«Չեխիա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չNo edit summary |
||
Տող 32.
|calling_code = 420
|}}
'''Չեխիա''' ([[չեխերեն]]` Česko), պաշտոնական անվանումը '''Չեխական Հանրապետություն''' ([[չեխերեն]]` Česká republika), կարճեցված '''ՉՀ''' ([[չեխերեն]]՝ ČR), պետություն [[Կենտրոնական Եվրոպա]]յում։ Հյուսիսում այն ունի սահման Լեհաստանի, հարավում` Ավստրիայի, արևելքում` Սլովակիայի, իսկ արևմուտքում և հյուսիս-արևմուտքում` Գերմանիայի հետ։ Պրահան` Չեխիայի Հանրապետության մայրաքաղաքը, հանդիսանում է երկրի ամենամեծ քաղաքը և Եվրոպայի գլխավոր զբոսաշջային տեսարժան վայրերից մեկը։ Այն կառուցված է Վլտավա գետի վրա: Պրահայի բնակչությունը 1 մլն.-ից ավել է։
== Պատմություն==
Պետությունը առաջացել է երկու պատմական շրջանների` Մոռավիայի և Բոհեմիայի, ինչպես նաև Սիլեզիայի մի մասի միավորման
Որոշ ժամանակ անց բոլոր հողերը անցան Հաբսբուրգների ազդեցության տակ և մտան Ավստրո-հունգարական կայսրության կազմի
▲Պետությունը առաջացել է երկու պատմական շրջանների` Մոռավիայի և Բոհեմիայի, ինչպես նաև Սիլեզիայի մի մասի միավորման արդյունքում: Չեխական հողերի մասին առաջին հիշատակումները վերաբերվում են մ.թ. 9-րդ դարին: Այն ժամակներում այդ հողերի վրա առաջացել է առաջին միավորված պետությունը` Պրժեմիսլովիչների թագավորությամբ: Այդ պետությունը կոչվում էր Բոհեմիա Թագավորություն: Այն բավականին հարուստ և հզոր էր, սակայն 15-րդ և 17-րդ դարերում ծագած կրոնական հակամարտությունների հետևանքով, այն անկում ապրեց:
▲Որոշ ժամանակ անց բոլոր հողերը անցան Հաբսբուրգների ազդեցության տակ և մտան Ավստրո-հունգարական կայսրության կազմի մեջ: Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո` 1918թ.-ին, Չեխիան, միավորվելով Սլովակիայի և Անդրկարպատյան Ռուսիայի հետ, հիմնեց նորանկախ Չեխոսլովակիայի հանրապետություն: 1938 թ.-ին Մյունհենյան պայմանագրով Սլովակիան դուրս եկավ Հանրապետությունից, իսկ 1939 թ.-ին Գերմանիան օկուպացրեց ողջ Չեխոսլովակիան, դարձնելով այն Մոռավիայի և Բոհեմիայի պրոտեկտորատ: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում Գերմանիայի պարտությունից հետո, Չեխոսլովակիան անցավ Խորհրդային Միության ազդեցության տակ և մտավ Սոցճամբար:
1989 թ.-ին Չեխոսլովակիան Թավշյա հեղափոխության հետևանքով շեղվեց զարգացման սոցիալիստական ուղուց: 1993թ.-ի հունվարի 1-ին երկիրը խաղաղ ճանապարհով բաժանվեց երկու մասի` առաջացնելով անկախ Չեխիայի և Սլովակիայի պետություններ:
1999թ.-ին Չեխիան մտել է ՆԱՏՕ-ի, իսկ 2004թ.-ին` Եվրամիության կազմի մեջ: ԵՄ-ին անդամակցելու հետ զուգահեռ Չեխիան ստոևագրել է Շենգենյան համաձայնագիրը և 2007թ.-ի դեկտեմբերի 21-ից վերացվել է Չեխիայի ցամաքային սահմաններին սահմանապահական հսկողությունը: Չեխիայի բնակչությունը 10 մլն.-ից ավել է, որի 95 տոկոսը կազմում են չեխերը, ևս 3 տոկոսը կազմում են գերմանացիները, գնչուները, հունգարացիները, լեհերը և հրեաները, իսկ 2 տոկոսը` սլովակները: Արժե նշել, որ բնակչության 70 %-ից ավելին 15-65 տարեկանի միջակայքում է, իսկ մանկական մահացության մակարդակը ամենացածրերից է Եվրոպայում:
| |||