«Անձնանուն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Անձնանուն''' կամ '''անուն''', անձի անվանումը հասարակության մեջ նրան անհատականացնելու նպատակով:նպատակով։ Ներառում է [[ծնունդ]]ը գրանցելիս կամ վաղ տարիքում ծնողների ընտրությամբ տրված անունը, ազգանունը:ազգանունը։ Ըստ [[Գիտություն|գիտության]] մեջ լայն տարածում գտած տեսակետի, մարդկանց անունները ծագել են [[մարդ]]ու զարգացման վաղ շրջանում, ի սկզբանե գոյություն են ունեցել բոլոր ցեղերի ժողովուրդների մոտ:մոտ։

Անձնանունները առաջացել են [[հասարակ անուն]]ներից և քիչ՝ աոանձին վանկերի կամ հնչյունների ու տառերի միացումից:միացումից։ Ըստ [[Հրաչյա Աճառյան]]ի, անունների մեջ արմատական բաոեր չկան, դրանք նշանակությամբ օժտված բարդ կամ ածանցված բառեր են:են։ Հնում մարդկանց անվանակոչել են նաև նկատի ունենալով արտաքինը կամ բնավորությունը բնութագրող հատկանիշները, ինչպես՝ [[Լենկ Թեմուր]] (կաղ Թեմուր), [[Իվան IV Ահեղ|Իվան Ահեղ]], [[Աշոտ Մսակեր]], [[Աշոտ Գ Ողորմած|Աշոտ Ողորմած]]:։ Անունները մի լեզվից մյուսին անցնելով և ենթարկվելով հնչյունափոխության կորցրել են իրենց նախնական նշանակությունը:նշանակությունը։ Ներկայումս ոչ ոք չի խորհում այն մասին, որ Թովմաս նշանակում է «երկվորյակ» և սկզբնապես տրվել է երկվորյակներից մեկին, Պողոս անվանելիս ամենևին նկատի չեն ունենում, որ դա նշանակում է «փոքրիկ»: Անուններ ստեղծել են նաև կապված զանազան դեպքերի հետ:հետ։

Զարգացման ցածր մակարդակի վրա գտնվող ժողովուրդների մոտ անունները հաճախ ունեն տոտեմիստական ծագում:ծագում։ Սամոա կղզու բնակիչները ծննդաբերության ժամանակ կոչում են զանազան տոտեմների անվանումներ, երեխայի ծննդյան պահին արտասանած անվանումը դառնում է նրա անունը:անունը։ Տոտեմիստական շրշանից մնացած առանձին անուններ կարելի է հանդիպել այժմ քաղաքակիրթ ժողովուրդների մոտ, ինչպես [[հրեաներ]]ի մոտ՝ Ռաշել (գառնուկ), Լեա (կով):։ Հին Արևելքում սովորություն կար աստվածների անուններից կազմված անձնանուններ ստեղծել օրինակ՝ Նիշուբուր Ամամու (Նիշուբուր աստվածուհին մայրս է): ։

[[Հին Հռոմ]]ում հանրապետության ժամանակներից ի վեր քաղաքացիների անունները կազմում էին անձնանունից (Մարկոս), տոհմի կամ զարմի անվանումից (Տուլիուս) և մականունից, որը հաճախ նշում էր` ընտանիքի ճյուղը (ինչպես «[[Ցիցերոն]]», որ նշանակում է «սիսեռ»):։ Այս երեք բաղադրյալները (լատիներեն՝ tria nomina` երեք անուն) երբեմն լրացվում էին երկրորդ մականունով, որը զանազանում էր [[պատրիկներ]]ին մյուս քաղաքացիներից:քաղաքացիներից։ Գոյություն ուներ ավանդույթ՝ անձնանունով անվանակոչել ընտանիքի առաջին չորս արու զավակներին:զավակներին։ Մնացածներին անվանակոչում էին ըստ թվական կարգի (Քինտոս՝ հինգերորդ, Սեքստոս՝ վեցերորդ են):։

Սեմիտական ժողովուրդները երեխային անվանակոչում էին կապելով աստծո հետ, ինչպես Հովհաննես, որ ծագել է «Եհովան ողորմած է» բառերից:բառերից։ Սեմիտական անձնանուններում գործածվում էին և արաբների մոտ այժմ էլ գործածվում են հոր և որդու անունները, ինչպես՝ Հասան իբն Հյուսեին (Հասան որդի Հյուսեինի) կամ Հասան իբն Հյուսեին աբու Ալի (Հասան որդի Հյուսեինի հայր Ալիի):։

[[Քրիստոնեություն|Քրիստոնեության]] տարածումը լայն շրջանառության մեջ դրեց [[Հին Կտակարան|Հին]] և [[Նոր Կտակարան]]ներում հիշատակված եբրայական անունները, թեև դրանք բարձր քաղաքակրթության հասած ժողովուրդների մոտ ամբողջությամբ չարտամղեցին հին անունները:անունները։ Անվանակոչման հարցում ավանդույթների բազմազանության փոխարեն առաջ եկան ընդհանուր տենդենցներ: [[Միջնադար]]ում գլխավորը դարձավ մկրտության անունը, որն առավելապես որևէ սրբի անուն էր՝ փոխառված այլ լեզուներից և հաճախ հնչյունափոխված:հնչյունափոխված։ [[Վերածննդի դարաշրջան|Վերածննդի շրջանում]] լայն տարածում ստացան անտիկ քաղաքակրթությունից եկած անունները:անունները։ Բուրժուակսւն հեղափոխությունների շրջանում անձնանուններ դարձան շատ հասարակ անուններ:

[[Մահմեդականություն|Մահմեդականության]] տարածման հետևանքով [[Ասիա]]յի և [[Աֆրիկա]]յի շատ ժողովուրդներ, ընդունելով արաբների կրոնը, փոխ առան նաև նրանց անունները:անունները։ [[Բուդդայականություն|Բուդդայական կրոն]]ին հետևող ժողովուրդների մոտ փոխառությունները գրեթե բացակայում են:են։ Համեմատաբար քիչ են և հիմնականում շատ ավելի ուշ շրջանի արդյունք նշանակությունից զուրկ հնչյուններից, վանկերից և բառերից հորինված անունները:անունները։

Մի շարք ժամանակակից անթրոպոնիմիկական համակարգերում (հայկական, ռուսական, ևն) ամեն ոք ունի անձնանուն (ընտրված սահմանափակ ցուցակից), հայրանուն և ազգանուն (վերջինների հնարավոր թիվը գործնականորեն անսահմանափակ է):։ Եղել են և կան տարբեր անթրոպոնիմիկական համակարգեր: [[Իսպանիա]]յում և [[Պորտուգալիա]]յում, օրինակ՝ անձը սովորաբար ունի մի քանի անուն ([[Կաթոլիկություն|կաթոլիկ եկեղեցական]] ցուցակից), հայրական և մայրականազգանունները, [[Իռլանդիա]]յում՝ անձնանուն (սահմանափակ ցուցակից) ագգանվան փոխարեն՝ հոր անուն֊ից ածանցված անուն:անուն։ [[Չինաստան]]ում, [[Կորեա]]յում, [[Վիետնամ]]ում անունը կազմվում է միավանկ ազգանունից (տարբեր ժամանակաշրջաններում դրանք հաշվվում էին 100—400) և անձնանունից, որը սովորաբար կազմված է լինում երկու միավանկ բառերից, ընդ որում անձնանունների թիվը սահմանափակ է:է։

Անունները ապրել են երկարատև [[էվոլյուցիա|զարգացում]]՝ կորցնելով իրենց նախնական ստուգաբանական կամ [[կրոն]]ական նշանակությունը:նշանակությունը։ Դրանք հետագայում սկսել են տրվել բարեհնչունության համար, տվյալ անունը կրած գործչի, գրողի, արվեստագետի հանդեպ ունեցած սիրուց կամ հարգանքից դրդված, ծնողի կամ նախնիի հիշատակը հավերժացնելու նկատառումով, զավակի մոտ ֆիզիկական և հոգեկան լավ հատկանիշներ տեսնելու ակնկալությամբ, նորաձևության մոլուցքից դրդված:դրդված։ Անունների փոխառությունները հետևանք են ոչ միայն կրոնական մշակութային շփումների ու փոխազդեցությունների, այլև ռազմական արշավանքների, զավթումների, նվաճված ժողովուրդների նկատմամբ կիրառած, բռնությունների և ճնշման:ճնշման։ Այդ պատճառով անունների փոխառության երևույթի մեջ միշտ տեսել են ուծացման վտանգ և, բնականաբար, ազգային զարթոնքի հետ մեկտեղ վերածնվել մեծ տարածում են ստացել բուն ազգային կամ տվյալ ազգի ու ժողովրդի պատմության և մշակույթի կարևոր իրադարձությունների հետ կապված անունները:անունները։

Հայկական անձնանունները ուսումնասիրել է նաև Հրաչյա Աճառյանը, որի «[[Հայոց անձնանունների բառարան]]» հինգհատորյա աշխատությունը եզակի երևույթ է իր տեսակի մեջ, որտեղ հավաքված և ուսումնասիրված են [[5-րդ դար|5]]–[[10-րդ դար]]երում հայ մատենագրության մեջ հիշատակված բոլոր անձնանունները:անձնանունները։ Աճառյանը հայկական անձնանունները ըստ ծագման բաժանում է 15 խմբի։<ref>«Հայոց անձնանունների բառարան» 1942-1962, Երևան</ref>