«Բորի մոդել»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 3.
 
 
'''Ատոմի Բորի մոդելը'''- Մ [[ատոմի]] այս կիսադասական մոդելը առաջարկվել է [[Նիլս Բոր]]ի կողմից 1913 թվականին: Որպես հիմք նա վերցրել է ատոմի մոլորակային մոդելը, որը առաջ էր քաշվել Ռեզերֆորդի կոզմից: Սակայն, դասական էլեկտրոդինամիկայի տեսանկյունից. Ռեզերֆորդի մոդելում էլեկտրոնը, որը պտտվում էր միջուկի շուրջը պետք է անընդհատ ճառագայթեր և շատ արագ կորցնելով էներգիան ընկներ միջուկի վրա: Այս խնդիրը հաղթահարելու համար Բորը առաջ քաշեց մի ենթադրություն, որի էությունը կայանում է նրանում , որ էլեկտրոնները ատոմում կարող են շարժվել միայն որոշակի (ստացիոնար) ուղեծրերով, որոնցում գտնվելով նրանք չեն ճառագայթում, իսկ ճառագայթումը կամ կլանումը տեղի է ունենում միայն մի ուղեծրից մյուսին անցնելիս: Ընդ որում հիմանական են համարվում այն ուղեծրերը, որոնցում էլեկտրոնի իմպուլսի մոմենտը բազմապատիկ է պլանկի հաստատունին`բաժանած 2π-ի`<math>m_evr = n\hbar \ </math> :
Օգտագործելով այս ենթադրությունը և դասական մեխանիկայի օրենքները, մասնավորապես, պտտվող էլեկտրոնի վրա ազդող ուժերի՝ միջուկի կողմից էլեկտրոնի ձգման ուժի և կենտրոնախույս ուժի հավասարությունը, ենթադրությունը հիմնական ուղեծրային շառավղի և այդ ուղեծրում գտնվող էլեկտրոնի էներգիայի համար ստացավ հետևյալ առնչությունը `
<math>R_n = \frac{4{\pi}\varepsilon_0\hbar^2}{Zm_ee^2}n^2; \quad E_n = -\frac{Z^2m_ee^4}{32{\pi}^2\varepsilon_0^2\hbar^2}\cdot\frac{1}{n^2}</math>
Տող 19.
* Ատոմը կարող է գտնվել միայն հատուկ ստացիոնար կամ քվանտային վիճակներում, որոնցից յուրաքանչյուրին համապատասխանում է որոշակի էներգիա: Ստացիոնար վիճակում ատոմը չի ճառագայթում էլեկտրամագնիսական ալիքներ:
* Ատոմի կողմից էներգիայի ճառագայթումը և կլանումը տեղի է ունենում մի ստացիոնար վիճակից մյուս վիճակին թռիչքաձև անցումների դեպքում: Այդ դեպում տեղի ունեն երկու առնչություններ.
1# <math>\varepsilon=E_{n2}-E_{n1},</math> , որտեղ <math>\ \varepsilon</math> -ը ճառագայթված (կլանված) էներգիան է, <math>\ n_1,n_2</math> -ը` քվանտային վիճակների համարները: Սպեկտրոսկոպիայում <math>\ E_{n1}</math> -ը և <math>\ E_{n2}</math> -ը կոչվում են մակարդակներ:
2 Իմպուլսի մոմենտի քվանտացման պայմանը` Հետագայում ելնելով անշարժ միջուկի շուրջը կուլոնյան ձգողության ուժի ազդեցությմաբ ստացիոնար ուղեծրով էլեկտրոնի շրջանաձև շարժման մասին դասական ֆիզիկայի պատկերացումներից` ստացիոնար ուղեծրերի շառավղի և այդ ուղեծրերի վրա էլեկտրոնի էներգիայի համար Բորի կողմից ստացվել են հետևյալ արտահայտությունները՝
Տող 28.
 
Ատոմային միջուկի շուրջ էլեկտրոնի շարժումը դասական մեխանիկայի շրջանակներում կարելի է դիտարկել որպես «ադիաբադ ինվարիանտով» բնութագրվող «գծային տատանակ», որը իրեննից ներկայացնում է էլիպսի մակերեսը (ընդհանրացված կոորդինատներով)`
<math>\oint\mathbf{p} \cdot\,\mathbf{dq} = \frac {W}{\nu} = J</math>
 
որտեղ <math>\mathbf{p},\mathbf{q}</math> -ն ընդհանրացված իմպուլսն և էլեկտրոնի կոորդինատներն են, <math> W </math>-ն էներգիան է, <math>\nu</math> v-ն ՝ հաճախությունը: Քվանտային տեսությունը հաստատում է, որ կորով սահմանափակված մակերեսը <math> pq </math>  փուլում` շարժման մեկ պարբերության համար , հավասար է Պլանկի h հաստատունին բազմապատիկ ամբողջ թվի (Դեբայ, 1913թ.): նուրբ Բարակ կառուցվածքի հաստատունի դիտարկման տեսանկյունից` առավել հետաքրքիր է հանդիսանում ատոմի միջուկի դաշտում ռելյատիվիստական էլեկտրոնի շարժումը, երբ նրա զանգվածը կախված է շարժման արագությունից: Այդ դեպքում մենք ունենք երկու քվանտային պայման`
,
, <math>J_1 = nh \ </math>, <math>J_2 = kh \ </math>
որտեղ n- <math>n</math>ը որոշում է էլեկտրոնի էլիպսային ուղեծրի գլխավոր կիսաառանցքը (<math>a</math>), իսկ <math>k</math> k-ն նրա <math>q</math> կիզակետային պարամետրն է`
, :
,<math>a = a_0n^2 \ </math>, <math>q = a_0k^2 \ </math> :
Այս դեպքում Զոմմերֆելդը էներգիայի համար ստացավ հետևյալ արտահայտությունը`
math>E = -\frac {RZ^2}{n^2} + \epsilon(n,k) </math>
որտեղ <math>R</math> R-ը Ռիդբերգի հաստատունն է, իսկ <math>Z</math> -ը ատոմի կարգաթիվն է (ջրածնի համար <math>Z</math> =1 ):
<math> \epsilon(n, k) </math> լրացուցիչ անդամը բնութագրում է ջրածնանման ատոմների սպեկտրալային մակարդակների առավել բարակ ճեղքերը, իսկ դրանց թիվը որոշվում է <math>k</math> քվանտային թվով: Այսպիսով, սպեկտրալային գծերը իրենցից ներկայացնում են ավելի բարակ գծերի համակարգ, որոնք համապատասխանում են բարձր ( ) և ցածր ( ) վիճակի մակարդակների միջև անցումներին: Հենց սա էլ իրենից ներկայացնում է սպեկտրյալային գծերի բարակ կառուցվածքը:
 
==ԲՈՐԻ ՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՎԵԼՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ==