«Գավգամելայի ճակատամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 4.
|Գունային ուրվագիծ = background:#ffccaa;color:#000000
|Պատկեր = [[Պատկեր:Battle of Gaugamela.jpg|300px]]
|Վերնագիր = Գավգամելայի ճակատամարտ: Պարսկական
|Թվական = 331 մ. թ. ա., հոկտեմբերի 1
|Վայր =
|Արդյունք = [[Հին Մակեդոնիա]]յի հաղթանակ
|Հակառակորդ1 = [[Հին Մակեդոնիա]], <br /> [[Կորինֆյան միություն]]
|Հակառակորդ2 = [[
|Հրամանատար1 = [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի]]
|Հրամանատար2 =
|Ուժեր1 = 40 հազար հետևակազոր, <br /> 7 հազար հեծելազոր
|Ուժեր2 = 100 հազար հեծելազոր, 400 հազար հետևակազոր ([[Հուստինոս]]) <br /> 45 հազար հեծելազոր և 200 հազար հետևակազոր ([[Քվինտուս Կուրցիուս Ռուֆուս |Կուրցիուս Ռուֆուս]]) <br /> 40000 հեծելազոր, 1,000,000 հետևակային, 200 մարտակառք և փղեր` 15 գլուխ ([[Արիանոս]])
|Կորուստներ1 = 1200 զոհված
|Կորուստներ2 = 30 հազար զոհված ([[Արիանոս]]) <br /> 40 հազար զոհված (
|}}
'''Գավգամելայի ճակատամարտը''' տեղի է ունեցել մ.թ.ա. 331 թ. հոկտեմբերի 1-ին, [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] ու [[Դարեհ III]] [[Աքեմենյան
Գավգամելայի լայնատարած տեղանքըը (ի տարբերություն [[Իսոսի ճակատամարտ|Իսոսի]]) Դարեհին հնարավորություն էր տալիս լիովին օգտագործելու իր քանակական առավելությունը: [[Քվինտուս Կուրցիուս Ռուֆուս|Կուրցիուս Ռուֆուսը]] հաղորդում է, որ Ալեքսանդրը ուներ 40000 հետևակազոր, 7000 հեծելազոր: Դարեհի բանակում ընդգրկված էին իր հսկայական
Պարսիկների զորքը հաշվում էր
Զորաշարվացքները սկսվեցին վաղ առավոտյան: Այս ճակատամարտի առանձնահատկություններից մեկն էր ուժերի անհամաչափելիությունը: Երբ առճակատվող բանակները դեմ դիմաց շարվեցին, ստացվեց, որ պարսիկների ճակատի երկարությունը 4 կիլոմետր էր կազմում, մինչդեռ Ալեքսանդրինը՝ գրեթե դրա կեսը: Այստեղից առաջանում էր պարսիկների կողմից շրջապատման ակնհայտ վտանգը: Պարսկական զորքի առաջին գծում, ճակատի ողջ երկարությամբ, տեղադրված էր հեծելազորը, երկրորդ գծի կենտրոնում գտնվում էր Դարեհի անձնական
[[ Պատկեր: Battle_of_Gaugamela,_331_BC_-_Opening_movements.gif|left|thumb|350px| Հակամարտող ուժերի դիրքավորումը]]
Տող 32.
Ալեքսանդրի համար ակնհայտ էր, որ թշնամու հեծելազոր ճակատը միտված էր գրոհի,
Դարեհը, չըմբռնելով Ալեքսանդրի մանյովրները, հրամայեց սկսել գրոհը և գցեց իր ձախ թևը Ալեքսանդրի աջ թևի վրա: Այդ շարժումների ընթացքում Դարեհի ձախ թևը չափից
Պատմիչները վկայում են, որ Ալեքսանդրի արագ վերադասավորումներն վտանգեցին նաև մակեդոնական շարքերը, որոնց մեջ նույնպես նոսրացում գոյացավ: Այդտեղ կատաղի ներս խուժեցին պարսիկները: Նրանց մի զորաթևը շրջապատեց Պարմենիոնի զորքը, իսկ մյուսը
Գավգամելայի ճակատամարտում հատկանշական եղավ մակեդոնական փաղանգի դերը, քանի որ ռազմավայրի հարթ տեղանքը թույլ տվեց Ալեքսանդրին լիակատար օգտագործելու նրա հնարավորությունները: Գավգամելայի արյունահեղ կռիվը ավարտվեց պարսիկների կատարյալ ջախջախումով: Հին պատմիչների գնահատմամբ «Մակեդոնացիների սեպաձև գրոհը շրջեց պատմության ընթացքը»:
▲Դարեհը, չըմբռնելով Ալեքսանդրի մանյովրները, հրամայեց սկսել գրոհը և գցեց իր ձախ թևը Ալեքսանդրի աջ թևի վրա: Այդ շարժումների ընթացքում Դարեհի ձախ թևը չափից ավելին պոկվեց կենտրոնից և պարսիկների ճակատում առաջացավ ակնկալված բացակը: Ալեքսանդրի [[հեթայր|հեթայրները]] ակնթարթորեն վերադասավորվեցին ու սեպաձև ճակատով մխրճվեցին ճեղքվացքի մեջ: Նրանց հետևեցին հետևակն ու [[փաղանգ|փաղանգը]]: Դարեհը հրամայեց սկսել մարտակառքերի գրոհը, բայց մակեդոնական հետևակը միջանցքներ ձևավորեց ու այնտեղ մղեց մարտակառքերը, որտեղ նրանք ընկան նետաձիգները տեղատարափի տակ չպաշտպանված կողքերից: Անհաջող եղավ նաև փղերի գրոհը, քանի որ մակեդոնացիները հատուկ տախտակներով, որոնց վրա ամրացված էին ցից մեխեր, խրտնեցրին ամեհի կենդանիներին:
▲Պատմիչները վկայում են, որ Ալեքսանդրի արագ վերադասավորումներն վտանգեցին նաև մակեդոնական շարքերը, որոնց մեջ նույնպես նոսրացում գոյացավ: Այդտեղ կատաղի ներս խուժեցին պարսիկները: Նրանց մի զորաթևը շրջապատեց Պարմենիոնի զորքը, իսկ մյուսը, հրամանատար [[Բեսոս|Բեսոսի]] գլխավորությամբ, զարկեց Ալեքսանդրի վերջապահին: Պարմենիոնի զորաթևը Ալեքսանդրից օգնություն խնդրեց: Իսկ Ալեքսանդրը այդ պահին, ինչպես [[Իսոսի ճակատամարտ|Իսոսի ճակատամարտում]], մոլեգնած մոտենում էր Արքայոցն Արքայի մարտակառքին: Մյուս կողմից դոփում էր փաղանգը: Սարսափահար եղած Դարեհը շրջեց իր կառքը ու արշավակի ետ սլացավ: Փոշու քողն ու ճակատամարտի լայն սփռումը որոշ ժամանակով անտեղյակ պահեցին պարսից աջ թևը Դարեհի փախուստի մասին: Այս անգամ էլ Դարեհին հաջողվեց ճողոպրել, քանի որ հետապնդման ընթացքում Ալեքսանդրին տեղեկացրին Պարմենիոնի զորաթևի կրիտիկական վիճակի մասին: Մակեդոնացին դադարեցրեց հետապնդումն ու վերադարձավ ճակատամարտի դաշտը: Պարսիկները աստիճանաբար անկազմակերպ նահանջից՝ խուճապահար փախուստի անցան: Գավգամելայի ճակատամարտում հատկանշական եղավ մակեդոնական փաղանգի դերը, քանի որ ռազմավայրի հարթ տեղանքը թույլ տվեց Ալեքսանդրին լիակատար օգտագործելու նրա հնարավորությունները: Գավգամելայի արյունահեղ կռիվը ավարտվեց պարսիկների կատարյալ ջախջախումով: Հին պատմիչների գնահատմամբ ՛՛Մակեդոնացիների սեպաձև գրոհը շրջեց պատմության ընթացքը՛՛:
| |||