Այս հոդվածը հին հույն բանաստեղծ Սիմոնիդես Ամորգացու մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Սիմոնիդես (այլ կիրառումներ)։

Սիմոնիդես Ամորգացի (հին հունարեն՝ Σιμωνίδης Ἀμοργῖνος ), հին հույն բանաստեղծ, Արքիլոքոսի ժամանակակիցը և հետևորդը։

Սիմոնիդես Ամորգացի
հին հունարեն՝ Σημωνίδης ὁ Ἀμοργῖνος
Դիմանկար
Ծնվել էմ.թ.ա. 7-րդ դար
ԾննդավայրՍամոս, Հյուսիսային Եգեյան կղզիներ, Հունաստան
Մահացել էմ.թ.ա. 6-րդ դար
Մասնագիտությունբանաստեղծ և գրող

Ստեղծագործությունը խմբագրել

Սիմոնիդեսին վերագրում են 2 յամբական պոեմ, որոնցից մեկը բաղկացած է 25 ոտանավորից, իսկ մյուսը՝ 118. վերջին ոտանավորները գրված են կանանց մասին։ Նա նկարագրում է կանանց զանազան տիպեր, որոնք տարբեր ծագում ունեն, սակայն բոլորը կենդանիներից՝ խոզից, աղվեսից, կատվից, կապկից և այլն։ Պոեմը սատիրական բնույթ ունի և խոսում է ընդհանրապես կանանց մասին, առանց նկատի առնելու որոշ անհատների։ Սիմոնիդեսը իր պոեմներով մեծ հաջողություն է ունեցել։ Սիմոնիդեսը նկարագրում է մի կնոջ, որն առաջացել է կապկից. «Մի ուրիշն առաջացել է կապկից։ Սա, ճիշտն ասած, ամենամեծ դժբախտությունն է, որպիսին Զևսն ուղարկել է մարդկանց. նրա դեմքը խիստ զարհուրելի է, եթե այդպիսի մի կին փողոցում երևա, ապա ամենքը կծիծաղեն, նա փնթփնթացող է, հայհոյաբան և ոչ ոքի բավականություն չի պատճառում.ամբողջ օրը մի բանի մասին է միայն մտածում, թե ինչպես մեկն ու մեկին խիստ անհանգստացնի ու տանջի»։

Իսկ մեղվից առաջացած կնոջը այսպես է բնորոշում. «Երջանիկ է այդպիսի կին ունեցողը, որովհետև նա միայն զերծ է ամեն տեսակ կշտամբանքից։ Նրա ղեկավարած տունը բաժակի է նման. սիրված սիրելի տղամարդուց, նա ապրում է մինչև խորին ծերություն և մայր է շատ գեղեցիկ երեխաների։ Նա աչքի է ընկնում բոլոր կանանց մեջ և օժտված է աստվածային գեղեցկությամբ։ Այդպիսի կանայք մեզ՝ տղամարդկանցս համար Զևսի ողորմածությամբ ուղարկվածների մեջ ամենից լավն ու ամենից խելոքն են»։

Սիմոնիդեսը գրել է դորեական բարբառով։ Հայտնի է նրա օդաներից մեկը՝ նվիրված Թերմոպիլեի ճակատամարտի հերոսներին։

Ով ընկել է Թերմոպիլի մարտի դաշտում,
Փառքն է բաժինը նրանց, բախտը նրանց հրաշալի.
Սուրբ սեղանը նրանց համար գերեզման.
Չկա հեծծանք ու հառաչանք,
Բայց հիշատակը նրանց է կենդանի.
Նրանց ողբը դարձել է գովք նրանց համար։
Եվ չի պղծի տապանագիրը նրանց
Ոչ քայքայում, ոչ թռիչքը ժամանակի
Ահեղակործան իր ձեռքով։
Այս սրբազան պատնեշն արանց
Փառապանծ այս գերեզմանի։
Պարծամքն է ողջ Հելլադի.
Եվ Լեոնիդասն ինքն արքան սպարտացոց
Վկայում է այդ բանին,
Նա, որ հավիտյան հռչակվեցավ
Փառքով իր մեծազոր։

Ուժեղ բանաստեղծական զգացումով է գրված և նրա ոտանավորը՝ նվիրված Դանայային։ Դանայան արտահայտում է իր խոր վիշտը, որովհետև նա իր զավակի հետ նետվել է ծովի անդունդը։

«Երբ որ նա իր հրաշագեղ տապանով
Նետվեց ծովը փոթորկահույզ,
Ահից դալուկ և արտասուքն աչքերին,
Պեսևսին գիրկը առած,
Այսպես խոսեց լալագին.
Օ՜, զավակս, ծանր է իմ տառապանքը.
Դու նիհրում ես մանկական քո մոռացման մեջ
Պղնձապատ տապանիդ մեջ անմխիթար,
Խավարի ու մթության մեջ գիշերվա,
Փույթ չէ քեզ այդ բնավին՝
Ալիքն է արդյոք դառնաղի
Ծփում բարձր գլխիդ վրա,
Թե փոթորիկն է մռնչում։
Երանավառ քո թիկնոցում
Պառկած ես դու, գեղեցի՛կ իմ,
Եվ թե ահին դու լինեիր
Փոքր-ինչ գիտակ,
Կլսեիր դու ինձ քնքուշ
Ականջներով։
Ասում եմ քեզ. «Ննջի՛ր, մանկի՛կ,
ՆՆջի՛ր, դո՛ւ ծով,
Ննջի՛ր և դու, վի՛շտ իմ անծայր։
Բայց թող լինի փոփոխություն,
Հա՛յր իմ Զևս։
Եվ իմ խոսքիս այս համարձակ
Տուր ներումն, աղերսում եմ,
Մանկանս համար»[1]։

Աղբյուրներ խմբագրել

  1. Ա.Առաքելյան (1968). Հունական գրականության պատմություն. Երևան: «Լույս». էջ էջ 97-99.