Սոցիալական արդարության մարտիկ

Սոցիալական արդարության մարտիկ (անգլ.՝ social justice warrior (SJW)), նսեմացուցիչ տերմին այն մարդու համար, ով քարոզում է սոցիալապես առաջադեմ հայացքներ (ինչպիսիք են ֆեմինիզմը, քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքները և բազմամշակութայնությունը), պաշտպանելով դրանք ագրեսիվ ձևով։ «SJW» եզրույթը վիրավորական է համարում այն մարդկանց, ովքեր զբաղվում են ճնշված սոցիալական խմբերի գաղափարական պաշտպանությամբ, ներառյալ ԼԳԲՏ մարդկանց, արտաքինի առանձնահատկություններով այն մարդկանց, որոնք տարբերվում են ընդունված չափանիշներից, քրոնիկ հիվանդություններով և հոգեկան խանգարումներով (այլ կերպ ասած՝ հոմոֆոբիայի, բիֆոֆոբիայի, տրանսֆոբիայի, էյլենիզմի, փսիխոֆոբիայի և այլն) մարդկանց[1]։ «SJW» տերմինն առավել լայն տարածում է ստացել Արևմուտքի երկրներում (հատկապես ԱՄՆ-ում)։ Ռուսաստանում և ԱՊՀ երկրներում սա դեռ այդքան էլ հայտնի չէ[1]։

Որպես սոցիալական արդարության ակտիվիստ, այն ի հայտ եկավ 20-րդ դարի վերջին` որպես չեզոք կամ դրական եզրույթ սոցիալական արդարադատության ակտիվության մեջ ներգրավված մարդկանց համար։ 2011 թվականին տերմինն առաջին անգամ հայտնվել Է Twitter-ում, որից հետո դրա ենթատեքստը ծայրահեղ դրականից դարձավ ծայրահեղ բացասական[2]։

Գեյմերգեյթի հեշթեգի վեճի ժամանակ բացասական կոննոտացիան սկսում է զգալիորեն ավելի հաճախ օգտագործվել և ուղղվում է մասնավորապես նրանց ուղղությամբ, ովքեր հարում էին սոցիալական ազատականության հայացքներին, հանդես է գալիս հասարակության կողմից տարբեր մշակույթների կամ ֆեմինիզմի, ինչպես նաև` պոլիտկոռեկտ համարվող հայացքների ընդունման տեսանկյունից[3]։

Տերմինը մտել է մասսայական մշակույթ, այդ թվում` նմանակման դերասանական Social justice warriors վիդեոխաղում, որը թողարկվել է 2014 թվականին[4]։

Պատմություն խմբագրել

Սկզբնապես սոցիալական արդարություն տերմինը մարդկանց, դասերի և սոցիալական խմբերի կյանքում հավասարության միջոց է, որը օբյեկտիվորեն պայմանավորված է հասարակության նյութական և հոգևոր զարգացման մակարդակով[5]։ 1990-ական թվականների սկզբից մինչև 2000-ական թվականների սկիզբը սոցիալական արդարության համար պայքարողի բառակապակցությունն օգտագործվում էր որպես չեզոք կամ հաճոյանալով նշանակություն ունեցող արտահայտություն[2], օրինակ, ինչպես 1991 թվականի Montreal Gazette-ի հոդվածում, որը նկարագրում է արհմիութենական ակտիվիստ Միշել Շարտրանին որպես «Քվեբեկի ազգայնական և սոցիալական արդարության մարտիկ»[2]։

Նվաստացուցիչ օգտագործում խմբագրել

Տերմինի նշանակությունը դրական իմաստից փոխվել է բացասականի մոտ 2011 թվականին առաջին անգամ օգտագործվելով Թվիթթերում, որպես վիրավորանք[2]։ Նույն տարում նաև հայտնվել է «Urban Dictionary» հոդվածը ևս այս տերմինի համար[2]։ Տերմինի բացասական օգտագործումը վերաճել է մեյնսթրիմի՝ 2014 թվականի Գեյմերգեյթ սկանդալների շարքի պատճառով։ Այդ պահից սկսած «սոցիալական արդարության մարտիկ» (SJW) հասկացությունը սկսում է հայտնվել որպես սկանդալի կողմնակիցների նախընտրած տերմին` իրենց գաղափարական հակառակորդներին նկարագրելու համար[2]։ Ինտերնետային մշակույթում և տեսախաղերի ոլորտում արտահայտությունը լայնորեն ասոցացվում է «Gamergate»-ի սկանդալների հետ, ինչպես նաև Tumblr պորտալում (ինչպես և ծառայության օգտվողների մեծ մասը) քննարկումների հետ։ Տերմինի նսեմացուցիչ օգտագործումը տարածված է այնպիսի կայքերում, ինչպիսիք են Reddit-ը, 4chan-ը և Twitter-ը[6]։

Բացասական իմաստ հիմնականում ուղղված է հետևորդների սոցիալական պրոգրեսիվիզմին, բազմամշակութայնությանը կամ ֆեմինիզմին։ Այս արտահայտությունն օգտագործողներից շատերի կարծիքով, սա ենթադրում է, որ անձն անկեղծ վեճերի կամ ակտիվության մեջ է մտնում սոցիալական արդարության խնդիրների վերաբերյալ` իր անձնական հեղինակությունը բարձրացնելու համար[7]։ Ալեգրա Ռինգոն Vice ամսագրի համար գրում է.

