«Վերներ Հայզենբերգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Bot: Migrating 74 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q40904 (translate me)
չ clean up, replaced: ը: → ը։ (2), ի: → ի։ (2), ն: → ն։ (2), պ: → պ։, ց: → ց։, ): → )։ (2) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 33.
| portaldisp =
}}
 
 
== Կենսագրություն==
'''Հայզենբերգ Վերներ Կարլ''', ([[1901-1976]]), գերմանացի ֆիզիկոս, [[քվանտային մեխանիկա]]յի հիմնադիրներից:հիմնադիրներից։ Ավարտել է Մյունխենի համալսարանը ([[1923]]):։ [[1923]]-[[1927]]-ին եղել է [[Մաքս Բոռն]]ի ասպիրանտը, [[1927]]-[[1941]]-ին` [[Լայպցիգ]]ի և [[Բեռլին]]ի համալսարանների պրոֆեսոր, [[1941]]-ից` Բեռլինի և Գյոթինգենի, [[1955]]-ից` Մյունխենի ֆիզիկայի ինստիտուտի դիրեկտոր և պրոֆեսոր: [[1925]]-ին [[Նիլս Բորի]] հետ մշակել է [[քվանտային մեխանիկա]]յի առաջին տարբերակը` մարտիցային մեխանիկան:մեխանիկան։ Կատարել է հելիումի ատոմի քվանտամեխանիկական հաշվարկը, ցույց է տվել երկու տարբեր վիճակներում դրա գոյության հնարավորությունը:հնարավորությունը։ [[1927]]-ին ձևակերպել է [[անորոշությունների սկզբունք]]ը, Յա. Ի. Ֆրենկելից անկախ մշակել ֆեռոմագնիսական նյութերի ինքնակամ մագնիսացվածության և [[փոխանակային փոխազդեցություն|փոխանակային փոխազդեցության]] տեսությունը:տեսությունը։ Աշխատանքներ ունի նաև ատոմային միջուկի կառուցվածքի (բացահայտել է նուկլոնների փոխազդեցության փոխանակային բնույթը), [[ռելյատիվիստական քվանտային մեխանիկա]]յի, [[դաշտի միասնական տեություն|դաշտի միասնական տեսության]] վերաբերյալ ([[1932]]):։
 
== Փիլիսոփայական հայացքները==
Հայզենբերգը մեծ ուշադրության էր արժանացնում [[Գիտության փիլիսոփայություն|գիտության փիլիսոփայական հիմնավորմանը]], որին նվիրել է մի շարք աշխատանքներ և ելույթներ: 1950-ական թթ. լույս տեսավ նրա «Ֆիզիկան և փիլիսոփայությունը» գիրքը, որն ընդգրկում է Սենտ-Էնդրյուսի համալսարանում կարդացած Գիֆորդոֆյան դասախոսությունները, իսկ տասը տարի անց` «Ամբողջը և մասը» ինքնակենսագրական աշխատությունը, որը [[Վայցզեկեր Կարլ Ֆրիդրիխ|Կարլ ֆոն Վայցզեկերը]] անվանել է մեր ժամանակների միակ պլատոնական երկխոսությունը<ref>А. В. Ахутин,, В. Гейзенберг, Физика и философия. Часть и целое, М. Наука, 1990, էջ 365 (Վերներ Հայզենբերգը և փիլիսոփայությունը) {{ref-ru}}</ref>: [[Պլատոն]]ի փիլիսոփայությանը Հայզենբերգը ծանոթ էր դեռևս Մյունխենի դասական գիմնազիայում սովորելու տարիներին, որտեղ ստացել էր հիմնավոր հումանիտար կրթություն:կրթություն։ Բացի այդ, Հայզենբերգի վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել հայրը, որը հայտնի բանասեր էր <ref>А. В. Ахутин, Вернер Гейзенберг и философия էջեր 367—368 {{ref-ru}}</ref>: Ողջ կյանքի ընթացքում Հայզենբերգը պահպանեց իր հետաքրքրվածությունը Պլատոնի և մյուս անտիկ փիլիսոփաների հանդեպ:հանդեպ։ Նա կարծում էր, որ «հնարավոր չէ առանց հունական փիլիսոփայության իմացության զարգացնել ժամանակակից ատոմային ֆիզիկան» <ref>А. В. Ахутин, Вернер Гейзенберг и философия, էջ 370}} {{ref-ru}}</ref>: XX դարի երկրորդ կեսի [[տեսական ֆիզիկա]]յի զարգացման մեջ նա տեսնում էր վերադարձ Պլատոնի որոշ ատոմիստական գաղափարներին (այլ մակարդակում).
{{քաղվածք|Եթե մենք ցանկանում ենք համեմատել մասնիկների ժամանակակից ֆիզիկայի արդյուքները հին փիլիսոփաներից որևէ մեկի գաղափարների հետ, ապա Պլատոնի փիլիսոփայությունը ամենահամապատասխանն է. ժամանակակից ֆիզիկայի մասնիկները սիմետրիայի խմբերի ներկայացուցիչներ են, և այս իմաստով նրանք հիշեցնում են պլատոնական փիլիսոփայության սիմետրիկ պատկերները<ref>В. Гейзенберг, Природа элементарных частиц, 1977, հատոր 121, էջ 665 {{ref-ru}}</ref>:|Վերներ Հայզենբերգ}}
 
Տող 51 ⟶ 50՝
* Գերմանիայի ֆեդերատիվ հանրապետության «Վաստակի համար» շքանշան
* Բրիտանական «Վաստակի համար» շքանշանի ասպետ (''Peace Class'')
* Անդամ է [[Սաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա]]յի, [[Գյոթինգենի գիտությունների ակադեմիա]]յի, [[Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա]]յի, [[Բավարիայի գիտությունների ակադեմիա]]յի, Լեոպոլդինի գիտությունների ակադեմիայի:ակադեմիայի։
* Արտասահմանյան անդամ է` [[Լոնդոնի թագավորական հասարակություն|Լոնդոնի թագավորական հասարակության]] (1955), [[Ամերկայի արվեստի և գիտության ակադեմիա]]յի, [[Իռլանդիայի թագավորական ակադեմիա]]յի, [[Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիա]]յի, [[Նիդեռլանդների գիտությունների թագավորական ակադեմիայի]], [[Գիտությունների պապական ակադեմիա]]յի, դեի Լինչեյի ազգային ակադեմիայի, Իսպանիայի, Նորվեգիայի, Ռումինիայի գիտությունների ակադեմիաների:ակադեմիաների։
 
== Ծանոթագրություններ==
<references/>
 
{{DEFAULTSORT:Հայզենբերգ, Վերներ}}
[[Կատեգորիա:1901 ծնունդներ]]
Տող 61.
[[Կատեգորիա:Գերմանացի ֆիզիկոսներ]]
[[Կատեգորիա:Նոբելյան մրցանակակիրներ]]
 
{{Link FA|ru}}
{{Link FA|uk}}