«Ֆրիդրիխ Էնգելս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ r2.7.3) (Ռոբոտը ավելացնում է․: mr:फ्रीडरीश एंजेल्स
No edit summary
Տող 3.
 
Իրենց աշխատություներում նրանք փորձում էին ապացուցել, որ բանվորները հասարակության կարևորագույն հատվածն են: Ուստի պետք է հեղափոխության միջոցով ստեղծել բանվորական պետություն, վերացնել կապիտալիստական հասարակարգը և կառուցել նորը:
 
== Կենսագրություն ==
Ֆրիդրիխ Էնգելսը ծնվել է գործարանատիրոջ ընտանիքում: Ուսանել է [[Բարմեն]]ի քաղաքային դպրոցում, ապա՝ [[Էլբերֆելդ]]ի գիմնազիայում: Դեռևս դպրոցական տարիներից դրսևորվել են նրա գրական, երաժշտական լեզվական բացառիկ ունակությունները.: Ազատ տիրապետել է մոտ 20 լեզվի: 1841թ1841 թ.-ից անցել է զինվորական ծառայության, միաժամանակ [[Բեռլին]]ի համալսարանում սովորել է [[փիլիսոփայություն]]. հարել է երիտասարդ [[Հեգել|հեգելական]]երի ձախ թևին: 1844 թ.-ին [[Փարիզ]]ում հանդիպել է Կառլ Մաքսին, և սկսվել է նրանց համատեղ գործունեությունը: 1845թ1845 թ.-ին [[Բրյուսել]]ում նրանք մշակել են [[գիտական կոմունիզմ]]ի տեսությունը և պայքարել պրոլետարիատի [[կուսակցություն]] ստեղծելու համար: Էնգելսը 1847թ1847 թ.-ին մասնակցել է «Կոմունիստների միություն» կազմակերպության հիմնադրմանն ու գործունեությանը, 1848թ1848 թ.-ին Կառլ Մարքսի հետ գրել «[[Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ]]ը» աշխատությանը, որտեղ նրանք ապացուցել են [[կապիտալիզմի]] կործանման, [[սոցիալիստական հեղափոխություն|սոցիալիստական հեղափոխության]] և պրոլետարիատի քաղաքական իշխանության հաստատման անհրաժեշտությունն ու խնդիրները : 1848-49թթ49 թթ.-ին [[Քյոլն]]ում հրատարակել են «Նոր Հռենոսյան լրագիրը»:
== Էնգելսը և գերմանական հեղափոխական շարժումը ==
[[Պատկեր:280505 001 Engelshaus Barmen.jpg|thumb|right|Էնգելսի տունը, Բարմեն, Գերմանիա (այժմ Վուպերտալ)]]
Էնգելսը գործուն մասնակցություն է ունեցել 1849թ1849 թ.-ի գերմանական ժողովրդի զինված ապստամբությանը Հարավարևմտյան [[Գերմանիա]]յում: Հեղափոխության պարտությունից հետո՝ 1849թ1849 թ.-ին, մեկնել է [[Անգլիա]], մինչև 1870թ1870 թ. ապրել է [[Մանչեստեր]]ում, նա մակագրություն հաստատել [[Լոնդոն]]ում ապրող Մարքսի հետ և նյութապես օգնել նրան:
Էնգելսը Մարքսի հետ ղեկավարել է առաջին [[Ինտերնացիոնալ]]ը (1864-76թթ76 թթ.), իսկ Մարքսի մահվանից (1883թ1883 թ.) հետո եղել Եվրոպական սոցիալիստների ղեկավարն ու խորհրդակը: Գործերի մի մասը («Սուրբ ընտանիք», 1845թ1845 թ., «Գեմանական գաղաափարախուսության», 1845-46 թթ.) հրատարակել են համահեղինակությամբ:
 