«Այլ կերպ ասած, SJW- ները չեն պահպանում իրենց խիստ սկզբունքները, բայց ձևացնում են, որ դրանք տարբեր են։ Խնդիրն այն է, որ սա մարդկանց իրական կատեգորիա չէ։ Դա պարզապես միջոց է մաքրելու (խույս տալու) յուրաքանչյուրին, ով բարձրացնում է սոցիալական արդարության թեման»։

Այս տերմինը սովորաբար օգտագործվում է առցանց բանավեճի մասնակիցների կողմից որպես ֆեմինիզմի քննադատություն[8]։ New Literary History ամսագրի համար իր հոդվածում Սքոթ Սելիսկերը գրում է.

«Ֆորումի անդամները հաճախ անձնական քննադատություններ են հնչեցնում այն բանի մասին, թե ինչն է նրանց համար «սոցիալական արդարության մարտիկ» տեսակը, այսինքն` անխոհեմ, սրբազան, կողմնակալ և ինքնապարծենկոտ ֆեմինիստի կարծրատիպը»։

2015 թվականի օգոստոսին social justice warrior-ը Օքսֆորդի բառարաններում ավելացված մի քանի նոր բառերից և արտահայտություններից մեկն էր[2][9]։

Հանրաճանաչ մշակույթ խմբագրել

2014 թվականի մայիսին հայեցակարգը ներառվել է Social Justice Warriors կոչվող պարոդիական դերային տեսախաղում[4]։ Social Justice Warriors խաղը, որը մշակվել է Nonadecimal Creative ընկերության կողմից, ինտերնետ-տրոլների դեմ վեճեր Է նախատեսում, որոնք ռասիստական և այլ սադրիչ մեկնաբանություններ են ներկայացնում։ Պատասխանների մի քանի տարբերակներ կան ընտրելու, ինչպիսիք են՝ «ձեր տրամաբանությամբ կոտրել նրանց պնդումները», «հաղորդագրություն փոխանցել, որպեսզի մյուսները կարողանան հարձակվել դրա վրա» կամ «անձնական հարձակման գնալ»[10]։ Օգտատերերը կարող են ընտրել բնավորության դասը և գեյմփլեյը, խաղը ներառում է «Խելամտության և հեղինակության» օգտագործողի ցուցիչների փոփոխություններ[10]։ Խաղի ստեղծող Էրիկ Ֆորդը բացատրել է, որ խաղը մշակվել է քննադատական մտածողության զարգացման համար, ոչ մի կերպ «չի ենթադրում, որ չպետք է բացահայտ կերպով հանդես գալ ինտերնետում ռասիստական, սեքսիստական կամ այլ վիրավորական մեկնաբանությունների դեմ։ Նպատակն է խրախուսել քննադատական մտածողությունը, դա դարձնելով ավելի արդյունավետ և իրական սոցիալական արդարության մարտիկների ավելի քիչ կորուստների»[10]։

Քննադատություն խմբագրել

«SJW» տերմինի հակառակորդները պնդում են, որ օգտագործման մեծ մասը տրամաբանական մոլորություն է։ Խնդիրը վերագրվում է ագրեսիվ «արտոնյալ» առաջադիմականներին, ովքեր հաճախ դատապարտում են ողջ խումբը (սովորաբար բոլոր սպիտակամորթ տղամարդկանց)։

«SJW-ները հիմնականում երիտասարդ են, սպիտակամորթ և իրենց ժամանակն անցկացնում են սոցիալական ցանցերում` դատապարտելով նրանց, ովքեր չեն համապատասխանում իրենց բարոյական և էթիկական չափանիշներին»[6]։

Բեթի Բոուերսը սոցիալական առաջադիմականության բոլոր հետևորդներին գրել է.

«Եթե դուք վիրավորանք եք համարում մեղադրել մեկին սոցիալական արդարության կամ ֆաշիզմին դեմ լինելու մեջ, ապա պետք է աշխատեք ձեր «կոպիտ հումորի» վրա»։

«Վերջերս առաջին պլան եկան այն հիմնախնդիրները, որոնք սոցիալական արդարության պաշտպանները տասնամյակներ շարունակ ընդգծել են։ Սեռական բռնության և հարկադրանքի, օբյեկտիվացման և սեքսուալության, գենդերային անհավասարության մշակութային արդյունաբերության մեջ, և դա պատճառ է դարձել, որ հետամնաց, ճնշող գաղափարախոսություններին կառչածներն անեծք գտնեն նրանք, ովքեր համարձակվում են մարտահրավեր նետել հավատքի համակարգերին, որոնք հասարակության գագաթին պահում են սպիտակ, աշխատունակ, ուղիղ տղամարդկանց։ Այստեղից էլ սոցիալական արդարության մարտիկները»։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 «Social Justice Warriors - расшифровка SJW». virgoclub.ru. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Abby Ohlheiser. «Why 'social justice warrior,' a Gamergate insult, is now a dictionary entry» (անգլերեն). Washington Post. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  3. Eric Johnson (2014 թ․ հոկտեմբերի 10). «Understanding the Jargon of Gamergate» (անգլերեն). Vox. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  4. 4,0 4,1 «Social Justice Warriors в Steam» (ռուսերեն). store.steampowered.com. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  5. «Социальная справедливость» (ռուսերեն). Psyoffice.ru. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  6. 6,0 6,1 Max Hill. «In defence of 'social justice warriors'». The Peak (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  7. Allegra Ringo (2014 թ․ օգոստոսի 28). «Meet the Female Gamer Mascot Born of Anti-Feminist Internet Drama» (անգլերեն). Vice. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  8. New literary history(անգլ.) // New literary history.. — 1969. — ISSN 0028-6087.
  9. «Can You Use That In A Sentence? Dictionary Adds New Words» (անգլերեն). NPR.org. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  10. 10,0 10,1 10,2 «Social Justice Warrior Review: Meh - GamerTell | TechnologyTell». web.archive.org. 2016 թ․ հունվարի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել