Ռուբեն Զարյան
Ռուբեն Վարոսի Զարյան (Ռուբեն Վարոսի Ղազանջյան, սեպտեմբերի 1 (14), 1909[1][2], Ալեքսանդրապոլ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1][2] - փետրվարի 2, 1994[2], Երևան, Հայաստան[2]), հայ խորհրդային գրականագետ, թատերագետ, մանկավարժ։ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1961)։ Արվեստագիտության դոկտոր (1962), պրոֆեսոր (1963), ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ (1974)[3]։
Ռուբեն Զարյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 1 (14), 1909[1][2] Ալեքսանդրապոլ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1][2] |
| Մահացել է | փետրվարի 2, 1994[2] (84 տարեկան) Երևան, Հայաստան[2] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | գրականագետ, թատերագետ և դասախոս |
| Հաստատություն(ներ) | Հայպետհրատ[1][2], Խորհրդային գրականություն[1][2], Երևանի պետական գեղարվեստաթատերական ինստիտուտ[1][2] և ՀՀ ԳԱԱ արվեստի ինստիտուտ[1][2] |
| Գործունեության ոլորտ | Արվեստի պատմություն |
| Պաշտոն(ներ) | տնօրեն |
| Անդամակցություն | ՀՀ ԳԱԱ[1] |
| Ալմա մատեր | Երևանի պետական համալսարան (1936)[1] |
| Կոչում | ակադեմիկոս[2] |
| Գիտական աստիճան | արվեստագիտության դոկտոր[1][2] (1962) |
| Տիրապետում է լեզուներին | հայերեն |
| Պարգևներ | |
| Կուսակցություն | ԽՄԿԿ[1] |
| Քաղվածքներ Վիքիքաղվածքում | |
Կենսագրություն Խմբագրել
1936 թ. ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը։ 1938-1947 թթ. եղել է Հայպետհրատի գեղարվեստական գրականության խմբագրության վարիչ, 1941-1943 թթ.՝ «Սովետական գրականություն» ամսագրի խմբագիր, 1948-1958 թթ.՝ Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտի թատրոնի պատմության ամբիոնի վարիչ, 1958 թվականից՝ ՀԽՍՀ ԳԱ արվեստի ինստիտուտի տնօրեն։ Զարյանը տպագրության է պատրաստել Գաբրիել Սունդուկյանի 1951-1961 թթ. ակադեմիական հրատարակության քառահատոր երկերի առաջին երեք հատորները։ Զարյանի ուսումնասիրությունները վերաբերում են հայ թատրոնի պատմությանն ու դերասանական արվեստին։ Գրել է հուշագրություններ՝ հայ արվեստի և գրականության անվանի գործիչների մասին։ Աբովյանին, Նար-Դոսին, Վրթանես Փափազյանին, Հ․ Հովհաննիսյանին նվիրված ուսումնասիրությունների հեղինակ է։ Զարյանի նախաձեռնությամբ ԳԱ արվեստի ինստիտուտում ստեղծվել է Շեքսպիրագիտական գրադարան (1964) և հայկակաև Շեքսպիրագիտության կենտրոն (1966)։ 1970 թվականից անդամ է Գերմանական Շեքսպիրյան ընկերության։ 1974 թվականից գրականության, արվեստի և ճարտարապետության ՀԽՍՀ պետական մրցանակների հանձնաժողովի նախագահն է։ Նրա մի շարք աշխատություններ լույս են տեսել ռուսաց և օտար լեզուներով։
Երկեր Խմբագրել
- Աբովյանի կյանքը (համառոտ ակնարկ), Երևան, Հայպետհրատ, 1939, 100 էջ։
- Աբովյանի կյանքը (համառոտ ակնարկ), Երևան, Հայպետհրատ, 1940, 128 էջ։
- Աբովյանի կյանքը (համառոտ ակնարկ), Երևան, Հայպետհրատ, 1954, 136 էջ։
- Պայքար ռուս դրամատուրգիայի համար հայ թատրոնում, Երևան, 1954, 172 էջ։
- Թատերական դիմանկարներ, գիրք 1, Երևան, 1956, 376 էջ։
- Սիրանույշ, Երևան, 1956, 348 էջ։
- Սիրանույշ (1857-1932), Երևան, 1957, 344 էջ։
- Ադամյան (արվեստը), Երևան, 1960, 415 էջ։
- Ադամյան (կյանքը), Երևան, 1961, 535 էջ։
- Ադամյանի Շեքսպիրը, Երևան, 1965, 304 էջ։
- Շեքսպիրը և հայերը, Երևան, 1967, 104 էջ։
- Հասմիկ, Երևան, 1970, 143 էջ։
- Վահրամ Փափազյան, Երևան, 1972, 158 էջ։
- Երբ վարագույրը բացվում է, Երևան, 1973, 231 էջ։
- Ավետիք Իսահակյան, Երևան, 1974, 127 էջ։
- Շեքսպիրի հետ, Երևան, 1976, 248 էջ։
- Էջեր հայկական շեքսպիրապատումից, գիրք 1, Երևան, 1979, 292 էջ։
- Էջեր հայկական շեքսպիրապատումից, գիրք 2, Երևան, 1981, 326 էջ։
- Հուշապատում, գիրք 1, Երևան, 1975, 536 էջ։
- Հուշապատում, գիրք 2, Երևան, 1977, 548 էջ։
- Հուշապատում, գիրք 3, Երևան, 1981, 384 էջ։
- Փափազյան (հոդվածներ, հուշեր), Երևան, 1988, 232 էջ։
- Էջեր հայ թատրոնի պատմությունից (1860-1870), Երևան, 1989, 313 էջ։
- Յոթ դիմանկար (էջեր հայ թատրոնի պատմությունից), Երևան, 1992, 165 էջ։
- Մայրամուտից առաջ (ինքնապատում), հատոր I, Երևան, 1988, 544 էջ։
- Մայրամուտից առաջ (ինքնապատում), հատոր II, Երևան, 1990, 524 էջ։
- Մայրամուտից առաջ (ինքնապատում), հատոր III, Երևան, 2012, 528 էջ։
- Մայրամուտից առաջ (ինքնապատում), հատոր IV, Երևան, 2016, 544 էջ[4]։
Մամուլ Խմբագրել
- Հոդվածների մատենագիտություն[5]։
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 3. — էջ 672.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — 1990. — հատոր 2.
- ↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ»։ Վերցված է 2023-06-28
- ↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Ռուբեն Զարյան»։ Վերցված է 2023-06-28
- ↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ»։ Վերցված է 2023-06-08
Արտաքին հղումներ Խմբագրել
- Ռուբեն Զարյան Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 672)։ 
|