Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Երուսաղեմ)

Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	եկեղեցի և ճարտարապետական անսամբլ
Երկիր	Իսրայել
Տեղագրություն	Երուսաղեմ
Հասցե	ויה דולורוזה
Դավանանք	Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի
Թեմ	Երուսաղեմի առաջնորդություն
Հիմնական ամսաթվերը	1881
Ժառանգության կարգավիճակ	Համաշխարհային ժառանգություն և Իսրայելի մշակութային ժառանգություն
Նվիրված	Our Lady of Sorrows?
Անվանված	Our Lady of Sorrows?
Ճարտարապետական ոճ	Նեոռոմանական ճարտարապետություն
Հիմնադրված	1881
	Our Lady of the Spasm chapel Վիքիպահեստում

Տառապանքի տիրամոր եկեղեցի (եբրայերեն՝ כנסיית גבירתנו הדואבת‎)^[1], հայ կաթողիկե եկեղեցի և քրիստոնեական ուխտագնացության վայր Երուսաղեմի Հին քաղաքի մուսուլմանական թաղամասում՝ Առյուծի դարպաս տանող ճանապարհին, Դամասկոսյան դարպասից և ավստրիական պանդխտահյուրանոցից ոչ հեռու^[2]։ Իրենից ներկայացնում է համալիր, որի մեջ ներառված են հայկական պանդխտահյուրանոցը, Վշտագին Աստվածածնի մատուռը և Երուսաղեմի հայ կաթոլիկ պատրիարքարանի կենտրոնակայանը։ Եկեղեցին գտնվում է Խաչի ճանապարհի երրորդ կանգառում՝ Վիա Դոլորոզայի վրա^[3]։ Տաճարը կառուցվել է այն վայրում, որտեղ, ենթադրաբար, կայացել է Հիսուս Քրիստոսի հանդիպումը մոր հետ Գողգոթա տանող ճանապարհին^[4]:

Պատմություն

Ներքին տեսքը

Եկեղեցու տակ գտնվող դամբարանում կա 4-ից 6-րդ դարի հատակային խճանկար, որը հավանաբար մնացել է բյուզանդական եկեղեցուց, որի ստույգ ծագումը հաստատված չէ^[5]։

Առաջին կաթոլիկ եկեղեցին կառուցվել է բյուզանդական եկեղեցու տեղում 12-րդ դարում՝ Երուսաղեմի թագավորության օրոք։ 13-րդ դարում մուսուլմանները զավթեցին եկեղեցին։ Ուխտավորները հայտնում են 15-րդ դարում տեղի ունեցած ավերածությունների մասին^[6]:

17-րդ դարում եկեղեցու մնացորդները ոչնչացվեցին և այդ վայրում մուսուլմանները կառուցեցին «Համամ ալ-Սուլթան» բաղնիքը^[6]։

1876 թվականին հայ կաթողիկե եկեղեցին գնել է շենքը և վերակառուցել եկեղեցին 1881 թվականին՝ օգտագործելով եկեղեցու միջնադարյան մնացորդները որպես դամբարան^[6]։ Տաճարը լևանտական նեոբյուզանդական էտյուդի տիպիկ շինություն է՝ խաչաձև գմբեթով և խաչաձև եկեղեցու տեսքով։

Տառապանքի տիրամոր եկեղեցին վերականգնվել է գեներալ Անդերսի բանակի զինվորների ջանքերով։ Դրսի դռան բարձրաքանդակը ցույց է տալիս մոր և որդու հանդիպումը։ Այն ստեղծել է լեհ քանդակագործ Թադեուշ Զելինսկին, ով այդ բանակի սպա է եղել^[7]^[8]։

Դամբարանն ունի քառակուսի հատակագիծ, որի գմբեթը բարձրանում է սյուների վրա և ունի երեք կիսաշրջանաձև ելուստներ։ Սա ցույց է տալիս խաչակիրների ժամանակաշրջանի բնորոշ ճարտարապետական ոճը^[6]։ Դամբարանի ելքը եկեղեցու կողային մատուռից է։