== Փարիզի կոմունա ==
Էնգելսը մասնակցել է աշխարհում առաջին պրոլետարական հեղափոխությանը՝ [[Փարիզի կոմունա]]յին (1871թ1871 թ.), իսկ Կոմունայի պարտությունից հետո քննադատել է նրա սխալներն ու գնահատել դասերը:
Էնգելսը էականորեն նպաստել է 1889թ1889 թ.-ին Փարիզում պրոլետարիատի միջազգային նոր միավորման ՝ [[երկրորդ Ինտերնացիոնալ]]ի ստեղծմանը, որը, շարունակելով առաջին ինտերնացիոնալի գործը, նպաստել է համաշխարհային բանվորական շարժման ընդլայնմանն ու համախմբմանը: Նա անձամբ է մասնակցել միջազգային [[պրոլետարիատի համաշխարհային օր]]վա՝ մայիսիմեկյան առաջին ցույցերին: Վճռականորեն դեմ է արտահայտվել կապիտալիստական պետությունների զավթողական պատերազմներին և կոչ է արել պաշտպանել ժողովուրդների միջև խաղաղությունը:
 
== Դիալեկտիկական մատերիալիզմ ==
Էնգելսը ընդհանրացնել ժամանակի բնագիտական նվաճումները և [[դիալեկտիկական մատերիալիզմ|դիալեկտիկական մատերիալիստական]] մեթոդը տարածել բնության ճանաչման վրա: Ըստ նրա՝ աշխարհի միասնակությունը նրա նյութականության մեջ է, իսկ շարժումը մատերիայի գոյության ձև է: Կտրականապես հերքել է աշխարհի անճանաչելիության մասին տեսությունը՝ [[ագնոստիցիզմ]]ը՝ իր բոլոր դրսևորումներով, ճանաչողության դիալեկտիկական մանտերիալիստական մեթոդաբանությունն առաջադրել որպես մինչ այդ ընդունված նման մոտեցումների այլընտրանք: Այս և փիլիսոփայության բազմաթիվ այլ հարցեր են քննարկվել նրա «[[Անտի-Դյուրինգ]]» (1878թ1878 թ.), «[[Լյուդվիգ ֆոյերբախը և գերմանական կլասիկ փիլիսոփայության վախճանը]]» (1886թ1886 թ.) և այլ երկերում:
 
== Էնգելսը և Ռուսաստանը ==
Էնգելսը մեծ ուշադրությամբ է հետևել [[Ռուսաստան]]ում ծավալվող իրադարձություններին՝ կանխատեսելով ռուսական վերահաս հեղափոխությունը և նրա անվերապահ ազդեցությունը մյուս երկրների հեղափոխական շարժումների վրա: Նա նամակագրական և անձնական կապեր է ունեցել ռուս քաղաքական գործիչներից շատերի հետ, խրախուսել է նրանց պայքարը:
 
== Էնգելսը և Հայաստանը ==
Էնգելսը զբաղվել է նաև [[Հայաստան]]ին առնչվող հարցերով: Նա համակրանքով է վերաբերվել հայ ժողովրդի ազատագրական շարժմանը ՝ ընդդեմ թուրքական ու ցարական բռնապետությունների , բարեկամական կապեր է ունեցել հայ հեղափոխական գործիչների հետ՝ հատաքրքըրվելհետաքրքրվել է Հայաստանի պատմական անցյալով, հանգել այն եզրակացության, որ «...Հայաստանի ազատագրումը թուրքերից, ինչպես նաև ռուսներից հնարավոր կդառնա, երբ տապալվի ռուսական ցարիզմը»: Տասնիններորդ դարի վերջի հայ հասարակական-քաղաքական գործիչները ծանոթ են եղել [[մարքսիստական ուսմունք]]ին, առանձին գործեր թարգմանել են հայերեն՝ հայ հասարակականության շրջանում [[մարքսիզմ]]ը տարածելու նպատակով:
Էնգելսի աշխատությունները հրատարակվել են բազմաթիվ լեզուներով, այդ թվում՝ հայերեն՝ հայ հեղափոխական գործիչներ [[Ստեփան Շահումյան]]ի, [[Բոգդան Կնունյաց]]ի , [[Սուրեն Սպանդարյան]]ի, [[Ալեքսանդր Մյասնիկյան]]ի, [[Սարգիս Կասյան]]ի և ուրիշների ջանքերով:
Տող 30 ⟶ 35՝
{{DEFAULTSORT:Էնգելս, Ֆրիդրիխ}}
[[Կատեգորիա:Գերմանացի փիլիսոփաներ]]
[[Կատեգորիա:1820 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:1895 մահեր]]
 
[[an:Friedrich Engels]]