Վիքիպեդիա

«Սուրեն Այվազյան (երկրագետ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ clean up, replaced: → (6), → (3), → oգտվելով ԱՎԲ
clean up, replaced: : → ։ (22) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 25.
}}
 
'''Սուրեն Միքայելի Այվազյան''', երկրաբանա-հանքաբանական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր, Ռուսական բժշկատեխնիկական ակադեմիայի ակադեմիկոս, Հայկական տեխնոլոգիական ակադեմիայի ակադեմիկոս, Էներգետիկ ինվերսիաների հասարակական միջազգային ակադեմիայի, Մոնրեալի /Կանադա/ ակադեմիայի իսկական անդամ, 1961 և 1968 թթ. ՍՍՀՄ պետական մրցանակների դափնեկիր, 2006թ. Չիժևսկու անվան մեդալի և 2007 թ. Մոսկվայի նոր իրավաբանական ինստիտուտի Երևանի մասնաճյուղի ոսկե մեդալի դափնեկիր:դափնեկիր։ Սուրեն Այվազյանի ստացած բազմաթիվ պարգևներից հիշարժանը 2010թ. ԼՂՀ (Արցախ) նախագահի շնորհած “Երախտագիտություն” մեդալն է՝ Արցախի ազատագրմանը մատուցած իր մեծ ծառայությունների համար:համար։
 
Սուրեն Այվազյանը մեր ժամանակի խոշորագույն մտածողներից էր, որի հետաքրքրությունների ընգրկման շրջանակը շատ լայն էր. երկրաբանություն, գեոֆիզիկա, ֆիզիկա, քիմիա, պատմություն, լեզվագիտություն, քարտեզագրություն և այլն։ Նա գերազանց մասնագետ էր զինվորական գիտության բնագավառում` մասնավորապես, ներկայումս գործող հակահրթիռային ռադիոլոկացիոն որսիչ համակարգի տեսության հիմնադիրներից է։ Նա Հայկական Ազատագրական Բանակի հիմնի հեղինակ է, գրող և բանաստեղծ, որը մարտահրավեր կառող էր նետել աշխարհի յուրաքանչյուր հեղինակին։ Մեր հետագա սերունդներին տակավին պետք է հասկանալ և գնահատել այդ մեծ գիտնականի հայտնագործությունները։
Տող 34.
* Հայրը` Միքայել Սողոմոնի Այվազյանը, եղել է “Սովետական Վրաստան” թերթի գլխավոր խմագրի տեղակալ։
* Մայրը` Վարդիթեր Պողոսի Հեքեքյանը, եղել է Ռոմանոս Մելիքյանի աշակերտուհին։
* Եղբայրը` Հրաչյա Միքայելի Այվազյանը /1931-1998/, ֆիզիկա-մաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Նյու-Յորքի գիտությունների Ակադեմիայի իսկական անդամ, ԳԱ Աշտարակի Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի հիմնադիրներից և ղեկավարներից մեկն էր:էր։
* Կինը` Լյուդմիլա Նիկոլայի Այվազյանը, մաթեմատիկոս։
* Դուստրերը` Նունե - լեզվաբան; Գայանե - ֆիզիկա-մաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու։
Տող 43.
1957-1959 թթ. աշխատել է որպես ինժեններ ՍՍՀՄ ԳԱ կիրառական գեոֆիզիկայի ինստիտուտի Էլբրուսի արշավաղմբում։ Աշխատելով պաշտպանական թեմայով` ավագ եղբոր հետ միասին փորձարարությամբ հայտնաբերել է սպեկտրի ինֆրակարմիր տիրույթում ալիքների երկարությունը` ճառագայթման առավելապես պղտոր միջավայրում անցման ժամանակ։ Այս հայտնագործությունը օգտագործվել է “Սոյուզ-Պ” և “Սոյուզ-ՊՊԿ” հրթիռների համար և արժանացել Պետական մրցանակի։
1959 թ. աշխատել է Հայաստանի ԳԱ նախագահությունում։
1959-60 թթ. վերծանել է ուրարտական սեպագրությունը և առաջին անգամ ընթերցել այն արխայիկ գրաբարով /վաղնջահայերեն/:։
1960 թ. ակադեմիկոս Վ. Ստրուվեի հանձնարարականով հրատարակվեց Սուրեն Այվազյանի “Հիքսոսները” աշխատությունը, որը նա համարում էր ուշադրության արժանի գործ՝ “Հիքսոսների” անվան իր յուրահատուկ ազգային բացատրությամբ։ Այս աշխատության մեջ Այվազյանը անդրադառնում է մ.թ.ա. 1710 թ. Եգիպտոսի գրավմանը։ Այդ օտար զորքերը եկել էին Արարատյան լեռնաշխարհից և իրենց անվանում են “հակ”, կամ դրա նման մի բան, քանի որ եգիպտական լեզվում չկան այդպիսի հնչյուններ, այնտեղ հալեցնելով մետաղ են ստանում, որից կարծրը աշխարհում չկա:չկա։ Արագավազ և ուժեղ կենդանիները, որոնք լծված էին մարտակառքերին և ամուր զենք ու զրահը և սրերը, որոնք եգիպտացիները երբեք չէին տեսել, նրանց արագ հաղթանակ բերեցին։ Այսպես է մ.թ.ա. IV դարում պատմում եգիպտական քուրմ Մանեթոնը։ Այվազյանը բազմաթիվ փաստերի հիման վրա ապացուցում է, որ “հիքսոսները” հնագույն հայերն են։
“Հիքսոսները” եգիպտացիներին ծանոթացրեցին երկաթի ստացման տեխնոլոգիային (այդ փաստը հաստատում են աշխարհի շատ գիտնականներ, ընդունելով որ երկաթի ստացումը մ.թ.ա. II հազարամյակի առաջին կեսին կատարվել է Հայկական լեռնաշխարհում և այդ ժամանակ գոյություն ուներ “հիքսոսների” հայրենիք Հայասա պետությունը՝ “հայերի բնօրրանը” տ. Գ. Ղափանցյան)։
1963 թ. հայտնաբերել և 1965-66 թթ. հնեաբանական արշավախմբի կազմում պեղումներ է կատարել մ.թ.ա. III-II հազարամյակների Մեծամորի հնագույն լեռնամետալուրգիական օբյեկտում, որի հիման վրա ապացուցել է “Հայոց պատմահայր” Մովսես Խորենացու հնագույն Հայաստանի գոյության տեսության արդարացիությունը։
Տող 57.
1969-1971 թթ. հիմնել և ղեկավարել է Հայաստանի երիտասարդ գիտնականների խորհուրդը։
1972 թ. ՍՍՀՄ բարձրագույն Ատեստացիոն հանձնաժողովի կողմից արժանացել է գիտության և տեխնիկայի պատմության գծով ավագ գիտաշխատողի կոչման։
1972-73 թթ. ստեղծել է ֆիզիկական մաթեմատիկայի նոր ուղղություն` ռեգրավեկտորային անալիզ /գրավիտացիոն դաշտերի մաթեմատիկա/:։ Անցկացրել է մի շարք փորձարկումներ ռադիոակտիվ վարակման, դեզակտիվացման և մագնիսական դաշտում լազերային ճառագայթի շեղման ուղղությամբ։
1973 թ. հրատարակել է “Երկրագնդի կազմավորումը” մենագրությունը, որից հետո Մոսկվայում անցել է նախապաշտպանություն ֆիզիկա-մաթեմատիկական գիտությունների դոկտորի կոչման համար:համար։
1974 թթ. հայտնաբերել է նյութերի կոնցենտրացման /կուտակման/ պրոցեսները տիեզերական օբյեկտներում և ցույց է տվել Գալակտիկայի էվոլյուցիոն զարգացման ընթացքը գրավիտոնից մինչև նեյտրոնային աստղային օբյեկտները։
1976-77 թթ. ստեղծել է գրական ստեղծագործությունների շարք։
1976 թ. դարձել է Էներգետիկ ինվերսիաների հասարակական միջազգային ակադեմիայի իսկական անդամ գեոինվերսիաներին և տիեզերական երկրաբանությանը նվիրված հետազոտությունների շարքի համար:համար։
1978-80 թթ. գրել է «Զրադաշտի տիեզերքը» պատմավեպը։
1980 թ. ստեղծել է “Հայաստանի պատմական քարտեզներ” ատլասը /50 քարտեզ/, որը ներառում է մ.թ.ա. 2107 թ. մինչև մ.թ. 428 թ.:։ /քարտեզները ստեղծվել էին այդ տարիների Հայաստանի ՍՍՀ արտաքին գործերի նախարար Ջոն Կիրակոսյանի նախաձեռնությամբ/:։
1986 թ. մի շարք աշխատություններում նա ապացուցել է, որ հնդիրանական ցեղախմբերից իրանական և հնդկական ազգերի կազմավորման և հետագա հոգևոր-մշակութային և տնտեսական զարգացման գործերում մեծ ներդրումներ են ունեցել թե՛ հայերը և թե՛ պրոտոռուսները։ Նա դա ապացուցում է հայերեն, ռուսերեն և սանսկրիտ երեք լեզուներում եղած ընդհանուր բառերով և բառարմատներով։ Հայերը առաջինն էին նաև գյուղատնտեսական գործիքների, անիվի, սայլի, մարտակառքի, պատրաստման, ձիու, այծի և ոչխարների վարժեցման, պղնձի, բրոնզի և երկաթի մշակման գործում։ Եվ բերեցին միաստվածության, ընտանիքի և աստվածային օրենքների գաղափարը։
1968-1988 թթ. աշխատել է Հայգիպրոցվետմետում /գունավոր մետալուրգիայի գիտահետազոտական ինստիտուտում/ որպես գիտատեխնիկական ինֆորմացիոն բաժնի վարիչ, հրատարակել է ինստիտուտի գիտական աշխատությունների ժողովածուները և գիտական հաղորդագրությունները։
Ս.Այվազյանը առանձին ճանաչում ձեռք բերեց հատկապես 1978-1988 թթ., երբ նա ՍՍՀՄ ղեկավարներ Լ.Ի. Բրեժնևին, Ա.Ն.Կոսիգինին, Մ.Ս.Գորբաչովին բաց նամակներ ուղարկեց, որոնցում ընգրկված էր Լեռնայիմ Ղարաբաղի ու Նախիջևանի տարածքների բուն հայկականությունը։ Իր եզրահանգումները նա հավաստում էր փաստական նյութերով։ Հետագայում Այվազյանը դարձավ Ղարաբաղյան շարժման ակտիվ գաղափարախոսներից մեկը։ Նա նախաձերնեց ստորագրահավաք Արծախը Հայաստանին վերամիավորելու օգտին, ինչպես նաև կազմակերպեց դրամական միջոցների հանգանակություն ինքնապաշտպանության ջոկատները զենքով ու զինամթերքով ապահովելու համար:համար։
1989 թ. մայիսին Ղարաբաղ զենք տեղափոխելու մեղադրանքով ձերբակալվել է և մինչև 1993 թ. մարտ ամիսը անցկացրել բանտում /այդ թվում նաև ՍՍՀՄ ՊԱԿ-ի Լեֆորտովոյի մեկուսարանում/:։ Այդ տարիներին` գտնվելով փականքի տակ, գրել է “Այր Հայրենյաց” պատմավեպը, “1001 հայրեն” բանաստեղծությունների շարքը, “Լեֆորտովյան տեսիլքներ” գրական շարքը։ Գտել և դուրս է բերել գրավիէլեկտրամագնիսական դաշտի միացյալ ցիկլը, որը կաղված է երկրագնդի միջուկում թերմոմիջուկային սինթեզի ռեակցիայի ընթացքից։
1993 թ., բանտից դուրս գալուց անմիջապես հետո, հիմնել է “Դաշնակցություն’’ թերթը և դարձել նրա գլխավոր խմբագիրը։
1994 թ. ստեզծել է Հայաստանի ռեֆորմների ասոցիացիան և դարձել “Արամազդ” հայերեն և ռուսերեն թերթերի գլխավոր խմբագիրը։
Տող 81.
== Ստեղծագործություններ ==
 
Սուրեն Այվազյանը թողել է գիտամշակութային հարուստ ժառանգություն` 300 գիտական աշխատություն, այդ թվում` 36 մենագրություն, արձակ գործեր, բանաստեղծությունների ժողովածուներ, տասնյակ երգեր:երգեր։
Ահա նրա որոշ աշխատությունների ցանկը.
# Հիքսոսները։ /մենագրություն/, Երևան, 1960
# Հայկական սեպագրերի վերծանումը։ /մենագրություն/:։ Հայկ. ՍՍՀ ԳԱ, Երևան, 1963
# Վալենտական իզոտոպների միանմանության շարքերը։ /մենագրություն/ Հայկ. ՍՍՀ ԳԱ երկրաբանության ինստիտուտ, Երևան,1 967
# Երկրաֆիզիկայի 20 պատառիկ /ֆրագմենտ/:։/մենագրություն/ “Հայաստան” հրատ., Երևան,1970
# Արևը և մոլորակները։ /մենագրություն /,“Հայաստան” հրատ., Երևան, 1971
# Բնագիտության որոշ դրույթների մեկնաբանություն։ /մենագրություն/, “Հայաստան” հրատ., Երևան, 1972
Տող 93.
# Հնգաչափ կոնտինիումի կոորդինատների բացարձականության տեսություն։ /մենագրություն /, Երևան, 1995
# Բռնակալի ողբերգությունը։Ապոկալիպսիս։ /դրամա 3 գործողությամբ/, Երևան, 1996
# Հայկական ռադիոն հարցնում է /անեկդոտների ժողովածու/:։ Երևան, 1998
# ХХ դարի վերջի երեք ֆենոմենները։ /Գիրքը ուղղված է ՄԱԿ-ին, աշխարհի երկրների գիտությունների ակադեմիաներին և Նոբելյան մրցանակի հանձնաժողովին/:։ “Մխիթար Գոշ” հրատ., Երևան, 1999
# Տարօրինակությունների և օրինաչափությունների աշխարհում։ Երևան, “Ֆենոմեն”, 2000
# Ռուսաստանի պատմություն. Հայկական հետք։ “Կռոն-պրես” հրատ., Մոսկվա, 2000
# Հայաստանի պատմության որոշ խնդիրների մասին։ /ռուսերեն և հայերեն/, Երևան, 2000
# Կյանքի պատառիկներ:պատառիկներ։ Երևան, “Ֆենոմեն”, 2001
# Այր Հայրենյաց։ /պատմավեպ հայերեն և ռուսերեն/:։ Երևան, “Ֆենոմեն”, 2002:2002։ Գիրքը նվիրված է Հայաստանի հերոսական զինված ուժերին։
# Փառանձեմ թագուհին և իշխան Կամսարականը։ /պատմավեպ/, Երևան, 2006
# Երկու բռնապետեր. Ստալինի հանելուկները։ /դրամա/, Երևան, “Ֆենոմեն”, 2006
# Հայաստանը և Աստվածաշնչյան պատումները։ Երևան, 2006
# Հայաստանի և տիեզերքի իմ ընկալումները։ Երևան, “Ֆենոմեն”, 2008
# 1980 թ. Ս. Այվազյանը կազմել է “Հայաստանի պատմական քարտեզները”, որոնք ընդգրկում են հնագույն և հին ժամանակաշրջանները /մ.թ.ա. 2107- մ.թ. 428 թթ./, և չունեն նմանօրինակը համաշխարհային քարտեզագրության պրակտիկայում։ Այն ստեղծվել է Մովսես Խորենացու փաստական նյութերի հիման վրա:վրա։ Քարտեզներին կցված են մեկնաբանություններ հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով։ Ատլասը հրատարակվել է 2002 թ., վերահրատարակվել է 2003 թ.:։
 
{{DEFAULTSORT:Այվազյան, Սուրեն Միխաիլի}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սուրեն_Այվազյան_(երկրագետ)» էջից