«Աբդուլ Համիդ II»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Aram-van տեղափոխեց էջը «Աբդուլ Համիդ Բ»-ից «Աբդուլ Համիդ II» վերահղման վրայով |
No edit summary |
||
Տող 2.
| ԱԱՀ = ''Աբդուլ Համիդ II''
| բնագիր ԱԱՀ = Abdü’l-Ḥamīd-i sânî
| պատկեր =
| նկարագրում = (սուլթան)
| ծննդյան օր = [[1842]],
Տող 10.
}}
'''Աբդուլ Համիդ II''' (1842-1918), Օսմանյան կայսրության սուլթան 1876-1909-ին։ Հայտնի է նաև «Կարմիր սուլթան» մականունով, որ ստացել է [[Համիդյան կոտորածներ|հայկական արյունալի ջարդեր կազմակերպելու համար]]։ Գահ բարձրացավ պալատական հեղաշրջման հետևանքով, Օսմանյան կայսրության ծանր կացության պայմաններում։ Սկզբում ձևանում էր իբրև բարենորոգումների ու պառլամենտական կարգերի կողմնակից։ [[1876]]-ի [[դեկտեմբերի 23]]-ին հռչակեց սահմանադրություն, ստեղծված Միդհաթ փաշայի ղեկավարությամբ, [[Գրիգոր Օտյան]]ի և ուրիշների մասնակցությամբ, շահելու համար «Նոր օսմանների» ու [[եվրոպա]]կան պետությունների վստահությունը։ Սակայն [[1878]]-ին Աբդուլ Համիդը ցրեց [[պառլամենտ]]ը, հաստատեց միահեծան վարչակարգ (հայտնի է «զուլում» անունով)։ Մտցրեց դաժան [[գրաքննություն]], արգելեց «հեղափոխություն», «ազատություն», «Հայաստան» և այլ բառերի օգտագործումը։ Դաժանորեն ճնշեց [[բուլղարներ]]ի, [[մակեդոնացիներ]]ի, [[արաբներ]]ի, [[հայեր]]ի ազատագրական շարժումները։ Պետական քաղաքականության մակարդակի բարձրացրեց [[պանիսլամիզմ]]ը և [[պանօսմանիզմ]]ը։
Աբդուլ Համիդի գահակալության շրջանում Օսմանյան կայսրության արտաքին քաղաքականությունը անհաջողություններ կրեց։ [[Անգլիա]]ն զավթեց [[Կիպրոս]]ն ու [[Եգիպտոս]]ը, [[Ֆրանսիա]]ն՝ [[Թունիս]]ը։ [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1877-1878)|1877-78-ի ռուս-թուրքական պատերազմի]] հետևանքով Օսմանյան կայսրությունը կորցրեց իր եվրոպական տիրույթների զգալի մասը, [[Ռուսաստան]]ին անցան [[Կարս]]ը, [[Արդահան]]ն ու [[Բաթում]]ը։ Սուլթանը պարտավորվեց բարենորոգումներ մտցնել [[Թրակիա]]յում, [[Մակեդոնիա]]յում, [[Ալբանիա]]յում, ինչպես նաև հայաբնակ նահանգներում ([[Սան Ստեֆանոյի պայմանագիր]] և [[Բեռլինի կոնգրես]])։ Դրա փոխարեն Աբդուլ Համիդը թուրք զորքերով և քրդերից կազմված «Համիդիե» հեծելագնդերով [[Օսմանյան կայսրություն]]ում բնաջնջեց ավելի քան 300 հազար [[հայ]] ([[Հայկական կոտորածներ (1895-96)]])։ Նրա օրոք ուժեղացավ եվրոպական պետությունների տնտեսական և քաղաքական ներթափանցումը Օսմանյան կայսրություն։ Կայսրության անդամահատման վտանգը և երկրի ներքին ծանր իրավիճակը առաջ բերին [[երիտթուրքեր]]ի շարժումը, և 1908-ի երիտթուրքական հեղափոխությունից հետո Աբդուլ Համիդը ստիպված վերականգնեց 1876-ի սահմանադրությունը։ Սակայն, [[1909]]-ի [[մարտի 31]]-ի հեղաշրջման անհաջող փորձից հետո, [[ապրիլի 28]]-ին գահազրկվեց և բանտարկվեց [[Սալոնիկ]]ում, ապա փոխադրվեց [[Ստամբուլ]], իսկ 1918-ին՝ Մանիսա (Արևմտյան [[Փոքր Ասիա]]), ուր և մահացավ։
{{ՀՍՀ}}
[[Կատեգորիա:1842 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:1818 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Հայոց Ցեղասպանություն]]
[[Կատեգորիա:Ստամբուլ քաղաքում ծնվածներ]]
[[Կատեգորիա:Օսմանյան կայսրության սուլթաններ]]
| |||