Վիքիպեդիա

«Դավադրության տեսություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ clean up, replaced: : → ։ (17) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
[[Պատկեր:rammstein-amerika.jpg|250px|thumb|right|Ըստ մի դավադրության տեսության՝ [[ԱՄՆ|Ամերիկան]] երբեք [[Լուսին|Լուսնին]] ոտք չի դրել, այլ տեսահոլովակ է տեսագրել [[Երկիր|Երկրի]] վրա: Պատկերը՝ տեսարան [[Ռամշտայն]] մետալ խմբի Ամերիկա տեսահոլովակից:]]
 
'''Դավադրության տեսությունը''' (անգլերեն՝ ''Conspiracy theory'') մի վիճելի տերմին է, որը վերաբերվում է որևէ փորձնական տեսության, որ մի պատմական կամ ներկա իրադարձությունը բացատրում է իբրև մի գաղտնի պլանի արդյունք՝ սովորաբար հզոր [[Մաքիվելիանիզմ|մաքիավելիական]] դավադիրների կողմից<ref>{{cite web | url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/conspiracy%20theory | title=Դավադրության տեսություն Merriam Webster բառարանից (անգլերեն)}}</ref> ինչպես մի «գաղտնի թիմ» կամ «ստվերային կառավարություն»:։<ref name="Domhoff 2005">{{cite paper| last = Domhoff | first = G. William | authorlink = G. William Domhoff | title = Ոչ Մի Դավադրություն Չկա (անգլերեն)| year = 2005 |url = http://sociology.ucsc.edu/whorulesamerica/theory/conspiracy.html}}</ref>
 
Դավադրության տեսությունները հաճախ [[թերահավատություն|թերահավատությամբ]] են դիտվում, որովհետև դրանք հակադրվում են պատմական կամ ներկա իրադարձությունների [[բուհական վերլուծում]]ի հետ և վճռորոշ վկայություններով չեն հովանավորվում:հովանավորվում։<ref name="Domhoff 2005"/> Այդ պատճառով էլ տերմինը հաճախ վանելիորեն է օգտագործվում, փորձելով բնութագրել մի հավատ իբրև այլաշխարհիկորեն կեղծ, և ներկայացված քմահաճ անձի կամ խելագար երիզում գտնվող խմբի կողմից:կողմից։ Այսպիսի բնութագրումն հաճախ գիտավեճի թեմա է լինում իր հնարավոր անարդարության և անփութության պատճառով:պատճառով։<ref>Fenster, M. 1999. Դավադրության տեսություններ՝ Գաղնիություն և ուժը ամերիկական մշակույթում (անգլերեն): Minneapolis: Univ. of Minnesota Press.</ref>
 
20-րդ դարի վերջին և վաղ 21-րդ դարում, դավադրության տեսությունները [[հասարակական լրատվամիջոց]]ներում կենցաղային են դարձել, որը տեղ է տվել դավադրության տեսության առաջանալ իբրև [[մշակութային երևույթ]]:։ Հետևաբար, դավադրության տեսություններին հավատալը հասարակագետների, հոգեբանների և [[բանահյուսություն|բանահյուսության]] փորձագետների համար հետաքրքրական թեմա է դարձել:դարձել։<ref>Barkun, Michael. 2003. ''Դավադրության մշակույթ՝ Ապոկալիպտիկական Տեսիլքներ Ժամանակակից Ամերիկայում (անգլերեն)'': Berkeley: Univ. of California.</ref>
 
==Քննադատություն==
Դավադրության տեսությունները լայն քննադատության թեմա են ակադեմիկոսների, քաղաքագետների, և [[հասարակական լրատվամիջոց]]ների կողմից:կողմից։
 
===Վավերականություն===
Հավանորեն մի դավադրության տեսության ամենավիճելի մասը դա առանձին տեսության ճշմարտության մասին համաձայնության հասնելն է՝ թե իր հետևորդների և թե ընդդիմախոսների կողմից բավարարվածությամբ:բավարարվածությամբ։ Դավադրության առանձին մեղադրանքները իրենց ճշմարտանմանության մեջ լայնորեն են տարբերվում, սակայն որոշ ընդհանուր ստանդարտներ կարելի է օգտագործել իրենց հավանական ճշմարտական արժեքն ստուգելու համար՝
 
*[[Օկկամի ածելի]]ն - Արդյո՞ք այլընտրանքային պատմությունը հիմնական հոսքի պատմությունից փաստերի ավելի մեծ մասն է բացատրում, թե ավելի բարդ և ուրեմն ավելի քիչ օգտակար բացատրություն է նույն փաստերի:փաստերի։
*[[Տրամաբանություն]] - Արդյո՞ք առաջարկված ապացույցները հետևում են տրամաբանության կանոններին, թե օգտագործում են [[տրամաբանական կեղծիք]]ներ:ներ։
*[[Մեթոդոլոգիա]] - Արդյո՞ք առաջարկված ապացույցները լավ են կառուցված, այսինքն, հիմնավորված մեթոդոլոգիա են օգտագործում:օգտագործում։ Արդյո՞ք որևէ պարզ ստանդարտներ կան վճռելու, թե որ փաստերը կապացուցեն կամ կհերքեն տեսությունը:տեսությունը։
* [[Զրպարտող]]ներ - Քանի՞ հոգի և ինչպիսի՞ մարդիկ պետք է, որ հավատարիմ դավադիրներ լինմեն:լինմեն։
* [[Հերքելիություն]] - Արդյո՞ք կարելի է ցուցադրել թե տեսության առանձնահատուկ հայցերը կեղծ են, թե՞ «[[անհերքելի]]» է:է։
 
[[Նոամ Չոմսկի]]ն, մի [[ԱՄՆ|ամերիկացի]] ակադեմիկոս, որը [[ամերիկական հիմնադրում|ամերիկական հիմնադրման]] ուժեղ քննադատներից է, դավադրության տեսությունը հակադրում է իբրև փոքրիշատե բուհական վերլուծության հակառակը, որն ավելի շատ կենտրոնանում է հասարակապես ճանաչված հիմնարկությունների հասարակական, երկարատև վարքի վրա, քան անհատների գաղտնական կոալիցիաների վրա:վրա։<ref name="chomsky_inst_vs_conspiracy">{{cite web| last = Չոմսկի| first = Նոամ| authorlink = Noam Chomsky| coauthors =| title =9-11՝ Բուհական Վերլուծություն ընդդեմ Դավադրության Տեսություն (անգլերեն)| work =| publisher =[[Z Communications]]| date= 2006-10-06| url =http://www.webcitation.org/5Yg22mHcu |format =| doi =}}</ref><ref>{{cite web | url = http://zena.secureforum.com/znet/ZMag/articles/oldalbert19.htm | title = Դավադրության Տեսություն (անգլերեն)| author = Մայքլ Ալբերտ, Zmagazine-ի քաղվածք}}</ref>
 
==Դավադրության տեսությունները Հայաստանում==
[[Հայաստան]]ցի հասարակությունն առավել հակված է յուրաքանչյուր իրադարձության ակունքներում տեսնել դավադրության տեսություն:տեսություն։ Այդ մասին [[Երևանի Պետական Համալսարան]]ի քաղաքակրթական և մշակութային հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, արևելագետ [[Դավիթ Հովհաննիսյան]]ը բացատրել է.<ref name=z168>{{cite web | url = http://archive.168.am/am/articles/10043 | title = Դավադրության հավերժ թարմ տեսությունը| author = Լիլիթ Ավագյան|date=2007-04-01|accessdate=2009-04-28}}</ref>
 
{{քաղվածք|Ինչո՞ւ են մարդիկ սկսում քննարկել դավադրության տեսությունները, որովհետև մանրամասները շատ քիչ են հայտնի և ինֆորմացիայի պակաս կա: Եվ եթե խոսքը հայտնի քաղաքական, տնտեսական գործչի մասին է, որի լինել-չլինելը, որի գործունեությունն ինչ-որ մարդկանց խանգարում է, ոմանց՝ օգնում, հասկանալի է, որ շահերի բախման դեպքում մարդիկ փորձում են վերլուծել՝ ի՞նչ է իրականում տեղի ունեցել: Եվ երբ կա նշածս [[ինֆորմացիա]]յի պակասը, ապա մարդիկ փորձում են, հիմնվելով տրամաբանության վրա, որոշակի եզրակացություններ անել: Սակայն միշտ չէ, որ պետք է հավատալ տրամաբանությանը, որովհետև դավադրությունների տեսությունները, սովորաբար, իսկ ես հիմնվում եմ գիտական լուրջ վերլուծությունների վրա, մի քանի խիստ հատկանշական գծեր ունեն: Նախ՝ դավադրությունների տեսությունները չափազանց բարդ մեխանիզմ են, հետևաբար՝ առողջ բանականությունը միանգամից մերժում է դրանց իրականացումը: Այսինքն՝ դժվար թե բարդ կառույցը հնարավոր լինի իրականացնել քիչ թվով մարդկանցով և փոքր միջոցների ներգրավվածությամբ: Իսկ եթե մարդկանց քանակը մեծ է, ապա դավադրությունը գաղտնի պահել հնարավոր չէ: Փաստ է, որ դավադրությունները շատ են, սակայն դրանցից քչերն են իրենց նպատակին հասնում:}}
 
Ըստ [[Դավիթ Հովհաննիսյան]]ի մարդիկ հաճույքով են ընդունում նման տեսությունները, որովհետև դրանց մեջ որոշակի միստիկա կա, մարդիկ ավելի հակված են բարդ դեպքերում չվստահել պարզ բացատրություններին և փորձում են գտնել իրենց ներքին վախերն արդարացնող հիմնավորումներ:հիմնավորումներ։<ref name=z168/>
 
==Աղբյուրներ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Դավադրության_տեսություն» էջից