Վիքիպեդիա

Սոֆյա Կովալևսկայա

Սոֆյա Վասիլիևնա Կովալևսկայա (ռուս.՝ Софья Васильевна Ковалевская, հունվարի 3 (15), 1850[1], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2][3][4][…] - փետրվարի 10, 1891(1891-02-10)[3][5][6][…], Հեդվիգ Էլեոնորա, Շվեդիա[6][7]), ռուս մաթեմատիկոս, արձակագիր և հրապարակախոս, Ռուսաստանի և Հյուսիսային Եվրոպայի պատմության մեջ առաջին դասավանդող կին-պրոֆեսոր, Պետերբուրգի ԳԱ թղթակից անդամ (1889 թ.)։ Սոֆյա Կովալևսկայայի ուսուցիչներից մեկն էր հայտնի գերմանացի մաթեմատիկոս Կարլ Վեյերշտրասը։

Սոֆյա Կովալևսկայա
Софья Ковалевская
Ծնվել էհունվարի 3 (15), 1850[1]
Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2][3][4][…]
Մահացել էփետրվարի 10, 1891(1891-02-10)[3][5][6][…] (41 տարեկան)
Հեդվիգ Էլեոնորա, Շվեդիա[6][7]
բնական մահով
ԳերեզմանՀյուսիսային գերեզմանատուն[8][9][10]
Բնակության վայր(եր)Մոսկվա և Ստոկհոլմ
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  Շվեդիա
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, վիպասան, համալսարանի դասախոս, կոմունար և գրող
Հաստատություն(ներ)Ստոկհոլմի համալսարան[3]
Գործունեության ոլորտմաթեմատիկա[11], մեխանիկա[11], դիֆերենցիալ հաշիվ, մաթեմատիկական անալիզ, մաթեմատիկական ֆիզիկայի հավասարումներ և գրականություն[11]
ԱնդամակցությունՍանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերԳյոթինգենի համալսարան (1874), Ստոկհոլմի համալսարան, Հայդելբերգի համալսարան[3], HU Berlin և Miguel Hernández University of Elche?
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[12][11][13], գերմաներեն[11], շվեդերեն[11] և ֆրանսերեն[11]
Գիտական ղեկավարԿառլ Վայերշտրաս
Եղել է գիտական ղեկավարEmil Stenberg?[14]
Պարգևներ
Ակադեմիական արմավենիներ շքանշանի ասպետ
Ամուսին(ներ)Վլադիմիր Կովալևսկի[15][4][3][…]
Երեխա(ներ)Sofia Kovalevskaya?[16]
ՀայրՎասիլի Կորվին-Կրուկովսկի[4]
ՄայրYelizaveta Korvin-Krukovskaya?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Sofia Kovalevskaya Վիքիպահեստում

Ռուսաստանում գիտությամբ զբաղվելու և դասավանդելու հնարավորություն չունենալով (կանանց մուտքը համալսարան արգելվում էր) մեկնել է արտասահման։ 1884 թ.-ից՝ Ստոկհոլմի համալսարանի մաթեմատիկայի պրոֆեսոր։ Հիմնական աշխատանքները վերաբերում են դիֆերենցիալ հավասարումներին, անալիտիկ ֆունկցիաներին, մեխանիկային (անշարժ կետի շուրջը պինդ մարմնի պտտման ուսումնասիրություն) և աստղագիտությանը (Սատուրնի օղակի ձևի մասին)։

Հեղինակ է գեղարվեստական մի շարք գործերի՝ «Նիհիլիստուհին» (1891), «Մանկության հիշողություններ» (1890) և այլն։

Գրականություն Ս. Կովալևսկայայի մասին

խմբագրել
  • Полубаринова-Кочина П. Я. Софья Васильевна Ковалевская. 1850-1891։ Её жизнь и деятельность. Гостехиздат, 1955.(Люди русской науки).
  • Малинин В. В. Софья Ковалевская - женщина-математик. Её жизнь и учёная деятельность. - ЦИТ СГГА, 2004.
  • Սաղաթելյան Վ. Վ., Տաղանդավոր կին մաթեմատիկոսը, Ե., 1952։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Большая российская энциклопедия (ռուս.) — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Ковалевская Софья Васильевна // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 12 : Кварнер — Конгур. — С. 356.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Ковалевская, Софья Васильевна (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1903. — Т. 9. — С. 20—21.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Ковалевская, Софья Васильевна (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XVа. — С. 499—500.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Sonja Kovalevsky (շվեդերեն) — 1917.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Hedvig Eleonora kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0006/F I/14 (1890-1893), bildid: 00012484_00072 — P. 73.
  8. ↑ Kowalevski, SOPHIE — Svenskagravar.se.
  9. ↑ Sten nr 587 – Sophie Kowalevski — norrabegravningsplatsen.se.
  10. ↑ KULTURGRAVAR.SE STOCKHOLMS LÄN Norra begravningsplatsen Solna sydvästra delen Sonja Kovalevsky — kulturgravar.se.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  12. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  13. ↑ CONOR.Sl
  14. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. ↑ Б. П. Ковалевский, Владимир Онуфриевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XVа. — С. 501.
  16. ↑ Swedish Census 1890 (շվեդերեն) — Riksarkivet.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սոֆյա Կովալևսկայա» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 625)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սոֆյա_Կովալևսկայա&oldid=9730650» էջից