«Բջջակորիզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ clean up, replaced: : → ։ (18) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 11.
{{Բջիջ}}
 
'''Բջջակորիզ''' կամ '''կորիզ''', բջջի կարևոր կառուցվածքային մասը, որտեղ պահպանվում, վերարտադրվում և հաջորդ սերնդին է փոխանցվում ժառանգական ինֆորմացիան:ինֆորմացիան։ Բջջակորիզը համարվում է նաև բջջում նյութափոխանակության կարգավորման և բոլոր [[օրգանոիդ]]ների կենսագործունեության հսկողության կենտրոն:կենտրոն։<ref name="ReferenceA">Կենսաբանություն, հեղինակ Սիսակյան, էջ 24-25</ref>
 
== Հայտնագործումը ==
 
Հավանաբար բջջակորիզի հնագույն նկարագրությունը [[Անտոնի Վան Լևենհուկ]]ինն ([[1632]]-[[1723]]) է, ով [[1719]] թ. ուսումնասիրելով սաղմոն ձկան [[էրիթրոցիտ]]ները նկարագրեց նաև այդ բջիջների կորիզները:կորիզները։ Ի տարբերություն [[կաթնասուն]]ների [[էրիթրոցիտ]]ների, ձկների [[էրիթրոցիտ]]ները պահպանում են կորիզները:կորիզները։ Ավելի մանրակրկիտ նկարագրություն տվեց բուսական բջիջները ուսումնասիրող շոտլանդացի գիտնական Ռոբերտ Բրաունը [[1831]] թ., իսկ կենդանական [[բջիջ]]ներում կորիզներն առաջին անգամ նկարագրեց Թեոդոր Շվանը [[1838]] թ.:։ §Կորիզ¦ [[հունարեն]]-§Կարիոն¦, [[լատիներեն]]-§նուկլեուս¦, այդտեղից էլ կորիզի [[անգլերեն]] անվանումը` §nucleus¦:։<ref name="ReferenceB">Կենսաբանություն, հեղինակ Տիգրան Թանգամյան, էջ 54-56</ref>
[[Պատկեր:Leeuwenhoek1719RedBloodCells.jpg|thumb|left|upright=1.5|Բջջակորիզի հնագույն նկարագրությունը Անտոնի Վան Լևենհուկի կողմից, 1719 թ..]]
 
== Կառուցվածքը ==
 
Սովորաբար կորիզը կլոր է կամ օվալաձև, բայց լինում են և այլ ձևերի` խոզանակաձև, ճյուղավոր, մատնոցանման, ձողիկաձև, հատվածավոր և այլն:այլն։ Կորիզների չափերը, ձևը կախված են [[բջիջ]]ների չափերից ու ձևերից:ձևերից։ Սովորաբար կորիզը կազմում է բջջի 20%-ը:ը։
[[Բջիջ]]ների մեծ մասն ունի մեկ կորիզ, բայց կան և մեկից ավելի, նույնիսկ բազմաթիվ կորիզներ պարունակող բջիջներ:բջիջներ։ Բջիջները բազմակորիզ են. օրինակ` ստորակարգ ձևերի մոտ, [[լյարդ]]ում, [[ողնուղեղ]]ում, [[մկան]]ներում, [[ողնաշարավոր]]ների շարակցական [[հյուսվածք]]ում:ում։
Սովորական մանրադիտակով բջջակորիզը երևում է որպես մի բուշտ, որում առանձնանում է [[կորիզակ]]ը:ը։ Առանձին դեպքերում պատահում են բջիջներ, իրենց բնույթով և ֆունկցիայով երկու կորիզներով` մեծ կամ մակրոնուկլեուս և փոքր կամ միկրոնուկլեուս:միկրոնուկլեուս։ Հայտնի են նաև կորիզազրկվող բջիջներ. օրինակ` [[կաթնասուն]]ների [[էրիթրոցիտ]]ները, որոնք իրենց զարգազման ընթացքում կորցնում են կորիզը:կորիզը։<ref>Ընդհանուր Կենսաբանություն, հեղինակ Նադեժդա Բեգլարյան, էջ 110-111</ref>
Կորիզը կազմված է 4 հիմնական մասերից`
 
Տող 29.
* [[Կորիզակ]]
* [[Քրոմոսոմ|Քրոմատին]]
[[Պատկեր:Micrograph of a cell nucleus.png|thumb|left|200px|Կորիզը էլեկտրոնային մանրադիտակի տակ, մուգ մասը կորիզակն է:է։
]]
 
Տող 80.
== Բաղադրությունը ==
 
Ֆիզիկոքիմիական տեսանկյունից, բջջի կորիզն ունի ավելի խիտ կոլոիդ լուծույթ, քան [[ցիտոպլազմա]]ն:ն։ Քիմիական բաղադրությամբ կորիզը խիստ տարբերվում է բջջի մյուս բաղադրամասերից և պարունակում է`
 
* [[ԴՆԹ]]` 15%-30%
Տող 88.
* [[Կալցիում]]
* [[Մագնեզիում]]
Բջջի գրեթե ամբողջ [[ԴՆԹ]]-ն` 99%, կենտրոնացված է կորիզում, որտեղ նա սպիտակուցների հետ առաջացնում է բարդ միացություն` դեզօքսիռիբոնուկլեոպրոտեիդ:դեզօքսիռիբոնուկլեոպրոտեիդ։<ref name="ReferenceA"/>
 
== Ֆունկցիաները ==
Տող 99.
* Կորիզակում տեղի է ունենում [[ռիբոսոմ]]ների մեծ և փոքր մասերի ձևավորում
* Կարգավորում է բջջի [[օրգանոիդ]]ների քանակը
* Ապահովում է միաբջիջ օրգանիզմների շարժունակությունը:շարժունակությունը։<ref name="ReferenceB"/>
 
== Աղբյուրներ ==