«Պրագմատիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Պրագմատիզմը''' ({{lang-grc|πράγμα}}՝պրագմա – գործ, գործողություն) [[Փիլիսոփայական ուղղություններ և դպրոցներ|փիլիսոփայական ուղղություն]] է , որը որպես [[ճշմարտություն|ճշմարտության]] չափանիշ համարում է [[պրակտիկա]]ն:ն։ Այն համարվում է [[ամերիկյան փիլիսոփայություն|ամերիկյան փիլիսոփայության]] ամենագլխավոր ուղղությունը:ուղղությունը։ Հիմնադիրներն են [[Չարլզ Պիրս]]ը, [[Վիլյամ Ջեյմս]]ը և [[Ջոն Դյուի]]ն:ն։ Պրագմատիզմի ձևավորման վրա իրենց ազդեցությունն են թողել [[պոզիտիվիզմ]]ի և [[կյանքի փիլիսոփայություն|կյանքի փիլիսոփայության]] մի շարք գաղափարներ:

Ըստ պրագմատիստական փիլիսոփայության ներկայացուցիչների`կարևորը ոչ թե [[ճշմարտություն]]ն է , այլ ամուր [[հավատ]]ն ու համոզմունքներն են:են։ Երբ մենք ինչ որ բանի նկատմամբ ունենում ենք ամուր , անքակտելի կարծիք, ապա մենք այլևս չենք հետաքրքրվում դա ճշմարիտ է արդյոք, թե ոչ:ոչ։ Այսինքն , պրագմատիզմը պնդում է, որ [[ճշմարտություն]]ը հատկանիշ է , որը ոչինչ չի ավելացնում տվյալ առարկան նկարագրելիս, քանի որ յուրաքանչյուրս ունենք սեփական համոզմունքներ տվյալ առարկայի նկատմամբ:նկատմամբ։ Այս առումով [[ճշմարտություն]]ը ճանաչելու համար մեծ դեր ունի կասկածը:կասկածը։ Իսկ ինքը ճշմարտությունը կարող է լինել` ա) [[համոզմունք]] , որը բերում է համապատասխան վարքի, գործողությունների, որոնք օգտակար են մարդու գոյատևման համար, բ) մեծամասնության վերջնական համոզմունք` որպես երկար ուսումնասիրության օրինաչափ և անհրաժեշտ արդյունք:արդյունք։ «Համոզված եմ, հետևաբար` ճշմարիտ եմ»- ահա պրագմատիզմի վերաբերմունքը ճշմարտության վերաբերյալ:վերաբերյալ։

Ցանկացած իմացություն ծնվում է փաստերից, որոնք ի հայտ են գալիս ուսումնասիրությունների, հետազոտությունների ժամանակ:ժամանակ։ Իսկ դատողությունները, որոնք հետազոտությունը հասցնում են դրական արդյունքի, լինում են երեք տեսակի` [[դեդուկցիա]], [[ինդուկցիա]] և [[աբդուկցիա]]: Ըստ [[Չարլզ Պիրս|Պիրսի]]` կենտրոնական դերը այստեղ պատկանում է [[աբդուկցիա]]յին, սակայն այս դատողությունների միջև եղած սահմանները շատ դժվար է գծել:գծել։ [[Աբդուկցիա]]ն [[դեդուկցիա]]յի և [[ինդուկցիա]]յի լրացումն է:է։ Այն , որ [[Ռենե Դեկարտ|Դեկարտը]] առավելությունը տալիս էր [[դեդուկցիա]]յին, իսկ [[Ֆրենսիս Բեկոն|Բեկոնը]]` [[ինդուկցիա]]յին, չի խանգարում, որպեսզի երկու կողմի ներկայացուցիչներն էլ ընդունեն, որ մարդկային իմացությունը կարող է ընթանալ կամ ընդհանուրից դեպի մասնավորը, կամ հակառակ` մասնավորից դեպի ընդհանուրը:ընդհանուրը։

[[Հիպոթեզ]]ները պետք է ձևակերպվեն հարցական եղանակով և պետք է ստուգվեն փորձով : Դեդուկցիայի և ինդուկցիայի համար կենտրոնական հասկացությունը հիպոթեզն է:է։ [[Աբդուկցիա]]յի մեթոդով ծնվում են [[հիպոթեզ]]ները:ները։

[[Ջոն Դյուի]]ն իր պրագմատիստական հայացքներն արտահայտելիս, առաջ է քաշում պրագմատիզմի ավելի օրիգինալ տարբերակ, որը ստացել է «ինստրումենտալիզմ» անվանումը:անվանումը։ Ըստ Դյուիի` իմացությունը սկսվում է պրոբլեմատիկ իրավիճակներից, որոնց բախվում է մարդը իր կենսագործունեության ընթացքում:ընթացքում։ Իսկ այդ իրավիճակների վերլուծությունը բերում է [[հիպոթեզ]]ների, որոնք կարող են լինել ինչպես ճիշտ, այնպես էլ սխալ:սխալ։ Դրա համար էլ անհրաժեշտ է հետզոտել յուրաքանչյուր հիպոթեզ:հիպոթեզ։

[[Բանականություն]]ը գոյություն չունի մարդուց անկախ, այն ձևավորվում է մարդու գործունեության ընթացքում:ընթացքում։ Այսինքն բանականությունը հենց մարդու գործունեության արդյունք է:է։ Այն որպես գործիք է ծառայում մարդու համար` ստեղծված պրոբլեմային իրավիճակներից դուրս գալու և շրջապատին հարմարվելու նպատակով:նպատակով։