Թռչնաթաթ

բույսերի ցեղ
(Վերահղված է Սարդատունկից)
Թռչնաթաթ
Դասակարգում
Թագավորություն  Բույսեր (Plantae)
Վերնաբաժին Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ Կաղամբածաղկավորներ (Brassicales)
Ընտանիք Կապարազգիներ (Cleomaceae)
Տրիբա Cleomeae
Ցեղ Թռչնաթաթ (Cleome)
L., 1753

Թռչնաթաթ (լատին․՝ Cleome), կապարազգիների ընտանիքի միամյա, բազմամյա խոտաբույսերի կամ կիսաթփերի ցեղ։

Տեսակներ խմբագրել

Հայտնի է մոտ 70 (այլ տվյալներով՝ 150), ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ թռչնաթաթ վրացական (C. iberica

Տարածում խմբագրել

Տարածված է Արարատյան գոգավորությունից մինչև միջին լեռն, գոտի (մինչև 2200 մ բարձրներում), Շիրակի, Գեղարքունիքի, Սյունիքի և այլ մարզերում։ Աճում է չոր, ցամաքային տարածքներում։

Կենսաբանական նկարագիր խմբագրել

 

Խիտ, կարճ, կոշտ թավապատ, միամյա բույս է։ Ցողունը ճյուղավորվող է, բարձրձրությունը՝ 10-60 սմ։ Տերևները կոթունավոր են, եռմասնյա, ամբողջաեզր, երկարավուն, նշտարաձև։ Ծաղկաբույլը գագաթնային է, ողկուզանման, ծաղիկները՝ սպիտակ կամ դեղին։ Ծաղկում է մայիսի կեսին։ Պտուղը պատիճանման տուփիկ է։ Սերմերը մանր են, կլորավուն։

Կիրառում խմբագրել

Ժողովրդական բժշկության մեջ արմատներն օգտագործում են որպես հականեխիչ միջոց։ Որոշ վայրերում սերմերն օգտագործում են որպես մանանեխին փոխարինող։ Թռչնաթաթ առաջացնում է ինքնուրույն համակեցություններ Սևանա լճի Թխենու ծաղիկը (1) և պտուղը (2) թխկի ավազուտներում և նպաստում դրանց բուսապատմանն ու ամրացմանը։

Տաքսոնոմիա խմբագրել

  ևս 14 ընտանիք (համաձայնAPG II Համակարգի)   e1  
         
  կարգ Կաղամբածաղկավորներ     դաս Թռչնաթաթ     f1
               
  Բաժին
Ծաղկավորներ կամ Ծածկասերմեր
    Ընտանիք Կապարազգիներ     e2    
             
  ավելի քան 44 կարգի ծաղկավոր բույսեր
(համաձայնAPG II Համակարգի)
  ևս 8-9 դասեր   f2
     
Տեսակներ խմբագրել
 
 

Տեսակներից մի քանիսը[1][2][3][4][5]՝

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. По данным сайта GRIN (см. раздел Ссылки).
  2. Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening 1: 652—653. Macmillan ISBN 1-56159-001-0.
  3. Flora Europaea: Cleome list
  4. USDA Plants Profile: Cleome list Արխիվացված 2013-06-02 Wayback Machine
  5. Efloras: Cleome search results

Գրականություն խմբագրել

  • Haston, E.; Richardson, J.E.; Stevens, P.F.; Chase, M.W. & Harris, D.J. (2007)։ A linear sequence of Angiosperm Phylogeny Group II families. International Association for Plant Taxonomy. Taxon 56(1)։ 7-12. HTML abstract
  • Hall, J.C.; Iltis, H.H. & Sytsma, K.J. (2004)։ Molecular phylogenetics of core Brassicales, placement of orphan genera Emblingia, Forchhammeria, Tirania, and character evolution. Systematic Botany 29։ 654—669.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։