20-րդ դարում կառուցվել է նոր մատուռ։

1981 թվականից տաճարը համարվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ^[2]։

Գտնվելու վայր և գործառույթներ

Շենքը ներառում է Մարիամ Աստվածածնին նվիրված մատուռը, այդ պատճառով էլ այն կոչվել է նրա պատվին՝ Տխրության Տիրամոր անունով։ Լինելով Երուսաղեմի Հայ Կաթողիկե պատրիարքական աթոռի և Հայ Կաթողիկե եկեղեցու Երուսաղեմի և Ամմանի աթոռանիստ վայր, Արևելյան կաթողիկե հատուկ եկեղեցին sui iuris լիովին հաղորդակցվում է Հռոմի Պապի և Կաթոլիկ եկեղեցու հետ, եկեղեցու շենքը ունի մայր տաճարի կարգավիճակ։ Այս հաստատությունը համարվում է նաև հայկական պանդխտահյուրանոց Երուսաղեմում^[9]։

Գրականություն

Отмар Киль, Макс Кюхлер: места и пейзажи Библии: руководство и учебный путеводитель по Святой Земле. Том 4, Vandenhoeck & Ruprecht, 2007, ISBN 978-352550170-2, с. 406 (Jerusalem: ein Handbuch und Studienreiseführer zur Heiligen Stadt, Том 42 at Google Books, без иллюстраций).
Эрхард и Андреа Горыс: путеводитель по искусству Дюмона: священная земля: 10 000-летняя культурная страна между Средиземным морем, Красным морем и Иорданом.

Ծանոթագրություններ

↑ ««Church of Our Lady of Suffering – Armenian catholic – Jerusalem Articles»». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 7-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 «Church of Our Lady of the Spasm, Jerusalem, Israel (Armenian)». www.gcatholic.org. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 18-ին.
↑ Т. Коробкина Иерусалим. Путеводитель. — Litres, 2018-08-30. — 134 с. — ISBN 978-5-457-81385-4
↑ Keel, Küchler: Orte und Landschaften der Bibel, S. 407
↑ es könnte auch ein Badhaus gewesen sein. Keel, Küchler: Orte und Landschaften der Bibel, S. 407
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Keel, Küchler: Orte und Landschaften der Bibel, S. 406
↑ Michael Studemund-Halévy: ADAC Reiseführer Israel. ADAC Verlag DE, 2008, ISBN 978-389905456-9, S. 46, Sp. 2 IV. Station (Jesus begegnet seiner Mutter)
↑ «Церковь Богоматери Страдания (Израиль, Иерусалим) — вОтпуск.ру». Votpusk.ru. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 13-ին.
↑ «Our Lady of Sorrows « See The Holy Land». www.seetheholyland.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 17-ին.

Աղբյուրներ

Kapelle von der Ohnmacht Unserer Lieben Frau на Israelmagazin.de

[1] ««Church of Our Lady of Suffering – Armenian catholic – Jerusalem Articles»». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 7-ին.

[:0-2] 2,0 ^2,1 «Church of Our Lady of the Spasm, Jerusalem, Israel (Armenian)». www.gcatholic.org. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 18-ին.

[3] Т. Коробкина Иерусалим. Путеводитель. — Litres, 2018-08-30. — 134 с. — ISBN 978-5-457-81385-4

[Keel/Küchler_407-4] Keel, Küchler: Orte und Landschaften der Bibel, S. 407

[5] s könnte auch ein Badhaus gewesen sein. Keel, Küchler: Orte und Landschaften der Bibel, S. 407

[Keel/Küchler_406-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Keel, Küchler: Orte und Landschaften der Bibel, S. 406

[7] Michael Studemund-Halévy: ADAC Reiseführer Israel. ADAC Verlag DE, 2008, ISBN 978-389905456-9, S. 46, Sp. 2 IV. Station (Jesus begegnet seiner Mutter)

[8] «Церковь Богоматери Страдания (Израиль, Иерусалим) — вОтпуск.ру». Votpusk.ru. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 13-ին.

[9] «Our Lady of Sorrows « See The Holy Land». www.seetheholyland.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 17-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]