Ռոբին Հուդի էֆեկտ
Ռոբին Հուդի էֆեկտ (անգլ.՝ Robin Hood effect), տնտեսական երևույթ, որտեղ եկամուտը վերաբաշխվում է այնպես, որ տնտեսական անհավասարությունը նվազեցվում է։ Էֆեկտն անվանվել է ի պատիվ Ռոբին Հուդի, ով, ըստ լեգենդի, կողոպտում էր հարուստներին և ամենը տալիս աղքատ ժողովրդին։
Ռոբին հուդի էֆեկտի առաջացման պատճառներ խմբագրել
Ռոբին Հուդի էֆեկտը կարող է մեծ թվով տարբեր քաղաքականությունների կամ տնտեսական որոշումների հետևանք լինել, որոնցից ոչ բոլորը անհավասարությունը նվազեցնելու հատուկ նպատակ ունեն։
Բնական, ազգային զարգացում խմբագրել
Սայմոն Կուզնեցը պնդում է, որ տնտեսական անհավասարության տարբեր մակարդակների ետևում կանգնած գլխավոր գործոնը երկրի տնտեսական զարգացվածության աստիճանն է։ Կուզնեցը նկարագրել է եկամտի և անհավասարության միջև կապը կորի միջոցով, ինչպես պատկերված է նկարում։ Այդ Թեորեմը սահմանում է, որ զարգացման շատ ցածր մակարդակ ունեցող երկրները ունենում են հարստության համեմատբար հավասարաչափ բաշխում։
Քանի որ երկիրը զարգանում է, գրանցվում է կապիտալի աճ, և հետևաբար այդ կապիտալի սեփականատերերը ունենում են ավելի մեծ եկամուտ և հարստություն, ինչն ավելի է խորացնում անհավասարութունը։ Սակայն, ի վերջո, տարբեր հնարավոր վերաբաշխման մեխանիզմները, ինչպիսիք են խոշոր մարդասիրական կազմակերպությունների գործունեությունը և բարեգործական ծրագրերը, կհանգեցնեն Ռոբին Հուդի էֆեկտին` հարստությունը վերաբաշխելով աղքատներին։ Այդ պատճառով էլ առավել զարգացած երկրները վերադառնում են անհավասարության ցածր մակարդակին։
Ոչ համամասնական եկամտահարկ խմբագրել
Շատ երկրներ ունեն եկամտահարկի այնպիսի համակարգ, որտեղ փոքր աշխատավարձ ունեցողները վճարում են չնչին հարկեր կամ ընդհանրապես չեն հարկվում, մինչդեռ բարձր աշխատավարձ ստացողները, որոնք սահմանված շեմից շատ են վաստակում, պետք է վճարեն ավելի բարձր հարկեր։ Այս համակարգը հայտնի է որպես պրոգրեսիվ հարկում։ Այս համակարգը որդեգրած երկրները ունենում են աշխատավարձում հարկի մեծ համամասնություն ունեցող հարուստ բնակչություն, որը անապահովներին արյդունավետ սուբսիդավորում և Ռոբին Հուդի էֆեկտին է հանգեցնում։
Մասնավորապես, պրոգրեսիվ հարկը այն հարկն է, ըստ որի հարկային դրույքաչափը մեծանում է, քանի որ մեծանում է հարկվող բազայի գումարը[1][2][3][4][5]։ «Պրոգրեսիվ» բառը նկարագրում է եկամտի կամ ծախսի բաշխման էֆեկտը` նկատի ունենալով փոխարժեքի ցածր մակարդակից բարձրին անցնելը, որտեղ միջին հարկային դրույքաչափը ավելի փոքր է, քան մարգինալ դրույքաչափը[6][7]։ Դա կարող է կիրառվել անհատական հարկերի կամ ամբողջ հարկային համակարգի դեպքում։ Պրոգրեսիվ հարկերը փորձում են նվազեցնել քիչ վճարունակ մարդկանց հարկի արտահոսքը` մեծացնելով այն նրանց համար, ովքեր ավելի վճարունակ են։
Բջջային հեռախոսակապի խաչաձև սուբսիդավորում խմբագրել
Շատ զարգացող երկրներում, բջջային կապում նկատվում են մեծ քանակությամբ արտաքին ազդեցություններ, ինչը կարգավորողներն ու օպերատորները ձգտում են ուղղել` հեռախոսազանգերի արժեքի մեծացման միջոցով սուբսիդավորելով բաժանորդագրությունները. դա շատ հաճախ հնարավորություն է տալիս սոցիալապես ոչ ապահովներին անվճար օգտվել հաղորդակցման ծառայություններից։ Լրացուցիչ արժեքներն այնուհետև գանձվում են բաժանորդներից, ովքեր զանգեր են կատարում այս նոր բաժանորդներին. զանգահարողները, ըստ վիճակագրության, հակված են լինել ավելի հարուստ։ Այդ պատճառով, չնայած գումարի աննուղղակի փոխանցման, նկատվում է հզոր Ռոբին Հուդի էֆեկտ, որտեղ հարուստները սուբսիդավորում են աղքատներին։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Webster (4b): increasing in rate as the base increases (a progressive tax)
- ↑ American Heritage Արխիվացված 2009-02-09 Wayback Machine (6). Increasing in rate as the taxable amount increases.
- ↑ Britannica Concise Encyclopedia: Tax levied at a rate that increases as the quantity subject to taxation increases.
- ↑ Princeton University WordNet Արխիվացված 2020-05-17 Wayback Machine: (n) progressive tax (any tax in which the rate increases as the amount subject to taxation increases)
- ↑ Sommerfeld, Ray M., Silvia A. Madeo, Kenneth E. Anderson, Betty R. Jackson (1992), Concepts of Taxation, Dryden Press: Fort Worth, TX
- ↑ Hyman, David M. (1990) Public Finance: A Contemporary Application of Theory to Policy, 3rd, Dryden Press: Chicago, IL
- ↑ James, Simon (1998) A Dictionary of Taxation, Edgar Elgar Publishing Limited: Northampton, MA