«Խազարական խաքանություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, replaced: ը: → ը։ (2), մ: → մ։ (3), ն: → ն։ (3), ց: → ց։ (2), ]]: → ]]։ (2), ): → )։ (3) oգտվելով ԱՎԲ
չ clean up, replaced: թ.-ի → թվականի (4), : → ։ (5) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 5.
Առաջացել է [[VII դար]]ի կեսին, Ստորին Պովոլժիեում և Հյուսիսային Կովկասի արևելյան մասում՝ Արևմտա-թյուրքական խաքանության քայքայումից (տես Թյուրքական խաքանություն)։ Հիշատակվում է [[VII դար]]ի հայկական «Աշխարհացոյց»-ում։ Մայրաքաղաքը մինչև [[VIII դար]]ի Սեմենդերն էր ([[Դաղստան]]ում), ապա՝ Իթիլը (Աստրախանից հյուսիս)։ [[VII դար]]ի 2-րդ կեսին խազարները իրենց ենթարկեցին մերձազովյան բուլղարների մի մասին, ինչպես նաև սավիրների ու հոների թագավորությունը մերձափնյա [[Դաղստան]]ում։ Նույն ժամանակ [[Աղվանք]]ը հարկատու դարձավ Խազարական խաքանությանը։ Դաշինք կնքվեց [[Բյուզանդիա]]յի հետ՝ ընդդեմ արաբ, խալիֆայության։
 
Խազարական խաքանության կազմի մեջ մտած հոների առաջնորդը 680-ական թթ. դիմեց հայոց և աղվանից հոգևորականներին՝ քրիստոնեություն ընդունելու համար:համար։ Աղվանից իշխան Վարազ-Տրդատը խազարական խաքանությունն ուղարկեց Իսրայել եպիսկոպոսին, որը քրիստոնյա դարձրեց հոների իշխաններին։ Հետագայում, [[VIII դար]]ի վերջին, ֆեոդալական հարաբերությունների զարգացման պայմաններում, խազարական խաքանության վերնախավն ընդունեց եբրայական կրոնը։
 
Խազարական խաքանության զորաջոկատները բազմիցս ներխուժել են [[Հայաստան]], [[Վիրք]] և [[Աղվանք]]։ [[685]] թ.-ինթվականին խազարների դեմ մղած մարտում զոհվեցին [[Հայաստան]]ի կառավարիչ [[Գրիգոր Մամիկոնյան]]ը և ուրիշ նախարարներ:նախարարներ։ [[735]] թ.-ինթվականին Մրվան խալիֆան մոտ 150 000 զորքով (որի կազմում էր նաև հայոց զորամասը՝ [[Աշոտ Բագրատունի|Աշոտ Բագրատունու]] գլխավորությամբ) ներխուժեց խազարական խաքանության սահմանները և պարտության մատնեց խաքանին։ Հետագայում խազարական խաքանության զորքերը դարձյալ թափանցեցին ([[762]], [[764]], [[765]]) [[Հայաստան]], [[Վիրք]], [[Աղվանք]]։ [[785]] թ.-ինթվականին խազարների դեմ անհավասար մարտում ընկան նախարար [[Ներսես Կամսարական]]ը և ուրիշներ:ուրիշներ։ Ներքին երկպառակություններից, հպատակ ցեղերի ու ժողովուրդների պայքարից, ինչպես նաև մերձսևծովյան քոչվոր ցեղերի հարձակումներից թուլացած խազարական խաքանությունը [[964]] կամ [[965]] թ.-ինթվականին ջախջախվեց Ռուսիայի իշխան Ավյատոսլավից և [[X դար]]ի վերջին վերացավ պատմաբեմից։
 
== Գրականություն ==
* ''Brook K.A.'' The Jews of Khazaria. 1st edition. — Northvale, NJ:NJ։ Jason Aronson, 1999.
* ''Dunlop D. M.'' The History of the Jewish Khazars. — Princeton, 1954.
* ''Golden P. B.'' Khazar Studies:Studies։ A Historic-philological Inquiry into the Origins of the Khazares. Budapest, 1980. V. 1-2.
* ''Ludwig D.'' Struktur und Gesellschaft des Chazaren-Reiches im Licht der schriftlichen Quellen. — Berlin, 1982.
* [[Нунен, Томас|Noonan, Thomas S.]] The Khazar Economy. Archivum Eurasiae Medii Aevi 9 (1995—1997)։ 253—318.