանքների մեջ այլևս չկար այն բարձր ոճը որը մենք տեսնում ենք Էսքիլեսի և մասամբ Սոփոկլեսի մոտ։
| |||