Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարան
Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարան[1] սահմանադրական վերահսկողության դատական մարմին, որը սահմանադրական դատավարության միջոցով ինքնուրույն ու անկախ իրականացնում է դատական իշխանությունը։
Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի լիազորությունները, կազմավորման և գործունեության կարգը սահմանվում են Սահմանադրությամբ և Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային Սահմանադրական դատարանի մասին սահմանադրական օրենքով։ Ռուսաստանի Դաշնության սահմանադրական դատարանը բաղկացած է 19 դատավորներից, որը նշանակվում է Դաշնության խորհրդի կողմից Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ներկայացմամբ։
Պատմություն խմբագրել
1989 թվականից ԽՍՀՄ-ում Սահմանադրական դատարանի գործառույթները դրվեցին ԽՍՀՄ սահմանադրական վերահսկողության կոմիտեի կազմում։ 1991 թվականի հուլիսի 12-ին, Սահմանադրական դատարանի մասին ՌՍՖՍՀ օրենքով ստեղծվել է ՌՍՖՍՀ հանրապետական սահմանադրական դատարանը, որը առաջին անգամ ընտրվել է 1991 թվականի հոկտեմբերի 30-ին ՌԽՖՍՀ ժողովրդական պատգամավորների համագումարով, 13 դատավորների կազմով։
- Վալերի Զորկին՝ նախագահ
- Անատոլի Կոնոնով
- Բորիս Էբզեև
- Վիկտոր Լուչին
- Վլադիմիր Օլեյնիկ
- Գադիս Գաջիև
- Նիկոլայ Վիտրուկ
- Նիկոլայ Սելեզնյով
- Նիկոլայ Վեդերնիկով
- Օլեգ Տիունով
- Տամարա Մորշչակովա
- Էռնեստ Ամետիստով
- Յուրի Ռուդկին
1992-1993 թվականներին Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանը ակտիվորեն մասնակցել է սահմանադրական ճգնաժամի կարգավորմանը։ Նախագահ Վալերի Զորկինը 1992 թվականի դեկտեմբերին մասնակցել է Գերագույն Խորհրդի և նախագահ Բորիս Ելցինի միջև տեղի ունեցող բանակցություններին, որն այդ ժամանակ ավարտվեց Ելցինի և Ռուսլան Խասբուլատովի միջև համաձայնագրի ստորագրմամբ, որի համաձայն նախատեսվում էր հետաձգել ուժի մեջ մտցնել սահմանադրական փոփոխությունները, որոնք սահմանափակում էին նախագահի լիազորությունները, մինչև 1993 թվականի ապրիլի հանրաքվեի անցկացումը
1993 թվականի մարտի 23-ին Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանը նախագահ Ելցինի հեռուստաուղերձը ուղղված ժողովրդին մարտի 20-ին ճանաչեց հակասահմանադրական[2], որը հիմք դարձավ նախագահի պաշտոնից հեռանալու հարցի քննության համար։
1993 թվականի հոկտեմբերի 3-4-ի իրադարձություններից հետո Բորիս Ելցինը դադարեցրել է Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի գործունեությունը, իսկ 1994 թվականին ընդունվել է նոր օրենք Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի մասին, դատարանը կորցրեց գործերը սեփական նախաձեռնությամբ քննելու իրավունքը և գնահատելու այս կամ այն պաշտոնատար անձանց գործողությունների սահմանադրականությունը, ինչպես նաև կուսակցությունների սահմանադրականությունը։
Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանը կրկին նշանակվել է Ռուսաստանի Դաշնության Ֆեդերացիայի խորհրդի կողմից 1995 թվականի փետրվարին՝ 19 դատավորների թվով (ՍԴ դատավոր Գ. Գաջիևի գնահատմամբ, կազմի ՍԴ-ի կազմի ընդլայնումը պայմանավորված էր նախագահ Ելցինի ցանկությամբ՝ ապահովել առավելություն 9 դատավորների օգնությամբ, որոնք նրա դեմ էին քվեարկել ճգնաժամի ժամանակ[3]), նախագահ է ընտրվել Վլադիմիր Տումանովը, 1997 թվականին նոր նախագահ է դարձել Մարատ Բագլայը, իսկ 2003 թվականին կրկին ընտրվել է Վալերի Զորկինը։
Այդ ընթացքում Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանը ընդունել է ավելի քան 200 որոշում։ Դիտարկված գործերի մեծ մասը անդրադարձել է սահմանադրականության օրենքների ստուգմանը։ Ավելի քան 30 անգամ հակասահմանադրական էին համարվում ՌՍՖՍՀ Քրեական դատավարության օրենսգրքի առանձին դրույթները։
Կառուցվածք խմբագրել
Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի ղեկավարը հանդիսանում է նախագահը։ Դաշնային սահմանադրական օրենքի 21.07.1994 №1-ԴՍՕ Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի մասին 23-րդ հոդվածին համապատասխան (խմբ․ 25.12.2012)։
- Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի նախագահը պաշտոնում նշանակվում է Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ներկայացմամբ Ֆեդերացիայի Խորհրդի կողմից վեց տարի ժամկետով՝ ըստ Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի դատավորների թվի։
- Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի նախագահն ունի երկու տեղակալներ, որոնք նշանակվում են Ֆեդերացիայի խորհրդի կողմից Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ներկայացմամբ վեց տարի ժամկետով՝ ըստ Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի դատավորների թվի։
- Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի նախագահը և տեղակալները իրենց լիազորությունների ավարտից հետո կարող են նշանակվել պաշտոնին նոր ժամկետով համար։
2016 թվականի դրությամբ անձնակազմի թվաքանակը կազմում է 233 մարդ[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ В текстах Конституции Российской Федерации и нормативных актов второе слово пишется с прописной буквы — Конституционный Суд; согласно Правилам русской орфографии и пунктуации — со строчной (полный академический справочник РАН, 2009)
- ↑ «Заключение Конституционного Суда РФ от 23 марта 1993 г. N 1-З». garant.ru. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 8-ին.
- ↑ Вишневский Б. Судья Гадис Гаджиев: «Мы собрались вечером, действительно, без мантий» Արխիվացված 2011-06-20 Wayback Machine «Новая газета» 16.06.2011.
- ↑ «Справка о численности и оплате труда гражданских служащих федеральных государственных органов (центральных аппаратов министерств и ведомств) за 2016 год». www.gks.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 8-ին.