«Ցեղասպանություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:The Genocide Word by Raphael Lemkin.ogv|thumb|300px|«Ցեղասպանություն» բառի ծագումը]]
 
'''Ցեղասպանություն''' ({{lang-gr|γένος}} - ցեղ և {{lang-lat|caedo}} ) սպանում եմ), միջազգային հանցագործություն, ըստ [[ՄԱԿ|Միավորված Ազգերի Կազմակերպության]] [[1948]] թվականի դեկտեմբերի 12-ին ընդունված կոնվենցիայի` որևէ ազգային, կրոնական կամ էթնիկ խմբի մասնակիորեն կամ ամբողջությամբ մտադրված սիստեմատիկ ոչնչացում հետևյալ կերպով`
 
* Խմբի անդամների սպանություն,
Տող 7.
* Միտումնավոր այնպիսի կենսապայմանների ստեղծում այդ խմբի համար, որ հաշվարկված են հանգեցնելու նրանց լիարժեք կամ մասնակի ֆիզիկական ոչնչացմանը,
* Այնպիսի միջոցառումների պարտադրում, որ կկանխարգելեն այդ խմբի ծնելիությունը,
* Այդ խմբի երեխաներին հարկադրաբար այլ խումբ տեղափոխելը:տեղափոխելը։
 
[[1948]] թվականի [[դեկտեմբերի 12]]-ին ընդունված [[ՄԱԿ]]-ի կոնվենցիայով ցեղասպանությունը համարվում է [[միջազգային հանցագործություն]]:
 
[[1948]] թվականի [[դեկտեմբերի 12]]-ին ընդունված [[ՄԱԿ]]-ի կոնվենցիայով ցեղասպանությունը համարվում է [[միջազգային հանցագործություն]]:։
 
== Ցեղասպանության օրինակներ ==
 
* [[Հայեր]]ի սպանությունն ու տեղահանումը [[Օսմանյան կայսրություն]]ում [[1895]]—[[1923]] թվականներին (տես` [[Մեծ եղեռն]]):։
* [[Հայեր]]ի ոչնչացումն [[Ադրբեջան]]ում [[1988]]-[[1993]] թվականներին (տես` [[Մարաղայի կոտորած]], [[Սումգայիթի ջարդեր]], [[Բաքվի ջարդեր]], [[Գանձակի ջարդեր]])։
* [[Նացիստական Գերմանիա]]յի կողմից [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ [[հրեա]]ների (տես [[Հոլոքոստ]]), [[գնչուներ]]ի և խորհրդային ռազմագերիների ոչնչացումը։
* [[Պոլ Պոտ]]ի և [[Իենգ Սարի]]ի ռեժիմի օրոք [[1975]]—[[1979|79]]թվակններին երեք միլիոն կամբոջացիների ոչնչացումը։
* [[1994]] թվականին [[Ռուանդա]]յում մասայական ջարդը, որի ժամանակ [[խութու]] ցեղը ոչնչացրեց [[թութսի]] ցեղից 600,000 հոգու:հոգու։
 
1915-1916 թվականները
 
== Գրականություն ==
Երիտթուրքական պարագլուխները որոշեցին բնաջնջումը իրականացել 3 փուլերով: Առաջին փուլում բանակ զորակոչվեցին բոլոր 15-45 տարեկան հայ տղամարդիկ: Նրանց զինաթափեցին 50-100 հոգանոց խմբերով առանձին-առանձին բնաջնջեցին: Բռնգրավվեց նաև հայերի սակավաթիվ զենքն ու զինամթերքը:
* {{cite book |last=Andreopoulos |first=George J., ed. |title=Genocide: Conceptual and Historical Dimensions |year=1994 |publisher=University of Pennsylvania Press |isbn=0-8122-3249-6 }}
Ծրագրի երկրորդ փուլով սկսվեց հայ մտավորականության` քաղաքական, մշակութային և ռազմական գործիչների ոչնչացումը: 1915թ.-ի ապրիլի 24-ին Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեցին 235 մտավորականներ, իսկ ապրիլի 29-ին նրանց թիվը անցավ 800-ից: Սրանք բոլորը այնուհետև աննկարագրելի տանջանքերի ենթարկվեցին և սպանվեցին: Թուրքական սրի զոհը դառան այնպիսի հայորդիներ, ինչպիսին են Սիամանթոն, Գրիգոր Զոհրապը, Ռուբեն Սևակը, Դանիել Վարուժանը և այլ առաջադեմ մտածողներ...
* Ball, P., P. Kobrak, and H. Spirer (1999). State Violence in Guatemala, 1960–1996: A Quantitative Reflection. Washington, D.C.: American Association for the Advancement of Science.
Երրորդ փուլով թուրք ջարդարարները սկսեցին կոտորել անպաշտպան մնացած հայ բնակչությանը` կանանց, ծերունիներին և երեխաներին: Կազմակերպվեց զարհուրելի բռնագաղթ, աքսոր, ջարդ... Հայերին կա՛մ ստիպում էին ուրանալ քրիստոնեությունը, կա՛մ սպանում էին, կա՛մ ստիպում բռնել գաղթի ուղին: Արևմտյան Հայաստանի ողջ մնացած հայերը բռնագաղթվեցին Միջագետքի անապատներ, հիմնականում Դեր Զոր, որտեղ և բնաջնջվեցին...
* {{cite book |last=Chalk |first=Frank |title=The History and Sociology of Genocide: Analyses and Case Studies |coauthors=Kurt Jonassohn |year=1990 |publisher=Yale University Press |isbn=0-300-04446-1 }}
 
== Տես նաև ==