'''Փյունիկիա''' (Փյունիկե, {{lang-el|Φοινίκη}}, ''Phoiníkē''), հնագույն պետություն [[Միջերկրական ծով]]ի արևելյան ափին:ափին։ Փյունիկիայում բնակվել են փյունիկեցիներ, որոնք այնտեղ են եկել Էրիթրեական ծովի ափերից:ափերից։ Հավանական է, մ.թ.ա. V-IV հազարամյակներթում փյունիկեցիները Միջերկրական ծովի ափին հիմնել են բնակավայրեր, որոնք աստիճանաբար դարձել են առևտրաարհեստավորական և նավահանգստյան կենտրոններ՝ Սիդոն, Տյուրոս, Բիբլոս:Բիբլոս։ Մ.թ.ա. II հազարամյակում Փյունիկիան գյուղատնտեսական տարածքներ ունեցող քաղաք-պետությունների համախմբություն էր:էր։ Փյունիկիան իր աշխարհագրական հարմար դիրքի շնորհիվ գործուն մասնակցություն է ունեցել [[Միջագետք]]ի ու [[Նեղոս]]ի հովտի հետ ցամաքային առևտրին, տիրել է Միջերկրականի ծովային ուղիներին:ուղիներին։ Մ.թ.ա. II հազարամյակի սկզբին գտնվել է եգիպտական փարավոնների գերիշխանության տակ, ինչը, սակայն, Փյունիկիայի քաղաք-պետություններին րի խանգարել դիվանագիտական հարաբերություններ պահպանել Հյուսիսային [[Միջագետք]]ի պետությունների հետ:հետ։ Մ.թ.ա. XIII-XIIդդ. Փյունիկիայի քաղաքները ազատագրվել են եգիպտական լծից:լծից։ Մ.թ.ա. Xդ. Տյուրոսի թագավոր Ածիրամը Փյունիկիայի տարծքում կազմել է Տյուրես- Սիդոնի միացյալ թագավորությունը, դարձել Փյունիկիայի ամբողջ ծովափի հեգեմոնը:հեգեմոնը։ Նրա օրոք Իսրայել-Հուդայի թագավորության հետ հաստատվել է ռազմաքաղաքական սերտ դաշինք:դաշինք։ Տյուրոսն աստիճանաբար կորցրել է իր ազդեցությունը, և մ.թ.ա. Xդ. վերջին Փյունիկիայի քաղաքները դարձել են ինքնուրույն:ինքնուրույն։ Մ.թ.ա. II-I դդ. Փյունիկիայի պետության մեջ նշանակալից երևույթ էր Միջերկրականի կենտրոնական և արևմտյան ափերի գաղութաբնակեցումը:գաղութաբնակեցումը։ Փյունիկեցի առևտրականներն ու ծովահեններն այդտեղ թափանցել են դեռևս մ.թ.ա. II հազարամյակի կեսին:կեսին։ Փյունիկիան գաղութներ է հիմնել Հարավային Իսպանիայում, Սիկիլիայում, Սարդինայում, Հյուսիսային Աֆրիկայում:Աֆրիկայում։ Մ.թ.ա. IX-VIIդդ. այդ գաղութները ձեռք են բերել քաղաքական ինքնուրույնություն և աստիճանաբար մտել են փյունիկյան նախկին գաղութ Կարթագենի պետության մեջ:մեջ։ Փյունիկիայի քաղաքները մ.թ.ա. VIII-VIIդդ. ենթարկվել են ասորեստանցիների հարձակմանը:հարձակմանը։ Մ.թ.ա. VIIIդ. Փյունիկիայի հյուսիսում հիմնվել է ասորեստանյան կուսակալություն:կուսակալություն։ Սակայն Փյունիկիայի քաղաքները պահպանել են ներքին ինքնավարությունը և սեփական թագավորների իշխանությունը:իշխանությունը։ Մ.թ.ա. 722-ին ասորեստանցիները ձնշել են տյուրոսցիների, իսկ 701-ին՝ Փյունիկիայի հարավում Սիդոնի գլխավորած ապստամբությունը:ապստամբությունը։ Մ.թ.ա. 677-ին Սիդոնը կործանվել է, իսկ Բիբլոսը, Տյուրոսը և այլ քաղաքներ ճանաչել են Ասորեստանի գերիշխանությունը:գերիշխանությունը։ Մ.թ.ա. 605-ի Ասորեստանի անկումից հետո Փյունիկիան դարձել է կռվախնձոր Նոր Բաբելոնյան թագավորության և Եգիպտոսի միջև:միջև։ Մ.թ.ա.539-332-ին մտել է Աքեմենյան պետության կազմի մեջ:մեջ։ Փյունիկիայի նավատորմը պարսիկների կողմից գործուն մասնակցություն է ունեցել մ.թ.ա. 500-449-ի հույն-պարսկական պատերազմներին:պատերազմներին։ Մ.թ.ա. IV-I դդ. Փյունիկիան գտնվել է [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]], Պտղոմեյանների, Սելևկյանների պետության կազմի մեջ:մեջ։ Մ.թ.ա. II-Iդդ. [[Կիպրոս]]ում ստեղծվել է հունա-փյունիկիական թագավորություն:թագավորություն։ Մ.թ.ա. Iդ. 1-ին կեսին Փյունիկիան գտնվել է Տիգրան Բ Մեծի հայկական պետություն, այնուհետև մտել թ հռոմեական Ասորիք պրովինցիայի կազմի միջ:միջ։ Փյունիկիցիներն աստիճանաբար ձուլվել են [[Ասորիք]]ի մյուս բնակչությանը:բնակչությանը։
{{ծանոթագրություններ|#Հայկական Սովետական Հանրագիտարան}}
